اجتناب از گناهان کبيره
پرهيز از محارم الهى مخصوصاً اجتناب از گناهان کبيره که خداوندبراى هريک وعده آتش داده است از بزرگترين موارد مبارزه با نفس است.بر شخص مسلمان لازم است که با تمسک جستن به خدا در ترک گناهان‌کبيره تمام توان و تلاش خود را به کار بندد.
در احاديث شريف آمده است:
1 - امام رضاعليه السلام فرمود:
"من أقرّ بالتوحيد ونفى التشبيه )إلى أن قال:( وأقرّ بالرجعة باليقين واجتنب‌الکبائر فهو مؤمن حقّاً وهو من شيعتنا أهل البيت"(116).
"هرکه به توحيد اقرار کند و تشبيه را نفى کند..." تا اينکه فرمود: "و از روى‌يقين به رجعت اقرار کند و از گناهان کبيره اجتناب نمايد، او مؤمن حقيقى و از شيعيان‌ما اهل‌بيت است."
2 - امام صادق‌عليه السلام در حديثى فرمود:
"قد سمّى اللَّه المؤمنين بالعمل الصالح مؤمنين، ولم يسمِّ من رکب الکبائر وما وعد اللَّه‌عزّ وجلّ عليه النار مؤمنين في قرآن ولا أثر، ولا نُسمّهم بالإيمان بعد ذلک الفعل"(117).
"خداوند مؤمنان را به جهت عمل صالح، مؤمن ناميده است، امّا مرتکب گناهان‌کبيره و هر گناهى را که خدا براى آن وعده آتش داده است، در قرآن و اخبار، مؤمن‌نناميده است، و ما هم بعداز اين کردار او را مؤمن نمى‌ناميم."
3 - ابن محبوب مى‌گويد: با بعضى از اصحاب به امام ابوالحسن‌عليه السلام‌نوشتم که گناهان کبيره چندتاست؟ و چيست؟ امام‌عليه السلام نوشت:
"الکبائر من اجتنب ما وعد اللَّه عليه النار کفّر عنه سيّئاته إذا کان مؤمناً والسبع‌الموجبات: قتل النفس الحرام، وعقوق الوالدين، وأکل الربا، والتعرّب بعد الهجرة،وقذف المحصنة، وأکل مال اليتيم، والفرار من الزحف"(118).
"کبائر )گناهانى است که خدا وعده آتش بر آنها داده است(. و کسى که اجتناب‌کند از گناهى که خدا بر آن وعده آتش داده است، بديهاى او پاک و محو مى‌شود، اگرمؤمن باشد. و هفت گناهى که موجب آتش مى‌شود عبارتنداز: کشتن نفس حرام، عاق‌والدين، خوردن ربا، باديه‌نشينى بعداز هجرت به اجتماع مسلمين، متّهم کردن زنان‌شوهردار، خوردن مال يتيم و فرار از جنگ."
4 - عبدالعظيم بن عبداللَّه الحسنى مى‌گويد: امام موسى بن جعفرعليه السلام‌فرمود:
"دخل عمرو بن عبيد على أبي عبداللَّه‌عليه السلام فلمّا سلّم وجلس تلا هذه الآية )وَالَّذِينَ‌يَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ...( ثمّ أمسک، فقال له أبو عبداللَّه‌عليه السلام: ما أسکتک؟قال: اُحبّ أن أعرف الکبائر من کتاب اللَّه عزّ وجلّ، فقال: نعم يا عمرو، أکبر الکبائر:الإشراک باللَّه، يقول اللَّه: )مَن يُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ (119))، وبعده‌الأياس من روح اللَّه؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )لاَ يَيْأَسُ مِن رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ‌الْکَافِرُونَ (120))، ثمّ الأمن من مکر اللَّه؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )فَلاَ يَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّاالْقَوْمُ الْخَاسِرُونَ(121))، ومنها عقوق الوالدين؛ لأنّ اللَّه سبحانه جعل العاقّ جبّاراً شقيّاً.وقتل النفس التي حرّم اللَّه إلّا بالحقّ؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداًفِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَاباً عَظِيماً(122))، وقذف المحصنة؛ لأنّ اللَّه عزّوجلّ يقول: )لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظيمٌ(123))، وأکل مال اليتيم؛ لأنّ‌اللَّه عزّ وجلّ يقول: )إِنَّمَا يَأْکُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَاراً وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيراً(124))، والفرار من‌الزحف؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )وَمَن يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتَالٍ أَوْمُتَحَيِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ(125))، وأکل الربا؛لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )الَّذِينَ يَأْکُلُونَ الرِّبَا لاَ يَقُومُونَ إِلاَّ کَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ‌الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ(126))، والسحر؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَالَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاَقٍ(127))، والزنا؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )وَمَن يَفْعَلْ ذلِکَ يَلْقَ‌أَثَاماً * يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَاناً(128))، واليمين الغموس‌الفاجرة؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَناً قَلِيلاًأُولئِکَ لاَ خَلاَقَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ (129))، والغلول؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )وَمَن يَغْلُلْ‌يَأْتِ بِما غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ(130))، ومنع الزکاة المفروضة؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول:)فَتُکْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ(131))، وشهادة الزور وکتمان الشهادة؛ لأنّ‌اللَّه عزّ وجلّ يقول: )وَمَن يَکْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ (132))، وشرب الخمر؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ‌نهى عنها کما نهى عن عبادة الأوثان. وترک الصلاة متعمّداً، أو شيئاً ممّا فرض اللَّه عزّ وجلّ؛لأنّ رسول اللَّه‌صلى الله عليه وآله قال: من ترک الصلاة متعمّداً فقد برئ من ذمّة اللَّه وذمّة رسوله. ونقض‌العهد، وقطيعة الرحم؛ لأنّ اللَّه عزّ وجلّ يقول: )لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ(133)). قال:فخرج عمرو وله صراخ من بکائه، وهو يقول: هلک مَن قال برأيه، ونازعکم في الفضل‌والعلم"(134).
"عمرو بن عبيد خدمت امام صادق‌عليه السلام رسيد و چون سلام کرد و نشست، اين آيه‌را تلاوت کرد: "همانها که از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مى‌کنند...". سپس‌سکوت کرد. امام صادق‌عليه السلام به او فرمود: "چرا ساکت شدى؟" گفت: دوست دارم‌گناهان بزرگ را از قرآن بشناسم. پس حضرت فرمود: آرى اى عمرو! بزرگترين‌گناهان بزرگ شرک به خداوند است. خداوند مى‌فرمايد: "هر کس شريکى براى خداقرار دهد، خداوند بهشت را بر او حرام مى‌گرداند". بعداز شرک، يأس و نااميدى ازرحمت خداست، زيرا خداوند مى‌فرمايد: "تنها گروه کافران، از رحمت خدا مأيوس‌مى‌شوند". سپس ايمن بودن از مکر خدا است، زيرا خداوند مى‌فرمايد: "جززيانکاران، خود را از مکر )و مجازات( خدا ايمن نمى‌دانند". همچنين از گناهان‌بزرگ، عاق والدين شدن است، زيرا خداوند عاق را جبّار شقى قرار داده است. و ازگناهان کبيره، کشتن نفس است که خداوند حرام کرده مگر به حق، زيرا مى‌فرمايد:"مجازات او دوزخ است، در حالى که جاودانه در آن مى‌ماند؛ و خداوند بر او غضب‌مى‌کند؛ و او را از رحمتش دور مى‌سازد، و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته‌است". از گناهان کبيره، متّهم کردن زن پاکدامن شوهردار است. خداوند فرموده‌است: "در دنيا و آخرت از رحمت الهى بدورند و عذاب بزرگى براى آنهاست". ديگراز گناهان کبيره خوردن مال يتيم است، زيرا درباره آن خداوندمى فرمايد: "آنها تنهاآتش مى‌خورند، و بزودى در شعله‌هاى آتش جهنّم مى‌سوزند". ديگر از گناهان‌کبيره، فرار از جنگ است، زيرا خداوند درباره آن فرمود است: "هرکه در هنگام جنگ‌به دشمنان پشت کند، مگر آن که هدفش کناره‌گيرى از ميدان براى حمله مجدّد، و يا به‌قصد پيوستن به گروهى )از مجاهدان( بوده باشد، )چنين کسى( به غضب خداگرفتار خواهد شد؛ و جايگاه او جهنّم است، و چه بد سرانجامى است". همچنين ازگناهان کبيره، رباخواريست، درباره آن خداوند فرموده است: "آنان که ربامى‌خورند )در قيامت( برنمى‌خيزند مگر مانند کسى که بر اثر تماس شيطان ديوانه‌شده". ديگر از گناهان کبيره، سحر و افسونگرى است. زيرا خداوند درباره آن‌مى‌فرمايد: "ومسلّماً مى‌دانستند هر کس خريدار اين گونه متاع )سحر( باشد، درآخرت بهره‌اى نخواهد داشت". زنا نيز از گناهان کبيره است و خداوند درباره آن گفته‌است: "... و هر کس چنين کند )زنا کند( مجازات سختى خواهد ديد. عذاب او درقيامت مضاعف مى‌گردد، و هميشه با خوارى در آن خواهد ماند". ديگر از کبائر،سوگند دروغ و نادرست است که درباره آن خداوند مى‌فرمايد: "کسانيکه پيمان الهى‌و سوگندهاى خود را به بهاى ناچيزى مى‌فروشند، آنها بهره‌اى در آخرت نخواهندداشت". از گناهان کبيره، خيانت است، زيرا خداوند مى‌فرمايد: "و هر کس خيانت‌کند، روز رستاخيز، آنچه را در آن‌خيانت کرده، با خود )به صحنه محشر(مى‌آورد...". از گناهان کبيره خوددارى کردن از پرداخت زکات واجب است زيراخداوند مى‌فرمايد: "پس پيشانيها و پهلوها و پشت‌هاى ايشان به آتش دوزخ داغ‌گذارده مى‌شود". همچنين شهادت دروغ دادن، و کتمان کردن شهادت حق نيز ازگناهان کبيره است، زيرا درباره آن خداوند فرموده است: "و هر کس آن را کتمان‌کند، قلبش گنهکار است". از گناهان کبيره شراب خوردن است زيرا خداوند از آن نهى‌کرده است چنانکه از پرستيدن بت نهى کرده است. و از جمله کبائر، ترک عمدى نمازاست و ترک عمدى هر عملى که خداوند واجب کرده است. پيامبر اسلام‌صلى الله عليه وآله فرمود:هرکه نماز را از روى عمد ترک کند، از خدا و رسول خدا بيزارى جسته است. ازگناهان کبيره شکستن پيمان و قطع نمودن رحم است زيرا خداوند فرمود: "براى آنان‌لعنت است و منزل و جايگاه بد". امام مى‌فرمايد: عمرو بن عبيد از خدمت حضرت‌صادق بيرون رفت در حاليکه صداى گريه‌اش بلند بود و مى‌گفت: هلاک شد هرکه به‌رأى خود سخن گفت و با شما اهل‌بيت در فضيلت و علم منازعه کرد."
5 - ابوبصير مى‌گويد: از امام صادق‌عليه السلام شنيدم که مى‌فرمود:
"لا واللَّه لا يقبل اللَّه شيئاً من طاعته على الاصرار على شي‌ء من معاصيه"(135).
"به خدا قسم! خداوند چيزى از طاعت خود را با اصرار و ادامه به چيزى ازمعصيت خود قبول نمى‌کند."
6 - امام صادق فرمود:
"قال رسول اللَّه‌صلى الله عليه وآله من علامات الشقاء: جمود العين، وقسوة القلب، وشدّة الحرص‌في‌طلب الدنيا، والاصرار على الذنب"(136).
"پيامبر خدا فرمود: از علامتهاى شقاوت است، خشکى چشم، ]يعنى: گريه‌نکردن از خوف خدا[ قساوت قلب، شدّت حرص در طلب دنيا و اصرار بر گناهان."
7 - باز هم امام صادق‌عليه السلام فرمود:
"لا صغيرة مع الإصرار، ولا کبيرة مع الاستغفار"(137).
"با اصرار، صغيره‌اى نيست و با استغفار، کبيره‌اى نيست."
8 - امام باقرعليه السلام درباره قول خداوند: )وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَى مَا فَعَلُوا وَهُمْ‌يَعْلَمُونَ(138)) فرمود:
"الإصرار أن يذنب الذنب فلايستغفر اللَّه، ولايحدّث نفسه بالتوبة فذلک الإصرار"(139).
"اصرار اين است که انسان گناه کند و از خدا استغفار نکند و بخاطرش هم نياوردکه توبه کند. پس اين اصرار به گناه است."