قـرائـت
مسأله 1004 :
در رکعت اول و دوم نمازهاي واجب يوميه، انسان بايد اول حمد و بعد از آن يک سوره تمام بخواند.
مسأله 1005 :
اگر وقتنماز تنگ باشد يا انسان ناچار شود که سوره را نخواند مثلاً بترسد که اگر سوره را بخواند دزد يا درنده يا چيز ديگري به او صدمه بزند نبايد سوره را بخواند و اگر در کاري عجله داشته باشد مي تواند سوره را نخواند.
مسأله 1006 :
اگر عمداً سوره را پيش از حمد بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پيش از حمد بخواند و در بين آن يادش بيايد بايد سوره را رها کنند و بعد از خواندن حمد سوره را از اول بخواند.
مسأله 1007 :
اگر حمد و سوره يا يکي از آنها را فراموش کند و بعد از رسيدن به رکوع بفهمد نمازش صحيح است.
مسأله 1008 :
اگر پيش از آنکه براي رکوع خم شود بفهمد که حمد و سوره را نخوانده بايد بخواند و اگر بفهمد سوره را نخوانده بايد فقط سوره را بخواند ولي اگر بفهمد حمد تنها را نخوانده بايد اول حمد و بعد از آن دوباره سوره را بخواند و نيز اگر خم شود و پيش از آنکه به رکوع برسد بفهمد حمد و سوره يا سوره تنها و يا حمد تنها را نخوانده بايد بايستد و به همين دستور عمل نمايد.
مسأله 1009 :
اگر در نماز، يکي از چهار سوره اي را که آيه سجده دارد و در
[171]
مسأله "1114" گفته مي شود عمداً بخواند نمازش باطل است.
مسأله 1010 :
اگر اشتباهاً مشغول خواندن سوره اي شود که سجده واجب دارد چنانچه پيش از رسيدن به آيه سجده بفهمد بايد آن سوره را رها کند و سوره ديگر بخواند و اگر بعد از خواندن آيه سجده بفهمد بايد در بين نماز بنابر احتياط با اشاره، سجده آن را بجا آورد و به همان سوره که خوانده اکتفا نمايد.
مسأله 1011 :
اگر در نماز آيه سجده را بشنود و به اشاره سجده کند نمازش صحيح است.
مسأله 1012 :
در نماز مستحبي خواندن سوره لازم نيست اگرچه آن نماز به واسطه نذر کردن واجب شده باشد ولي در بعضي از نمازهاي مستحبّي مثل نماز وحشت که سوره مخصوصي دارد اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد بايد همان سوره را بخواند.
مسأله 1013 :
در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوّم بعد از حمد سوره منافقين بخواند و اگر مشغول يکي از اينها شود بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها کند و سوره ديگر بخواند.
مسأله 1014 :
اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره قل هوالله احد يا سوره قل يا أيها الکافرون شود نمي تواند آن را رها کند و سوره ديگر بخواند، ولي در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روي فراموشي به جاي سوره جمعه و منافقين يکي از اين دو سوره را بخواند تا به نصف نرسيده مي تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقين را بخواند.
مسأله 1015 :
اگر در نماز جمعه يا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره قل هوالله احد يا سوره قل يا أيها الکافرون بخواند اگرچه به نصف نرسيده باشد بنابر احتياط واجب نمي تواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقين را بخواند.
مسأله 1016 :
اگر در نماز، غير سوره قل هوالله احد و قل يا أيها الکافرون سوره ديگري بخواند تا به نصف نرسيده مي تواند رها کند و سوره ديگري بخواند.
مسأله 1017 :
اگر مقداري از سوره را فراموش کند يا از روي ناچاري مثلاً به واسطه تنگي وقت يا جهت ديگر نشود آن را تمام کند مي تواند آن سوره را رها کند و سوره ديگري بخواند اگرچه از نصف گذشته باشد يا سوره اي را که مي خواند قل هوالله
[172]
احد يا قل يا أيها الکافرون باشد.
مسأله 1018 :
بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند، و بر مرد و زن واجب است حمد و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مسأله 1019 :
مرد بايد در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب باشد که تمام کلمات حمد و سوره حتي حرف آخر آنها را بلند بخواند.
مسأله 1020 :
زن مي تواند حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند يا آهسته بخواند ولي اگر نامحرم صدايش را بشنود بنابر احتياط واجب بايد آهسته بخواند.
مسأله 1021 :
اگر در جائي که بايد نماز را بلند خواند عمداً آهسته بخواند يا در جائي که بايد آهسته خواند عمداً بلند بخواند نمازش باطل است ولي اگر از روي فراموشي يا ندانستن مسأله باشد صحيح است و اگر در بين خواندن حمد و سوره هم بفهمد اشتباه کرده لازم نيست مقداري را که خوانده دوباره بخواند.
مسأله 1022 :
اگر کسي در خواندن حمد و سوره بيشتر از معمول صدايش را بلند کند مثل آنکه آنها را با فرياد بخواند نمازش باطل است.
مسأله 1023 :
انسان بايد نماز را ياد بگيرد که غلط نخواند و کسي که به هيچ قسم نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد بايد هرطور که مي تواند بخواند و احتياط مستحب آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.
مسأله 1024 :
کسي که حمد و سوره و چيزهاي ديگر نماز را به خوبي نمي داند و مي تواند ياد بگيرد چنانچه وقت نماز وسعت دارد بايد ياد بگيرد و اگر وقت تنگ است بنابر احتياط واجب در صورتي که ممکن باشد بايد نمازش را به جماعت بخواند.
مسأله 1025 :
احتياط واجب آن است که براي ياد دادن واجبات نماز مزد نگيرد ولي براي مستحبات آن اشکال ندارد.
مسأله 1026 :
اگر يکي از کلمات حمد يا سوره را نداند يا عمداً آن را نگويد يا به جاي حرفي حرف ديگر بگويد مثلاً به جاي (ض) (ظ) بگويد يا جائي که بايد بدون زير و زِبَر خوانده شود زير و زبر بدهد يا تشديد را نگويد نماز او باطل است.
مسأله 1027 :
اگر انسان کلمه اي را صحيح بداند و در نماز همانطور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده احتياط مستحب آن است که نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
[173]
مسأله 1028 :
اگر زير و زِبَر کلمه اي را نداند بايد ياد بگيرد ولي اگر کلمه اي را که وقف کردن آخر آن جايز است هميشه وقف کند ياد گرفتن زير و زبر آن لازم نيست و نيز اگر نداند مثلا کلمه اي به (س) است يا به (ص) بايد ياد بگيرد و چنانچه دو جور يا بيشتر بخواند مثل آنکه در اهدناالصراط المستقيم، مستقيم را يک مرتبه با سين و يک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است مگر آنکه هردو جور قرائت شده باشد و به اميد رسيدن به واقع بخواند.
مسأله 1029 :
اگر در کلمه اي واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه ضمه داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد مثل کلمه سوء بهتر است آن واو را مد بدهد يعني آن را بکشد و همچنين اگر در کلمه اي الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل جاء بهتر است الف آن را بکشد و نيز اگر در کلمه اي (ي) باشد و حرف قبل از (ي) در آن کلمه زير داشته باشد و حرف بعد از (ي) در آن کلمه همزه باشد مثل جيء بهتر آن است (ي) را با مد بخواند و اگر بعد از اين واو و الف و (ي) به جاي همزه (ء) حرفي باشد که ساکن است يعني زير و زبر و ضمه ندارد باز هم بهتر آن است که اين سه حرف را با مد بخواند مثلاً در ولاالضّالّين که بعد از الف حرف لام ساکن است بهتر آن است که الف آن را با مد بخواند.
مسأله 1030 :
اقوي اين است که لازم نيست در نماز وقف به حرکت و وصل به سکون را مراعات نمايد و معني وقف به حرکت آن است که زير يا زبر يا پيش آخر کلمه اي را بگويد و بين آن کلمه و کلمه بعدش فاصله دهد مثلاً بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير بدهد و بعد قدري فاصله دهد و بگويد مالک يوم الدين. و معني وصل به سکون اين است که زير يا زير يا پيش کلمه اي را نگويد و آن کلمه را به کلمه بعد بچسباند مثل آنکه بگويد الرحمن الرحيم و ميم الرحيم را زير ندهد و فوراً مالک يوم الدين را بگويد.
مسأله 1031 :
در رکعت سوم و چهارم نماز مي تواند فقط يک حمد بخواند يا سه مرتبه تسبيحات اربعه بگويد يعني سه مرتبه بگويد سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُللهِ وَلااِلهَ اِلاّاللهُ وَاللهُ اَکبَرَ و احتياط واجب آن است که سه مرتبه تسبيحات اربعه را بگويد و مي تواند در يک رکعت حمد و در رکعت ديگر تسبيحات بگويد و بهتر است در هر دو رکعت تسبيحات بخواند.
[174]
مسأله 1032 :
در تنگي وقت بايد تسبيحات اربعه را يک مرتبه بگويد.
مسأله 1033 :
بر مرد و زن واجب است که در رکعت سوّم و چهارم نماز، حمد و تسبيحات را آهسته بخواند.
مسأله 1034 :
اگر در رکعت سوّم و چهارم، حمد بخواند بنابر احتياط واجب بايد بسم الله آن را هم آهسته بگويد خصوصاً براي مأموم و کسي که نمازش را فرادا مي خواند.
مسأله 1035 :
کسي که نمي تواند تسبيحات را ياد بگيرد يا درست يا صحيح بخواند بايد در رکعت سوّم و چهارم حمد بخواند.
مسأله 1036 :
کسي که در دو رکعت اوّل نماز به خيال اينکه دو رکعت آخر است تسبيحات بگويد چنانچه پيش از رکوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند، و بنابر احتياط مستحب بعد از نماز سجده سهو براي تسبيحات زيادي انجام بدهد و اگر در رکوع بفهمد نمازش صحيح است.
مسأله 1037 :
اگر در دو رکعت آخر نماز به خيال اينکه در دو رکعت اول است حمد بخواند يا در دو رکعت اول نماز با اينکه گمان مي کرده در دو رکعت آخر است حمد بخواند چه پيش از رکوع بفهمد و چه بعد از آن نمازش صحيح است.
مسأله 1038 :
اگر در رکعت سوم يا چهارم مي خواست حمد بخواند اما تسبيحات به زبانش آمد، يا مي خواست تسبيحات بخواند حمد به زبانش آمد در چنين صورتي اقوي آن است آن را رها کند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند، ولي اگر عادتش خواندن چيزي بوده که به زبانش آمده و در خزانه قلبش آن را قصد داشته مي تواند همان را تمام کند و نمازش صحيح است.
مسأله 1039 :
کسي که عادت دارد در رکعت سوم و چهارم تسبيحات بخواند اگر بدون قصد مشغول حمد خواندن شود اقوي آن است که آن را رها کند و دوباره حمد يا تسبيحات را بخواند.
مسأله 1040 :
در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبيحات استغفار کند مثلاً بگويد: اَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّي وَاَتوُبُ اِلَيْه يا بگويد: "اللّهُمَّ اغْفِرْلي" و اگر به گمان آنکه حمد يا تسبيحات را گفته مشغول گفتن استغفار شود و شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه، بايد به شک خود اعتنا ننمايد و همچنين است اگر نمازگزار پيش از خم شدن براي رکوع در حالي که مشغول گفتن استغفار نيست شک کند که
[175]
حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1041 :
اگر در رکوع رکعت سوّم يا چهارم يا در حال رفتن به رکوع شک کند که حمد يا تسبيحات را خوانده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1042 :
هرگاه شک کند که آيه يا کلمه اي را درست گفته يا نه اگر به چيزي که بعد از آن است مشغول نشده، بايد آن آيه يا کلمه را به طور صحيح بگويد و اگر به چيزي که بعد از آن است مشغول شده چنانچه آن چيز رکن باشد مثل آنکه در رکوع شک کند که فلان کلمه از سوره را درست گفته يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر رکن نباشد مثلاً موقع گفتن اَللهُ الصَّمَدْ شک کند که قُل هُوَاللهُ احد را درست گفته يا نه باز هم مي تواند به شک خود اعتنا نکند ولي اگر احتياطاً آن آيه يا کلمه را به طور صحيح بگويد اشکال ندارد و اگر چند مرتبه هم شک کند مي تواند چند بار بگويد اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگويد بنابر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند.
مسأله 1043 :
مستحب است در رکعت اول پيش از خواندن حمد بگويد اَعوُذُبِاللهِ مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيم، و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر اگر امام جماعت است "بسم الله" را بلند بگويد و در حال فرادي آهسته بگويد و حمد و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آيه وقف کند يعني آن را به آيه بعد نچسباند و در حال خواندن حمد و سوره به معناي آيه توجه داشته باشد. اگر نماز را به جماعت مي خواند بعد از تمام شدن حمد امام و اگر فرادي مي خواند بعد از آنکه حمد خودش تمام شد بگويد: اَلْحَمْدُللهِ ربِّ الْعالَمينَ، و بعد از خواندن سوره "قل هوالله احد" يک يا دو يا سه مرتبه "کذلِک اللهُ رَبّي" يا سه مرتبه "کذلِک اللهُ رَبُّنا" بگويد و بعد از خواندن سوره کمي صبر کند بعد تکبير پيش از رکوع را بگويد يا قنوت را بخواند.
مسأله 1044 :
مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول سوره "انا انزلناه" و در رکعت دوّم سوره قل هوالله احد را بخواند.
مسأله 1045 :
مکروه است انسان در تمام نمازهاي يک شبانه روز سوره "قل هوالله احد" را نخواند.
مسأله 1046 :
خواندن سوره قل هوالله احد را به يک نفس، مکروه است. چنانکه خواندن حمد هم با يک نفس، مکروه است.
مسأله 1047 :
سوره اي را که در رکعت اوّل خوانده، مکروه است که در رکعت دوم بخواند ولي اگر سوره قل هوالله احد را در هر دو رکعت بخواند مکروه نيست.
[176]