احکام پزشکي
سوال 890 :
آيا بر طبيبي که بيماري لاعلاج و زمان مرگ مريض خود را مي‌داند واجب است آن را به او اعلام نمايد (جهت انجام امور ضروري چون وصيت و غيره....)؟
جواب :
واجب نيست.
تشريح
سوال 891 :
در موارد جواز تشريح مرده مسلمان، آيا ديه بايد پرداخت گردد؟ در صورت جواب مثبت، اين پرداخت بعهده چه کسي است؟ سبب يا مباشر؟ و اين ديه متعلّق به کيست؟
جواب :
اگر خود در حال حيات وصيّت کرده باشد، بعيد نيست که ديه ساقط باشد، و اگر وصيّت نکرده اين کار جايز نيست، و اگر انجام دهند، ديه به عهده مباشر است و بايد آن را در راه خدا مصرف نمود و ثواب آن به ميّت مي‌رسد.
سوال 892 :
در مورد آموزش در صورت عدم دستيابي، مشکلات تهيه و گراني اجساد غير مسلمان آيا مي‌توان از جسد مسلمان براي آموزش دانشجويان استفاده کرد؟
جواب :
در صورتي که امکان نداشته باشد، که از اجساد کفار استفاده شود، در حد ضرورت مي‌توان از اجساد مسلمان استفاده نمود ولي بايد از اهانت نسبت به بدن آنها اجتناب شود.
سوال 893 :
براي يادگيري دقيق رشته پزشکي تشريح، اجتناب‌ناپذير است نظر مبارک در اين باره چيست؟
جواب :
در صورتي که حفظ و نجات حال مسلمانان بر آن متوقف باشد لازم است، اگر ممکن است اين عمل در اجساد کفار و در صورت عدم امکان در اجساد مسلمين انجام گيرد و سعي شود به مقدار لازم اکتفا کنند و از اهانت به بدن مسلمانان اجتناب نمايند.
سوال 894 :
تشريح بدن اهل کتاب آيا جايز است؟
جواب :
در صورت نياز و ضرورت اشکال ندارد.
سوال 895 :
تشريح جسد مؤمن يا مؤمنه را در چه صورت جايز مي‌دانيد و در صورت جايز دانستن آيا ديه به آن تعلّق مي‌گيرد؟ و در صورت داشتن وصيت مسئله چطور است ؟
جواب :
اگر حفظ و نجات جان مسلمان متوقّف بر آن باشد و جسد کافر براي تشريح وجود نداشته باشد و ميّت هم وصيّت کرده باشد در حد ضرورت اشکال ندارد و ديه هم ندارد.
سوال 896 :
با توجّه به توسعه شهرها و تخريب قبرستانهاي قديمي آيا مي‌توان از استخوانهاي مکشوفه در امر آموزش استفاده کرد؟
جواب :
با حفظ احترام و دفن آنها پس از انجام آموزش مورد نظر، اشکال ندارد.
سوال 897 :
آيا تشريح جسد جنين با انسان کامل از نظر (کار تخصصي و علمي) از لحاظ حکم تشريح متفاوت است؟
جواب :
جسد جنين کامل با غير جنين از نظر تشريح و احکام آن تفاوتي ندارد.
پيونداعضاء
سوال 898 :
خريد و فروش اعضاء براي پيوند چه حکمي دارد؟
جواب :
در بعضي موارد مانند کليه جايز است.
سوال 899 :
پيوند اعضاء اهل کتاب به مؤمن و بر عکس چه حکمي دارد؟
جواب :
پيوند اعضاء آنان به مؤمن در صورت نياز و ضرورت جايز و پيوند اعضاي مسلمانان به آنها تابع نظر فقيه است.
سوال 900 :
پيوند اعضاي قطع شده ناشي از مجازات حدود و قصاص چه حکمي دارد؟
جواب :
اشکالي ندارد اگر با نظر حاکم شرع انجام گيرد.
سوال 901 :
پيوند عضو مسلمان به غير مسلمان مجاز است يا خير؟
جواب :
پيوند عضو ميت مسلمان به غير مسلمان جايز نيست.
سوال 902 :
پيوند قسمتي از بدن مرده به انسان زنده از لحاظ طهارت و نجاست چه حکمي دارد؟
جواب :
در صورتي که جزء بدن انسان زنده شده باشد طاهر است.
تلقيح
سوال 903 :
کودکاني که در دستگاه مصنوعي يا دستگاه آزمايشگاهي به وجود آيند، از نظر شرعي چه ارتباطي با صاحبان نطفه و تخمک دارند؟ (صاحب نطفه و صاحب تخمک زن و شوهر باشند يا نباشند)
جواب :
در صورتي که زن و شوهر باشند بچه بوجود آمده فرزند صاحبان نطفه و تخمک مي‌باشند و تمام احکام پدر و مادري و فرزندي بر آنان مترتّب است و در صورتي که از غير زن و شوهر باشند صاحبان نطفه و تخمک بمنزله پدر و مادر فرزند به وجود آمده مي‌باشند، مگر مسأله توارث که از يکديگر ارث نمي‌برند.
سوال 904 :
آيا تخمدان زن نامحرم را به زن عقيم با عمل جراحي پيوند زدن و با اسپرم شوهر زن عقيم به منظور بچه دار شدن تلقيح نمودن اشکال دارد؟
جواب :
در صورتي که ضمن عمل جراحي مرتکب حرامي نشوند اشکال ندارد.
سوال 905 :
با توجه به اين که از نظر علمي هر گاه مردي فوت نمايد، تا مدّت محدودي مي‌توان نطفه او را به رحم زن منتقل کرد و وي را باردار نمود؛ بفرمائيد:
الف: انتقال نطفه زوج پس از مرگ به رحم زوجه چه حکمي دارد؟
جواب :
در صورتي که مستلزم کار حرامي نباشد جايز است.
سوال 906 :
عده‌اي از بيماران زن به علّت اشکال در تخمدان‌ها و يا موارد مربوط به آن قادر به تخمک سازي و يا آزاد نمودن تخمک جهت لقاح نيستند و در نتيجه نازا مي‌باشند، در حالي که رحم آنها اشکالي ندارد و مي‌توانند جنين نگهداري نمايند آيا همسر اين زن مي‌تواند زني را صيغه کند و تخمکش را با اسپرم خودش ممزوج کند و جنين حاصله را به رحم زن دائمي منتقل کند؟
جواب :
اگر همراه با کار حرامي نباشد اشکال ندارد.
سوال 907 :
دکتر متخصص تشخيص داده است؛ نطفه زني ضعيف است و بايد با نطفه زن ديگر تقويت شود تا بچه دار شود آيا اين عمل جايز است و اگر بچه‌اي به دنيا بيايد به کداميک از دو زن ملحق است؟
جواب :
اگر شوهر هر دو زن يکي باشد در صورتي که همراه کار حرامي نباشد اشکال ندارد و در اين مورد اگر روشن شود که منشأ خلقت جنين، نطفه مرد و نطفه زن اولي است، جنين ملحق به آن دو مي‌شود.
سوال 908 :
اگر مرکزي وجود داشته باشد براي نگهداري اسپرم مردها و در صورت نياز اگر مردي نازا باشد اين اسپرمها را به همسر او تزريق کنند تا صاحب فرزند شود از نظر اسلام چه حکمي دارد؟ و اگر فرزندي متولّد شد متعلّق به کيست؟ و از چه کسي ارث مي‌برد؟
جواب :
تزريق نطفه مرد اجنبي به زن ديگر جايز نيست.
سوال 909 :
تلقيح نطفه يا اسپرم زوج در رحم زوجه از طريق شوهر يا پزشک معالج جايز است يا خير؟
جواب :
از طريق شوهر اشکال ندارد.
سوال 910 :
اگر نطفه مردي (زوج) با تخمک زوجه بعد از ترکيب در رحم اجاره يا عاريه‌اي (زن ديگري غير از صاحب تخمک) پيوند شود و جنيني در رحم اجاره‌اي يا عاريه‌اي رشد کند و متولّد شود، شرعاً جايز است يا خير؟ و چه رابطه‌اي از نظر نسبت و آثار حقوقي و شرعي با صاحب اسپرم و تخمک و صاحب رحم اجاره‌اي يا عاريه‌اي و فرزندان وي و يا شوهرش دارند؟
جواب :
در صورتي که اين عمل توسط شوهر و در رحم زن دوّمش انجام شود اشکال ندارد و در اين صورت اگر ثابت شود که نطفه زن و مرد موجب تکوّن فرزند شده باشد فرزند ملحق به آن دو است و تمام احکام ارث و غيره بر آنان مترتّب مي‌باشد.
سوال 911 :
آيا بارور کردن مصنوعي زن يا وارد کردن مني مرد غريب (نامحرم) به داخل رحم زني که همسرش مرد نازا است، بطريق تزريق يا طرق ديگر جايز است؟
جواب :
اگر از نطفه شوهرش باشد در صورتي که همراه کار حرامي نباشد، جايز است ولي اگر از مرد نا محرم باشد جايز نيست.
سوال 912 :
بر فرض اينکه تلقيح مصنوعي انجام شد و زن آبستن گرديد و بچه دار شد آيا اين بچه مال شوهر اين زن است؟
جواب :
اگر از نطفه شوهرش باشد بچه متعلق به آن زن و شوهر است و در صورتي که از نطفه نا محرم باشد و هر دو عالم باشند، بچه متعلق به هيچ کدام نمي‌باشد.
سوال 913 :
نوزادي که به واسطه تلقيح بوجود مي‌آيد از لحاظ نسبت چه حکمي خواهد داشت؟ و آيا احکام ارث بر آنها جاري خواهد شد؟
جواب :
از جواب سوال بالا روشن شد.
سوال 914 :
در جايي که اين عمل بطور شبهه صورت گرفته باشد مثل جايي که زن گمان کرده نطفه از شوهر خودش بوده و مرد گمان مي‌کرد که زني که نطفه وارد رحم او شده، همسر واقعي او مي‌باشد در حاليکه اينطور نبوده در اين فرض آيا احکام اولادي بر فرزندي که به دنيا خواهد آمد، جاري مي‌شود؟
جواب :
حکم وطي به شبهه را دارد و فرزند متعلق به آنان است و تمام احکام فرزندي بر آن مترتب است.
سوال 915 :
اگر فرض شود علم در آينده آنقدر پيشرفت کند که اسپرم مرد را بگيرند و در رحم مصنوعي (دستگاه توليد نوزاد) پرورش دهند در اين صورت حکم آن چه صورتي خواهد داشت؟
جواب :
اين فرزند متعلق به پدر است.
سوال 916 :
اگر علم تا آنجا پيشرفت کند که اسپرم و نطفه را از دانه‌ها و محصولات نباتي و مانند آن بگيرند و به زن تلقيح کنند و نوزاد مصنوعي به عمل آورند در اينصورت کودک به چه کسي متعلق مي‌شود؟
جواب :
اين فرزند متعلق به مادر است.
سوال 917 :
اگر نطفه و اسپرم را از فرآورده‌هاي نباتي تهيه کنند و آن را در رحم مصنوعي پرورش دهند و از آن کودکي بعمل آورند چنانچه فرض شود بشر موفق به چنين توليدي گردد نوزاد به چه کسي ملحق مي‌شود؟
جواب :
متعلق به هيچ کس نمي‌باشد.
سوال 918 :
نسبت کودکان مصنوعي به يکديگر چگونه است؟ وضعيت تزويج آنها با يکديگر و ارث بري آنها چگونه است؟
- الف: نسبت يک دختر و يک پسر که از اسپرم مرد در رحم مصنوعي پديد آيند؟
جواب :
آن دو برادر و خواهر پدري مي‌باشند و از يک ديگر ارث مي‌برند و با يکديگر نمي‌توانند ازدواج نمايند.
- ب: نسبت يک دختر و يک پسر که از نطفه مصنوعي در رحم زن کشت شده است؟
جواب :
برادر و خواهر مادري هستند و احکام آن از جواب قبل معلوم شد.
- ج: اگر يک دختر و يک پسر از نطفه مصنوعي و در رحم مصنوعي پديد آيند؟
جواب :
هيچ نسبتي بهم ندارند و مي‌توانند با يکديگر ازدواج نمايند.
شبيه سازي
سوال 919 :
آيا مشابه سازي و تکثير انسان در آزمايشگاه و از طريق روشهاي پيشرفته علمي (کلونار) جايز است؟ (گرفتن سلول انسان و ايجاد انساني با همان خصوصيات قبلي)؟
جواب :
درصورت تطبيق بااحکام اسلامي، اشکال ندارد.
سوال 920 :
آيا مشابه سازي حيوان زنده توسط تکثير سلولهاي وي (کلوناز) جايز است؟ (سّلولي از حيوان زنده اخذ مي‌شود و با تکثير آن سلّول از طريق اطلاعات DNA، حيواني با همان خصوصيات قبلي ايجاد مي‌کنند)
جواب :
در غير انسان جايز است.
جلوگيري از حاملگي
سوال 921 :
احتراماً به عرض مي‌رسانم با توجه به بحث‌هايي که در جهت کنترل جمعيت و بالا بردن سطح کيفي زندگي امروزه مطرح مي‌گردد و با توجه به اينکه وزارت بهداشت کشور راههاي جلوگيري از حاملگي را در سطح جامعه گسترش مي‌دهد جهت روشن کردن مسائل شرعي مربوط به روشهاي جلوگيري از حاملگي به کمک و مساعدت آن مقام عاليقدر نيازمندم:
نظر شرع در رابطه با مصرف قرصهاي جلوگيري از حاملگي؛ در رابطه با استفاده از نورپلنت؛ در رابطه با استفاده از کاندوم ؛ در رابطه با استفاده از عمل توبکتومي (بستن لوله در زنان)؛ در رابطه با انجام عمل وازکتومي (بستن لوله مني در مرد) ؛ در رابطه با انجام عمل انزال منقطع (عزل) جهت جلوگيري از حاملگي را مبذول فرمائيد؟
جواب :
بطور کلي استفاده از قرصهاي ضد حاملگي اگر موجب ضرر نباشد اشکال ندارد و استفاده از ساير طرق در صورتي که موجب عقيم شدن دائمي گردد اشکال دارد و بستن لوله رحم اگر مستلزم ارتکاب عمل حرامي نشود و موجب عقيم شدن دائمي هم نباشد اشکال ندارد.
سوال 922 :
بعضي اوقات به طور ناخواسته بعد از انزال مرد مني وي داخل رحم زن وارد شده و احتمال حاملگي مي‌رود آيا جايز است در اين صورت با مصرف قرص ضد بارداري از انعقاد نطفه و بارداري جلوگيري نمود؟
جواب :
در صورتي که يقين به حاملگي ندارد جايز است.
سوال 923 :
آيا عزل در اسلام جايز است؟
جواب :
در صورت رضايت زن جايز است.
سوال 924 :
زن و شوهري فرض مي‌گردد که هر دو قادر به توليد ماده حياتي نطفه هستند و لقاح هم در رحم زن انجام مي‌گيرد اما رحم زن بدلايلي قادر به نگهداري و پرورش نطفه نمي‌باشد و به همين خاطر اين زن و شوهر با زن ديگري قرار داد مي‌بندد مبني بر اينکه جنين در همان مراحل اوليه از رحم مادر اصلي به رحم زن بيگانه (مادر جانشين) انتقال يافته و مسير رشد و تکامل را طي کند و بعد از تولد به مادر و پدر اصلي برگردانده شود.
الف: آيا اين قرار داد يا رابطه مشروع است؟ آيا مُجرد و متأهّل بودن زن بيگانه - عالم يا جاهل بودن او - و نسبت قرابتي که او با مرد دارد و همچنين مجاني يا غير مجاني بودن قرار داد نقشي در مشروعيت آن دارد؟
جواب :
در صورتي که ثابت شود که طفل از نطفه زن و مرد اوّلي (زوج و زوجه) بوجود آمده ملحق به آن دو مي‌باشد و تمام احکام محرميّت و ارث بر آن مترتّب است.
ب: تکليف فرزند متولد شده از زن ثاني (مادر جانشين) در رابطه با نَسَب، محرميّت و ارث چگونه است؟
جواب :
اين طفل با مادر ثاني (جانشين) محرم نيست و از او ارث نمي‌برد.
تغيير جنسيت
سوال 925 :
آيا کسي که جنسيّتش محرز است به هر دليلي مي‌تواند جنسيّت خود را تغيير دهد؟ و چنانچه جايز باشد و اين کار انجام شود روابط او با خويشان و محارمش چگونه است؟
جواب :
با نبودن زمينه خلقتي جايز نيست.
سوال 926 :
اگر زني ازدواج کند و پس از ازدواج تغيير جنسيت دهد حکم ازدواج و مهريه او چگونه است؟
جواب :
ازدواج بهم مي‌خورد و تمام مهر را لازم است بپردازد.
سوال 627 :
اگر زني با مردي ازدواج کند و مرد تغيير جنسيت بدهد حکم ازدواج و مهريه همسر او چگونه است؟
جواب :
ازدواج بهم مي‌خورد و تمام مهريه بعهده اوست.
سوال 928 :
اگر زن و شوهر هر دو تغيير جنسيت دهند اگر تغيير جنسيت آندو با هم و در يک زمان باشد حکم ازدواجشان چگونه است؟
جواب :
در فرض سوال بعيد نيست که ازدواج آندو باقي باشد و در حال فعلي زوج، زوجه و زوجه، زوج مي‌شود.
عقيم کردن
سوال 929 :
آبا بستن لوله‌هاي مني بر مردان (جهت کنترل جمعيت در جامعه يا خانواده) جايز است؟ (وازکتومي)
جواب :
اگر موجب عقيم شدن باشد، جايز نيست.
سوال 930 :
آيا زن و شوهري که از لحاظ اجتماعي و فرهنگي توانايي تربيت صحيح اولاد را با توجّه به شرائط محيط خود ندارند، مي‌توانند از بچه دار شدن موقتاً يا دائماً اجتناب نمايند؟
جواب :
اگر موجب عقيم شدن زن يا مرد نشود اشکال ندارد.
سوال 931 :
آيا حضرتعالي بستن لوله را تجويز مي‌فرمائيد؟
جواب :
اگر بستن لوله موجب عقيم شدن دائم گردد اشکال دارد و جائز نيست.