قرائت
مسأله 987 :
در رکـعـت اول و دوم نـمازهاى واجب يوميه , انسان بايد اول حمد و بعد از آن - بنابر احتياط - يک سـوره تـمـام بخواند و سوره والضحى و الم نشرح و همچنين سوره فيل و لايلاف در نماز بنابر احتياط يک سوره حساب مى شود.
مسأله 988 :
اگر وقت نماز تنگ باشد يا انسان ناچار شود که سوره را نخواند , مثلا بترسد که اگر سوره را بخواند , دزد يا درنده يا چيز ديگرى به او صدمه بزند يا آنکه کار ضرورى داشته باشد مى تواند سوره را نخواند بلکه در صورت تنگى وقت و در بعض از موارد ترس نبايد سوره را بخواند.
مسأله 989 :
اگـر عـمـدا سـوره را پيش از حمد بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباها سوره را پيش از حمد بخواند و در بين آن يادش بيايد , بايد سوره را رها کند و بعد از حمد , سوره را از اول بخواند.
مسأله 990 :
اگـر حـمـد و سـوره يا يکى از آنها را فراموش کند و بعد از رسيدن به رکوع بفهمد , نمازش صحيح است .
مسأله 991 :
اگر پيش از آنکه براى رکوع خم شود , بفهمد که حمد و سوره را نخوانده , بايد بخواند.
و اگـر بـفهمد سوره را نخوانده , بايد فقط سوره را بخواند , ولى اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده بايد اول حـمـد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند , و نيز اگر خم شود و پيش از آنکه به رکوع برسد , بفهمد حمد و سوره يا سوره تنها يا حمد تنها را نخوانده بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد.
مسأله 992 :
اگـر در نماز فريضه يکى از چهار سوره اى را که آيه سجده دارد و در مسأله ( 361 ) گفته شد عمدا بخواند واجب است که پس از خواندن آيه سجده , سجده نمايد , ولى اگر سجده را به جا آورد نمازش بنابر اختياط باطل مى شود و لازم است که آن را دوباره بخواند , و اگر سجده را بجا نياورد مى تواند نماز را ادامه دهد اگر چه در ترک سجده گناه کرده است .
مسأله 993 :
اگـر اشـتـباها مشغول خواندن سوره اى شود که سجده واجب دارد , چنانچه پيش از رسيدن به آيه سـجـده بفهمد , بايد آن سوره را رها کند و سوره ديگر بخواند , و اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد بايد آن طورى که در مسأله پيش گفته شد عمل کند.
مسأله 994 :
اگـر در نـماز آيه سجده را گوش دهد نمازش صحيح است و بنابر احتياط به سجده اشاره نمايد و بعد از نماز سجده آن را بجا آورد.
مسأله 995 :
در نماز مستحبى خواندن سوره لازم نيست , اگر چه آن نماز به واسطه نذر کردن واجب شده باشد , ولـى در بعضى از نمازهاى مستحبى مثل نماز وحشت که سوره مخصوصى دارد , اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد , بايد همان سوره را بخواند.
مسأله 996 :
در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد , سوره جمعه و در رکـعـت دوم بـعـد از حـمـد , سوره منافقون بخواند و اگر مشغول يکى از اينها شود , بنابر احتياط واجب نمى تواند آن را رها کند و سوره ديگر بخواند.
مسأله 997 :
اگـر بـعـد از حـمـد مـشـغول خواندن سوره ( قل هو اللّه احد ) يا سوره ( قل يا ايها الکافرون ) شود نـمـى تـوانـد آن را رهـا کـنـد و سوره ديگر بخواند ولى در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روى فـرامـوشـى بـه جاى سوره جمعه و منافقون , يکى از آن دو سوره را بخواند مى تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقون را بخواند و احتياط آن است که بعد از رسيدن به نصف رها ننمايد.
مسأله 998 :
اگـر در نـمـاز جـمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمدا سوره قل هو اللّه احد يا سوره قل يا ايها الکافرون بـخواند , اگر چه به نصف نرسيده باشد , بنابر احتياط واجب نمى تواند رها کند و سوره جمعه و منافقون را بخواند.
مسأله 999 :
اگر در نماز , غير سوره قل هو اللّه احد و قل يا ايها الکافرون سوره ديگرى بخواند , تا به نصف نرسيده مى تواند رها کند و سوره ديگر بخواند و پس از رسيدن به نصف بنابر احتياط مطلقا رها کردن آن و عدول به سوره ديگر جايز نيست .
مسأله 1000 :
اگـر مـقـدارى از سـوره را فراموش کند يا از روى ناچارى مثلا به واسطه تنگى وقت يا جهت ديگر نشود آن را تمام نمايد مى تواند آن سوره را رها کند و سوره ديگر بخواند , اگر چه به نصف هم رسيده باشد يا سوره اى که مى خوانده قل هو اللّه احد يا قل يا ايها الکافرون باشد.
مسأله 1001 :
بر مرد بنابر احتياط , واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن بنابر احتياط , واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخواند.
مسأله 1002 :
مرد بنابر احتياط بايد در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب باشد که تمام کلمات حمد و سوره حتى حرف آخر آنها را بلند بخواند.
مسأله 1003 :
زن مـى تـوانـد حـمـد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند يا آهسته بخواند , ولى اگر نامحرم صدايش را بشنود و در صورتى که اسماع به او حرام باشد بنابر احتياط آهسته بخواند.
مسأله 1004 :
اگر در جايى که بايد نماز را بلند بخواند عمدا آهسته بخواند يا در جايى که بايد آهسته بخواند عمدا بـلـند بخواند بنابر احتياط , نمازش باطل است , ولى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله باشد صحيح است و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده , لازم نيست مقدارى را که خوانده دوباره بخواند.
مسأله 1005 :
اگـر کسى در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند کند , مثل آنکه آنها را با فرياد بخواند , نمازش باطل است .
مسأله 1006 :
انـسـان بـايد قرائت نماز را ياد بگيرد که غلط نخواند , و کسى که به هيچ قسم نمى تواند همه سوره حـمـد را يـاد بـگيرد بايد آن مقدار که مى تواند ياد بگيرد و بخواند ولى اگر آن مقدار ناچيز باشد بايد بنابر احـتياط واجب مقدارى از بقيه قرآن که ميتواند ياد بگيرد به آن ضميمه کند , و اگر نمى تواند بايد تسبيح به آن ضميمه کند , و اما کسى که نمى تواند به کلى سوره را ياد بگيرد لازم نيست چيزى عوض آن بخواند , و در هر صورت احتياط مستحب آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
مسأله 1007 :
کـسـى کـه حـمد را به خوبى نمى داند و مى تواند ياد بگيرد چنانچه وقت نماز وسعتى دارد بايد ياد بـگـيرد و اگر وقت تنگ شده است چنانچه نماز را به طورى که در مسأله پيش گفته شد بخواند نمازش صحيح است ولى در صورتى که ممکن باشد بايد براى فرار از عقوبت نمازش را به جماعت بخواند.
مسأله 1008 :
مـزد گـرفتن براى ياد دادن واجبات نماز بنابر احتياط حرام است ولى مزد گرفتن براى ياد دادن مستحبات آن جايز است .
مسأله 1009 :
اگـر يـکـى از کلمات حمد يا سوره را نداند يا عمدا آن را نگويد يا به جاى حرفى حرف ديگر بگويد , مـثـلا بـه جاى ( ض ) ( ظ ) بگويد يا جايى که بايد بدون زير و زبر خوانده شود , زير و زبر بدهد يا تشديد را نگويد نماز او باطل است .
مسأله 1010 :
اگـر انـسان کلمه اى را که ياد گرفته صحيح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده لازم نيست دوباره نماز را بخواند.
مسأله 1011 :
اگر زير و زبر کلمه اى را نداند يا نداند مثلا کلمه اى به ( ه ) است يا به ( ح ) بايد ياد بگيرد و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند اگر به واسطه غلط خواندن نه قرآن و نه ذکر خدا حساب شود نمازش باطل است و در صـورتـى کـه هر دو جور خواندن صحيح باشد مثل اهدنا الصراط المستقيم که مى شود با سين و با صاد قرائت کرد تکرار آن به دو جور ضرر ندارد.
مسأله 1012 :
علماى تجويد گفته اند اگر در کلمه اى واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پيش داشته باشد و حـرف بـعـد از واو در آن کـلـمـه هـمزه باشد , مثل کلمه سوء بايد آن واو را مد بدهد يعنى آن را بکشد , و هـمچنين اگر در کلمه اى الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کـلمه همزه باشد مثل جاء بايد الف آن را بکشد , و نيز اگر در کلمه اى ى باشد و حرف پيش از ى در آن کلمه زير داشته باشد و حرف بعد از ى در آن کلمه همزه باشد مثل جئ بايد ى را با مد بخواند و اگر بعد از ايـن حروف واو و الف و يا به جاى همزه حرفى باشد که ساکن است يعنى زير و زبر و پيش ندارد باز هم بايد ايـن سه حرف را با مد بخواند , ولى ظاهرا صحت قرائت در اين چنين موارد توقف بر مد ندارد پس چنانچه به دستورى که گفته شد رفتار نکند باز هم نماز صحيح است .
بـلى در مثل ( ولا الضالين ) که تحفظ بر تشديد و الف توقف بر مقدارى مد دارد بايد به همان مقدار الف را مد دهد.
مسأله 1013 :
احـتـيـاط مستحب آن است که در نماز , وقف به حرکت و وصل به سکون ننمايد , و معناى وقف به حـرکت آن است که زير يا زبر يا پيش آخر کلمه اى را بگويد و بين آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد , مثلا بـگـويـد : الـرحـمن الرحيم و ميم الرحيم را زير بدهد و بعد قدرى فاصله دهد و بگويد مالک يوم الدين , و مـعناى وصل به سکون آن است که زير يا زبر يا پيش کلمه اى را نگويد و آن کلمه بعد بچسپاند , مثل آن که بگويد : الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير ندهد و فورا مالک اليوم الدين را بگويد.
مسأله 1014 :
در رکـعـت سـوم و چـهارم نماز مى تواند فقط يک حمد بخواند يا يک مرتبه تسبيحات اربعه بگويد يـعنى يک مرتبه بگويد : سبحان اللّه والحمد للّه ولا اله الا اللّه واللّه اکبر و بهتر آن است که سه مرتبه بگويد و مـى تـواند در يک رکعت حمد و در رکعت ديگر تسبيحات بگويد , و بهتر است , در هر دو رکعت تسبيحات بخواند.
مسأله 1015 :
در تـنـگـى وقـت بايد تسبيحات اربعه را يک مرتبه بگويد , و اگر به مقدار آن هم وقت ندارد بعيد نيست که لازم باشد يک مرتبه سبحان اللّه بگويد.
مسأله 1016 :
بر مرد و زن بنابر احتياط , واجب است که در رکعت سوم و چهارم نماز , حمد يا تسبيحات را آهسته بخوانند.
مسأله 1017 :
اگـر در رکعت سوم و چهارم حمد بخوانند , واجب نيست بسم اللّه آن را هم آهسته بگويد مگر آنکه ماموم باشد که در اين صورت احتياط واجب آن است که بسم اللّه را هم آهسته بگويد.
مسأله 1018 :
کـسـى کـه نـمـى تواند تسبيحيات را ياد بگيرد يا درست بخواند بايد در رکعت سوم و چهارم حمد بخواند.
مسأله 1019 :
اگـر در دو رکـعـت اول نماز به خيال اينکه دو رکعت آخر است تسبيحات بگويد , چنانچه پيش از رکوع بفهمد , بايد حمد و سوره را بخواند و اگر در رکوع يا بعد از رکوع بفهمد , نمازش صحيح است .
مسأله 1020 :
اگـر در دو رکـعت آخر نماز به خيال اينکه در دو رکعت اول است حمد بخواند يا در دو رکعت اول نـمـاز با اينکه گمان مى کرده در دو رکعت آخر است حمد بخواند , چه بيش از رکوع بفهمد چه بعد از آن نمازش صحيح است .
مسأله 1021 :
اگـر در رکـعـت سـوم يـا چـهارم مى خواست حمد بخواند تبسيحات به زبانش آمد , يا مى خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد , چنانچه به کلى خالى از قصد بوده بايد آن را رها کند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند.
ولـى اگر خالى از قصد نبوده مثل اينکه عادتش خواندن چيزى بوده که به زبانش آمده , مى تواند همان را تمام کند و نمازش صحيح است .
مسأله 1022 :
کسى که عادت دارد در رکعت سوم و چهارم تسبيحات بخواند , اگر از عادت خود غفلت نمايد و به قصد اداء وظيفه مشغول خواندن حمد شود کفايت مى کند و لازم نيست دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند.
مسأله 1023 :
در رکـعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبيحات استغفار کند , مثلا بگويد : استغفر اللّه ربى واتـوب اليه يا بگويد : اللهم اغفر لي و اگر نمازگزار پيش از خم شدن براى رکوع اگر چه مشغول گفتن اسـتغفار يا بعد از فراغ از آن باشد , شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه , بايد حمد يا تسبيحات را بخواند.
مسأله 1024 :
اگـر در رکـوع رکـعـت سـوم يا چهارم يا در حال رفتن به رکوع شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه , به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1025 :
هـرگـاه شـک کـنـد کـه آيه يا کلمه اى را درست گفته يا نه , مثلا شک کند که قل هو اللّه احد را درسـت گـفـته يا نه , مى تواند به شک خود اعتنا نکند , ولى اگر احتياطا آن آيه يا کلمه را دوباره به طور صـحـيـح بگويد اشکال ندارد , و اگر چند مرتبه هم شک کند , مى تواند چند بار بگويد اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد , بنابر احتياط مستحب نمازش را دوباره بخواند.
مسأله 1026 :
مستحب است که در رکعت اول , پيش از خواندن حمد بگويد : اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم و در رکـعت اول و دوم نماز ظهر و عصر بسم اللّه را بلند بگويد و حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آيه وقف کند , يعنى آن را به آيه بعد نچسباند , و در حال خواندن حمد و سوره به معناى آيه توجه داشته باشد , و اگـر نـماز را به جماعت مى خواند بعد از تمام شدن حمد امام , و اگر فرادى مى خواند , بعد از آنکه حمد خودش تمام شد , بگويد : الحمد للّه رب العالمين .
و بـعـد از خـواندن سوره قل هو اللّه احد , يک يا دو , يا سه مرتبه کذلک اللّه ربى يا سه مرتبه کذلک اللّه ربنا بگويد , و بعد از خواندن سوره کمى صبر کند , بعد تکبير پيش از رکوع را بگويد يا قنوت را بخواند.
مسأله 1027 :
مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول , سوره انا انزلناه و در رکعت دوم , سوره قل هو اللّه احد بخواند.
مسأله 1028 :
مکروه است انسان در تمام نمازهاى يک شبانه روز سوره قل هو اللّه احد را نخواند.
مسأله 1029 :
خواندن سوره قل هو اللّه احد به يک نفس مکروه است .
مسأله 1030 :
سوره اى را که در رکعت اول خوانده مکروه است در رکعت دوم بخواند.
ولى اگر سوره قل هو اللّه احد را در هر دو رکعت بخواند مکروه نيست .