احکام پزشکي
سوال 930 :
در بخشهاي بيمارستاني معمولا هر دانشجوي پزشکي مسئوليت چند بيمار را عهده دار است ، آيا دانشجويان مي توانند نسبت به معاينه باليني ساير بيماران غير همجنس که حکم آموزش را دارد و نه تشخيص مبادرت نمايند ؟
جواب :
نمي توانند مگر در موقع ضرورت .
سوال 931 :
آيا ديدن تصاوير عريان زنان و مردان غريبه مسلمان و غير مسلمان که جزو امر آموزش پزشکي هستند ، جايز است ؟
جواب :
اگر موجب فساد نباشد اشکال ندارد و البته مورد نظر زن مسلماني است که او را نميشناسد .
سوال 932 :
در بعضي از موارد ، معاينه اندام تناسلي به کمک آينه امکان پذير است . بي توجهي به اين موضوع چه حکمي دارد ؟
جواب :
در صورتي که معاينه اندام تناسلي به وسيله آينه امکان پذير و کافي باشد لازم است به همان اکتفا شود .
سوال 933 :
امروزه در يک شهر معمولا هم پزشک زن و هم پزشک مرد در تخصصهاي مختلف پزشکي وجود دارد . مراجعه به پزشک غير همجهس چه حکمي دارد ؟ در صورتي که متخصّص غير همجنس عالمتر باشد ، حکم چيست ؟
جواب :
مراجعه به غير همجنس در مواردي که معاينه و معالجه مستلزم ارتکاب حرام از قبيل نگاه به غير صورت و دستها تا مچ و لمس بدن نامحرم ـ نباشد اشکال ندارد ولي در صورتي که مستلزم ارتکاب حرام باشد جائز نيست جز در مورد ضرورت .
سوال 934 :
آيا مي توان از استخوانهاي کشف شده در قبور مسلمين براي يادگيري مسائل پزشکي استفاده نمود ؟
جواب :
با حفظ احترام آنها و دفن آنها پس از انجام يادگيري مورد نظر اشکال ندارد .
سوال 935 :
لمس اعضاي بدن بيمار توسط پزشک غير همجنس در صورتي که با مماثل از نظر معاينه و درمان تفاوتي نکند . آيا پزشک را ملزم به رعايت مي کند يا بلا اشکال است ؟
جواب :
در فرض مذکور پزشک ملزم به رعايت است و بايد لمس بوسيله مماثل صورت بگيرد .
سوال 936 :
آيا اقدامات پزشک طبيب در غير رشته تخصصي خود که باعث تشديد بيماري يا بروز عارضه اي جديد يا منجر به فوت بيمار گردد . موجب ضمان است ؟
جواب :
در فرض مذبور موجب ضمان است هر چند مأذون هم باشد .
سوال 937 :
در مراکز آموزشي درماني و پزشکي دولتي ، دستياران بويژه در سالهاي نخست بايد با حضور و راهنمايي اساتيد خود اقدام به عمل جراحي نمايند در صورتي که دستيار با اجازه استاد خود با اين اميد که استاد مي گويد ( شما کار را شروع کنيد من هم حضور مي يابم ) ولي حاضر نمي شود . و به تنهايي يا با همراهي ساير دستياران ، عمل جراحي را به پايان مي رساند و آسيبي به بيمار وارد مي شود که ناشي از عدم حضور استاد است . مسئول کيست ؟
جواب :
اساتيد مسئول ميباشند که به دستياراني که هنوز مهارت کامل پيدا نکرده اند اين نوع کارها را ارجاع مي دهند و دستياران نيز که بدون مهارت کامل به اين کار مبادرت ميکنند مسئول مي باشند و ضامن ديه آسيب وارده نيز هستند .
سوال 938 :
آتانازي ( قتل از روي ترحم و بيمار کشي با ترحم و به منظور کوتاه کردن مدت درد و رنج بيمارن لا علاج که بر اساس علم پزشکي هيچ اميدي به شفا و بهبوديش نيست ) بر سه قسم است :
الف ـ نوع فعال ( با تجويز داروي کشنده از طرف پزشک به زندگي بيمار خاتمه داده مي شود .
ب ـ نوع انفعالي ( به صورت خودداري از ادامه مداوا و زنده نگه داشتن بيمار مختصر )
جواب :
نوع غير مستقيم ( با قرار دادن داروها به مقدار زياد در دسترس بيمار تا بيمار شخصا به زندگي پر رنج خود پايان دهد . ) استفاده از کدام يک بلا اشکال است ؟
جواب :
هيچکدام از صور مزبوره جائز نيست .
سوال 939 :
در بسياري از مراکز آموزشي درماني و پزشکي امکان جداسازي دانشجويان دختر و پسر وجود دارد و لکن برخي از مسئولين در تفکيک بي توجهي مي کنند . نظر جنابعالي در اين زمينه چيست ؟
جواب :
پس از سلام اگر مستلزم تحقق حرام ، هر چند نگاه حرم ، نباشد مانعي ندارد ولي در صورت امکان جدا کردن آنها بهتر است .
سوال 940 :
در صورتي که بيمار يا ولي او به پزشکي که در کارش متخصص ودانا است اجازه معالجه دهد . آيا در صورت مرگ بيمار ، پزشک ضامن است ؟
جواب :
در فرض مذکور اگر پزشک کوتاهي نکرده باشد ضامن نيست .
سوال 941 :
معمولا مشاهده مي شود که برخي از افراد عادي در امر پزشکي دخالت کرده و قرص و آمپول يا دارويي را براي مريض توصيه مي نمايند آيا در صورتي که اين امر منجر به مرگ يا آسيب جسمي شود چگونه است ؟
جواب :
دخالت افراد عادي در امر پزشکي مخصوصا در مواردي که احتمال ضرر هم وجود داشته باشد جائز نيست و افراد مريض هم نبايد به چنين افرادي مراجعه کنند و يا به دخالت آنها ترتيب اثر بدهند . و در صورت منجر شدن به مرگ يا آسيب جسمي اگر آن فرد عادي فقط دوا را توصيف کرده و خود مرض آنرا بدست آورده و مصرف کرده است آن فرد عادي ضامن نيست ولي اگر آن فرد عادي دوا را نيز به مريض داده است و منجر به مرگ يا آسيب جسمي شده ضامن است .
سوال 942 :
در کارهاي مربوط به زايمان، دانشجويان زن (اعم از پزشکي و مامايي) به حد کفايت تربيت شده‌اند آيا لزومي براي حضور مردان در بلوک‌هاي زايمان که موجب نظر يا تماس با بدن زن ميشود وجود دارد؟
جواب :
جواز نظر مرد به بدن زن نامحرم و همچنين جواز تماس با آن دائر مدام ضرورت است و با توجه به آنچه که ذکر کرده‌ايد چون ضرورتي نيست جائز نيست.
سوال 943 :
گرفتن نبض و فشار خون به راحتي از روي پارچه يا دستکش امکان‌پذير است آيا حرام نيست در موارد غير همجنس از مماثل استفاده نشود؟
جواب :
در فرض فوق اگر حرام ديگري تحقق پيدا نکند حرام نيست.
سوال 944 :
اي. يو. دي براي جلوگيري از حاملگي در زنان استفاده ميشود اين وسيله بايستي از طريق مهبل در داخل رحم گذارده شود و غالباً زنان مي‌توانند مبادرت به اينکار نمايند و معمولاً در تمام مراکز بهداشتي درماني و يا بيمارستانها زنان کافي براي اين کار آموزش داده نشده‌اند آيا حرام نيست مرد اين کار را انجام دهد يا زن به مرد مراجعه نمايند در صورتي که اين کار توسط زن صورت گيرد آيا مشاهده توسط دانشجويان پزشکي پسر به منظور يادگيري اشکال دارد؟
جواب :
اگر ضرورتي ايجاب مي‌کند که وسيله مذکور براي جلوگيري از حاملگي مورد استفاده قرار گيرد مثلاً يا بجهت اينکه حاملگي براي زن ضرر دارد و يا برنامه لازم الاتباعي به نظر فقيه در اين رابطه تنظيم گرديده است لازم است اين کار بوسيله زنان انجام گيرد و اگر ممکن نشد رجوع به مردان جائز است ولي مشاهده بمنظور يادگيري فعلاً توسط دانشجويان پزشکي دختر انجام گيرد.
سوال 945 :
در مراکز آموزشي، درمان و پزشکي دولتي هر تحت بيمارستان انترن (کارورز) ورزيدنت (دستيار) مشخص دارد که بايد کارهاي مربوط به بيمار انجام دهند در اين صورت مثلاً گذاشتن سوند مجرا در غير موارد همجنس چه حکمي دارد؟ آيا در چنين مواردي انجام کار بر کسي که از اين نظر منع شرعي ندارد، واجب ميشود؟
جواب :
بلي در صورتي که انجام کار براي او ممکن و با اقدام او ضرورت مرتفع ميشود بر او واجب و بر غير همجنس - چون مستلزم نظر و تماس با نامحرم است - حرام است.
سوال 946 :
اگر پزشک معالج از حاملگي بيمار سوال نکند و بيمار هم پزشک را در جريان قرا ندهد در صورتي که دارو و يا روش تشخيصي مورد استفاده منجر به ضرر و عارضه شود مسئوليت بر عهده کيست؟
جواب :
جواب :
اگر پزشک در عدم سوال خود تقصير کرده باشد - و: ظاهراً هم همينطور است - مسئول است.
سوال 947 :
در علم پزشکي برخي از روشهاي درماني با گذشت زمان دچار تغييراتي مي‌شوند يا به کلي ارزش خود را از دت مي‌دهند. در صورتي که پزشک به علت عدم مطالعه از اطلاعات جديد مطلع نشود آيا مسئول است؟
جواب :
اگر همين موضوع يک نوع تقصير محسوب شود - که ظاهراً هم اينطور ات - مسئول است.
سوال 948 :
اگر بدانيم يک بيمار در اثر بيماري مثل لوسمي و يا متاستاز برخي تومورها به زودي خواهد مرد آيا مجازيم براي افزايش طول عمر او (در حد چند ماه) از شيوه‌هاي درماني پرخطر و پر عارضه مانند شيمي درماني که اغلب عوارض آن بسيار شديدتر از بيماري اوليه است استفاده نماييم؟
جواب :
اگر اين نوع اقدامات يک نوع معالجه و تاخير انداختن مرگ محسوب شود لازم است که مورد استفاده قرار گيرد.
سوال 949 :
پزشکي يقين دارد که عمل جراحي روي بيمار تأثيري در زنده ماندن او ندارد طوري که بيمار چه عمل شود يا نشود بيش از مدت کوتاهي زنده نخواهد ماند. آيا جايز است بنا به اصرار همراهان بيمار يا مسئولين بيمارستان اقدام به جراحي نمايد يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور اگر آن عمل جراحي ضرري ندارد و بلکه يک نوع تقويت روحي محسوب ميشود جائز است.
سوال 950 :
برخي از بيماران عاقل و بالغ که نيازمند عمل جراحي ميباشند به علت ترس يا هر توجيه ديگري حاضرند درد و نج را تحمل نمايند ولي تن به عمل ندهند، حتي همراهان بيمار نيز اجازه عمل نمي‌دهند و اين در حاليست که پزشک مي‌داند در غير اين صورت بيمار به زودي خواهد مرد يا دچار عوارضي خواهد شد که تا پايان عمر زمين گير شود. با اين فرض آيا پزشک مي‌تواند دست به عمل جراحي بزند؟ اگر علي رغم مخالفت بيمار، کسان وي چنين اجازه‌اي را صادر کنند تکليف طبيب چيست؟
جواب :
به نظر مي رسد که در فرض مذکور با بيان واقعيت و با منطق ملائم مي‌توان طرز فکر بيمار را تغيير داد و چون بيمار بالغ و عاقل است اجازه همراهان وي تأثيري ندارد و در صورت اصرار بيمار لازم است پزشک با اجازه فقيه اقدام به عمل جراحي کند.
سوال 951 :
زني مي‌خواهد وضع حمل کند متخصص تشخيص داده که بايد يا مادر و يا بچه به وسيله جراحي يا طريقه ديگر کشته شود تا يکي از آنها سالم بماند ولي بدون عمل جراحي هر دو مي‌ميرند و با عمل، احتمال زياد يکي از آنها زنده مي‌ماند در اين صورت عمل جراحي جايز است يا خير؟ بر فرض جواز زنده ماندن کدام اولي است؟
جواب :
اگر به طور قطع و يقين ثابت است که با ترک عمل هر دو مي‌ميرند و با عمل به طور احتمال و يا قطع يکي از آنها زنده خواهد ماند بايد عمل شود و اولويتي در بين نيست و الله العالم.
سوال 952 :
آيا پزشک معالج موظف است عوارض يا ضايعات احتمالي ناشي از عمل جراحي را براي بيمار تشريح نمايد؟
جواب :
منظور از ضايعات چيست؟ تشريح آن دسته از ضايعاتي که در تصميم‌گيري مريض يا وضع حال مريض تأثير دارد لازم به نظر مي‌رسد و از لوازم و مقدمات معالجه محسوب ميشود.
سوال 953 :
گاهي براي ختنه کردن بچه در اتاق عمل به طور سرپايي تحت بي حسي موضعي ، دست و پاي بيمار را مي بندند و يا در مواجهه با فرياد شديد بچه او را مي زنند و يا دهانش را مي گيرند در حالي که با عمل بي هوشي به راحتي مي توان در اتاق عمل و بدون اذيت آنها را ختنه نمود در اين موارد وظيفه چيست ؟
جواب :
عملي که بدون اذيت انجام گيرد اولويّت دارد ، مگر اينکه اين اندازه ناراحتي بچه در راه ختنه و امثال آن متعارف و غير مهم باشد .
سوال 954 :
با توجه به اينکه اکثر بيماراني که به تشخيص قطعي علم پزشکي اميدي به بهبودي آنها نيست از طريق داخل رگي تغذيه مي شوند آيا پزشک مجاز است با خواست خود آنها به جاي قطع مداوا آتانازي غير فعال از ادامه تغذيه وي ممانعت بعمل آورد ؟
نظر شريف را در مورد بندهاي ذيل بيان فرماييد .
جواب :
هر اقدامي و عملي که موجب خطر و ضرر فعلي بيمار است جائز نيست .
الف ـ در مواردي که بيمار در حالت اغماء باشد و نتوان از خواسته وي آگاه شد آيا موافقت و اصرار اطرافيان بيمار مي تواند ملاک عمل پزشک براي قطع مداوا باشد ؟
جواب :
نمي تواند .
سوال 955 :
در صورتي که مريض قبلا وصيت کرده باشد که اگر چنين مسئله اي براي وي پيش آمد ( حالت اغماء ) دوران احتضار وي طولاني نشود ، حکم مسئله قبل چه صورتي خواهد يافت ؟
ج در اين مورد وصيت موثر نيست .
الف ـ در بسياري از موارد اتانازي غير فعال در مورد بيماراني مصداق دارد که در حالت اغماء مي باشند و زندگي آنها وابسته به دستگاه تنفس مصنوعي است و بدون دستگاه تنفس مصنوعي قادر به ادامه حيات نمي باشند ، با توجه به مفروضات سوال و البته با توجه به اينکه غالبا در مورد مسائل يقين 100% تحقق نمي يابد ـ و حتي مواردي گزارش شده که بعضي از اين بيماران به طور معجزه آسايي از مرگ نجات يافته و به زندگي عادي بازگشته اند ـ آيا پزشک مجاز به قطع تنفس مصنوعي که باعث تسريع در مرگ بيمار مي شود خواهد بود ؟
جواب :
مجاز نيست .
ب : با توجه به کمبود امکانات بيمارستانهاي کشور و محدوديت تعداد تخت هاي بخش هاي ويژه بيمارستانها ، اگر اشغال تخت توسط بيماري که احتمال کمتري براي بازگشت دارد باعث عدم پذيرش و احتمالا مرگ بيماري شود که احتمال بيشتري براي برگشت دارد مسأله قبل چه صورتي خواهد يافت ؟
جواب :
اين احتمال موجب ترک وظيفه نمي شود .
سوال 956 :
آيا براي کارهاي که طبيب همجنس هم مي تواند انجام دهد مي توان به پزشک غير همجنس مراجعه نمود ؟
جواب :
اگر از جهت مهارت و حذاقت و امکان مراجعه و معالجه مساوي باشند و ضرورتي براي مراجعه به غير همجنس در بين نيست نمي تواند به غير همجنس مراجعه کند .
سوال 957 :
در بيمارستانها و مراکز پزشکي ، دانشجويان پسر جهت آموزش مبادرت به معاينه نواحي مختلف بدن بيمار زن و دانشجويان دختر نيز مبادرت به معاينه نواحي مختلف بدن بيمار مرد مي نمايند ، با توجه به اينکه اين امر يک موضوع آموزشي است که در برنامه تربيت پزشکان قرار دارد و نظر مبارک در مورد حدود آن چيست ؟
جواب :
با امکان اکتفاء به همجنس و عدم ضرورت ترتيبي داده شود که آموزش ، متمرکز در همجنس باشد .
سوال 958 :
پيشگيري از حاملگي و کنترل جمعيت راههاي مختلف دارد ، آيا افراد با اطلاع از روشها و غوارض هر يک از آنها را مي توانند داوطلبانه انتخاب نمايند ؟
جواب :
لازم است نظر شوهر و نداشتي ضرر و موجب عقيم شدن را در نظر بگيرند .
سوال 959 :
برخي از خانم ها حامله که مي توانند به وضع طبيعي زايمان کنند اصرار دارند که سزارين شوند تا درد کمتري را تحمل کنند در اين زمينه حکم چيست ؟
جواب :
با نظر و موافقت شوهر اشکال ندارد .
سوال 960 :
آيا زن مي تواند بدون رضايت شوهر از قرصهاي ضد بارداري استفاده کند يا مثلا براي گذاشتن آي . يو . دي اقدام نمايد ؟
جواب :
دومي بدون اجازه شوهر جايز نيست ، و اولي نيز براي مدت طولاني جايز نيست و با تذکر شوهر به عدم رضايت ، هيچ کدام جائز نيست .
سوال 961 :
آيا قطع دائم حاملگي در بانوان که زمينه مساعد براي به دنيا آوردن فرزندان ناقص الخلقه دارند به ويژه در مواردي که زايمانهاي پيشين نيز اين موضوع را ثابت کند جايز است؟
جواب :
عقيم کردن جايز نيست .
الف ـ آيا جواز شرعي براي وازکتومي و بستن لوله ها جهت کنترل مواليد و جلوگيري از رشد غير متعارف جمعيت عنوان حکم ثانويه ( حکومتي ) را داشته و با از بين رفتن ضرورت قابل لغو است ؟
جواب :
از احکام ثانويه است و حدوثا و بقاءا تابع نظر فقيه است .
ب ـ بستن لوله هاي رحمي منجر به قطع دائم حاملگي مي شود و امکان آبستني مجدد مستلزم عمل جراحي و شانس آن نيز در بهترين شرايط حدود 50 % است ، آيا اقدام به اين عمل جهت کنترل جمعيت بلامانع است ؟
جواب :
اگر علم يا اطمينان به عقيم شدن باشد جايز نيست .
سوال 962 :
آيا انجام عمل وازکتومي که براي عقيم و نازا کردن مردان و با رضايت خود آنها صورت مي گيرد و تقريبا غير برگشت است اشکال دارد اي خير ؟ آيا براي انجام اين عمل رضايت همسر ضرورت دارد ؟
جواب :
عقيم کردن مرد يا زن جائز نيست .
سوال 963 :
تغيير جنسيت مرد به زن و زن به مرد با عمل جراحي چه حکمي دارد ؟
جواب :
با نبودن زمينه خلقتا جايز نيست .
سوال 964 :
شخصي وصيت مي کند که پس از مرگ من بدن مرا به پزشکي قانوني تحويل دهيد تا اعضا ءو جوارح من که به درد مي خورد براي بيماران استفاده بنمايند ، آيا در ديدگاه فقهي درست است ؟
جواب :
بعضي از اعضاي خود را مي تواند ، به شرط اينکه احترام ميت مسلمان رعايت شود و بقيه اعضاء به طور معمول دفن شود .
سوال 965 :
رحم زني را طي يک عمل جراحي برداشته اند ، خونهايي که بعدا مي بيند محکوم به چيست ؟
جواب :
اگر يائسه نشده و خون نشانه هاي حيض را دارا باشد ، احتياطا احکام حيض را بر آن جاري کند .
سوال 966 :
تزريقات زن توسط مرد و بالعکس که متاسفانه در جامعه متداول است در صورت عدم اضطرار چه حکمي دارد ؟
جواب :
در صورت عدم اضطرار جائز نيست مگر اينکه نگاه و لمس در بين نباشد .
سوال 967 :
ويزيت غير متجانس در امور پزشکي و پيراپزشکي از قبيل فيزيوتراپي ، راديولژي و سونوگرافي در صورت عدم اضطرار چه حکمي داشته و آيا پزشک مي تواند با مريض نامحرم خيلي راحت همانطور که اکنون در جامعه باب است و بين بعضي پزشکان عادي شده برخورد کند ؟
جواب :
بايد موازين شرع مقدس اسلام کاملا رعايت شود .
سوال 968 :
مستدعي است پاسخ چند سوال فقهي زير که در پزشکي مبتلا به مي باشد مرقوم فرماييد . امواجي که بر روي نوار ثبت مي شود دال بر فعاليت مغز يا قلب مي باشد با توجه به اينکه مي تواند امواج مغزي وجود نداشته باشند و قلب انسان به کمک دستگاههاي مصنوعي فعاليت داشته باشد .
1 ـ آيا نداشتن امواج مغزي دال بر مرگ است يا نداشتن امواج قلبي ؟
2 ـ در حالت اغماي بدون برگشت که مغز به طور کلي مرده است و حرکات قلبي ، عروقي و تنفسي به کمک دستگاهها و داروها نگهداري مي شود بنابر اينکه پيوند اعضاء بدن مباح باشد آيا جدا کردن عضوي مثل قلب از بدن شخص در اين حالت براي پيوند به شخص ديگر جايز است ؟
3 ـ آيا جدا کردن عضو در اين حالت ، جدا کردن عضو از انسان زنده محسوب مي شود يا از بدن مرده ؟
4 ـ چه زماني احکام ميت مانند ارث ، وصيت ، عده وفات در مورد زوجه و ... بر او جاري مي شود ؟ از زمان مرگ مغزي يا زمان جدا کردن دستگاههاي مذکور و توقف قلب ؟
5 ـ در صورتي که افرادي که با مرگ مغزي مواجه شده اند کاملا فاقد حس و حرکت مي باشند و خون در رگهاي بدن آنها از جريان افتاده و ضربان نبض آنها نيز قطع شده است و مرده محسوب مي شوند ، حکم قطع عضو آنها چيست ؟
جواب :
فقيه وظيفه دارد که احکام شرع مقدس اسلام را از قرآن مجيد و احاديث اهل بيت عليهم السلام استنباط کند و در اختيار مردم بگذارد اما تشخيص موضوع به عهده فقيه نيست و تشخيص آن در اغلب با نظر اهل عرف و گاهي با نظر متخصص است مثلا شارع مقدس اسلام آب را پاک کننده معرفي مي کند اما اينکه آب چيست و حد و مرز آن تا کجاست ؟ اگر با مقدار بيشتر مخلوط باشد آيا باز هم آب صدق مي کند ، اين بستگي به نظر و تشخيص اهل عرف دارد و نيز مثلا امر فرموده اند که در حال نماز استقبال قبله نمائيد آيا در استقبال اين اندازه دقت معتبر است که اگر يک خط از وسط پيشاني نمازگزار خارج شود به وسط خانه کعبه بخورد يا اينکه همينقدر که عرفا بگويند مقابل خانه کعبه ايستاده کافي است ؟ در اين مورد تشخيص و قضاوت با اهل عرف است .
در موارد مذکور در فوق نيز نظر عرف و نظر متخصص ملاک و ميزان است و به نظر مي رسد تا خون در رگهاي بدن جريان دارد و نبض مي زند شخص نمرده است و در صورتي که موردي پيش بيايد که اهل عرف متحير و مردد باشند و متخصص هم نتواند تشخيص قاطع بدهد بايد به قواعد ديگري که در اصول فقه مدون است مراجعه کنيم و مقتضاي قواعر در موارد مذبور استصحاب است به اين معنا که بايد بگوئيم هنوز نمرده است و احتياط نيز همين را اقتضا مي کند بايد احکام ارث و وصيت وعده و وفات ... را زماني در نظر بگيريم که يقين به تحقق مرگ داشته باشيم .
سوال 969 :
اهداء و انتقال خون از غير مسلمان به مسلمان ، مرد به زن و بالعکس چه حکمي دارد ؟
جواب :
جائز است .
سوال 970 :
با توجه به اينکه دارو ( به استثناي داروهاي بدون نسخه ) به عهده پزشک است يه داروساز اگر بيماري به حال اضطراري به دارو ساز مراجعه کند و داروساز ، دارو در اختيار او قرار ندهد آيا در صورت نقص جسمي يا جرح يا فوت بيمار ، مقصر است ؟
جواب :
اگر دارو ساز مرض را تشخيص داده و دارو را مي شناخته و علاج آن منحصر به دارو بوده است و از طرفي تهيه آن از جاي ديگر امکان نداشته است در اين صورت معصر و ضامن است و در غير اين صورت ضامن نيست .
سوال 971 :
جراحي غددي که در بدن قرار دارند ( حتي اگر ضرري براي شخص نداشته باشد ) يا جراحيهاي مختلف که به جهت زيبايي انجام مي شود جايز است يا خير ؟
جواب :
اگر در جراحي مذکور غرض عقلائي داشته باشد و اسراف نباشد جايز است .
سوال 972 :
از وقتي که به دنيا آمدم گوشت اضافه اي مانند انگشت کوچک روي انگشت شستم وجود داشته جراحي و برداشتن اين عضو اضافه از نظر شرعي جايز است يا خير ؟
جواب :
جائز است و اشکال ندارد .
سوال 973 :
با توجه به اينکه جهت معاينه پروستات ، حتما بايد از طريق مقعد بيمار را مورد برسي قرار داد تا تشخيص قطعي بيماري هاي پروستات داده شود و همچنين در بسياري از بيماريهاي آلات تناسلي مشاهده و گاه لمس آنها ضروري است ، آيا در چنين مواردي پزشک مرد مي تواند بيمار را بدون اشکال شرعي معاينه نمايد ؟ و اگر با عدم انجام اين معاينه متوجه بيماري و مرض آن شخص شود و بيماري سرطان پيشرفت کند آيا پزشک مسئول است ؟ با توجه به اينکه استفاده از آينه هميشه امکان پذير نيست و در ضمن عمل لمس را نيز بايد با ديد کامل با دست انجام داد و از اين رو در حال حاضر در تمامي مراکز درماني اين معاينه مستقيما انجام مي شود .
جواب :
در صورت انحصار راه تشخيص ، معاينه و لمس اشکال ندارد . طبيب اگر تقصير کند مسئول است و در فرض مذکور معاينه مستقيم اشکال ندارد .