3 - گنج
مسأله 1802 :
گنج مالى است که در زمين يا درخت يا کوه يا ديوار پنهان باشد و کسى آن را پيدا کند و طورى باشد که به آن، گنج بگويند.
مسأله 1803 :
اگر انسان در زمينى که ملک کسى نيست گنجى پيدا کند، مال خود او است و بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1804 :
نصاب گنج بنابر احتياط 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا است يعنى اگر قيمت چيزى را که از گنج به دست مىآورد، بعد از کم کردن مخارجى که براى آن کرده به 105 مثقال نقره سکه دار يا 15 مثقال طلاى سکه دار برسد، بنابر احتياط واجب بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1805 :
اگر در زمينى که از ديگرى خريده گنجى پيدا کند و بداند مال کسانى که قبلا مالک آن زمين بوده اند نيست، مال خود او مىشود و بايد خمس آن را بدهد. ولى اگر احتمال دهد که مال يکى از آنان است، بايد به او اطلاع دهد و چنانچه معلوم شود مال او نيست، بايد به کسى که پيش از او مالک زمين بوده اطلاع دهد و به همين ترتيب به تمام کسانى که پيش از او مالک زمين بوده اند خبر دهد، و اگر معلوم شود مال هيچ يک آنان نيست مال خود او مىشود و بايد خمس آن را بدهد.
مسأله 1806 :
اگر در ظرفهاى متعددى که در يک جا دفن شده مالى پيدا کند که قيمت آنها رويهم 105 مثقال نقره سکه دار يا 15 مثقال طلاى سکه دار باشد، بنابر احتياط واجب بايد بايد خمس آن را بدهد. ولى چنانچه چند گنج پيدا کند، هر کدام آنها که قيمتش به اين مقدار برسد، بنابر احتياط خمس آن واجب است و گنجى که قيمت آن به اين مقدار نرسيده خمس ندارد.
مسأله 1807 :
اگر دو نفر گنجى پيدا کنند در صورتى بر هر يک از آنها خمس آن واجب است که قيمت سهم هر يک آنان به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلاى سکه دار برسد.
مسأله 1808 :
اگر کسى حيوانى را بخرد و در شکم آن مالى پيدا کند چنانچه احتمال دهد که مال فروشنده است، بنابر احتياط واجب بايد به او خبر دهد، و اگر معلوم شود مال او نيست، بايد به ترتيب، صاحبان قبلى آن را خبر کند، و چنانچه معلوم شود که مال هيچ يک آنان نيست، حکم منافع کسب را دارد.