نـمـاز

برگرداندن نيّت از نمازى به نماز ديگر در موارد زير جايز است :

از نماز عصر به نماز ظهر، در صورتى كه بين نماز عصر متوجّه شود نماز ظهر را نخوانده يا باطل خوانده، واجب است نيّت را به نماز ظهر برگرداند .

از قضاى نماز عصر به قضاى ظهر ( حكم مورد اوّل را دارد .)

از نماز عشاء به مغرب، در صورتى كه بين نماز عشاء پيش از ركوع ركعت چهارم متوجه شود نماز مغرب را نخوانده يا باطل بوده و پس از آن نمى‌تواند عدول كند .

از قضاى نماز عشاء به قضاى مغرب ( حكم مورد قبل را دارد .)

از اداء به قضاء ( اگر وقت فضيلت اداء نمى‌گذرد مستحب است عدول كند .)

از جماعت به فرادى . [1]

برگرداندن نيّت از نمازى به نماز ديگر در موارد زير صحيح نيست :

از نماز ظهر به نماز عصر

از نماز مغرب به عشاء

از نماز قضاء به اداء

از فرادى به جماعت ( بنابر احتياط واجب )

از نماز مستحب به واجب

از نماز مستحب به نماز مستحب ديگر

از نماز واجب به مستحب؛ مگر در دو مورد :

الف ) در ظهر روز جمعه براى كسى كه خواندن سوره جمعه را فراموش كرده است و سوره ديگرى شروع كرده و به نصف آن سوره رسيده يا از نصف گذشته است .

ب ) مشغول نماز واجب باشد و داخل ركوع ركعت سوم نشده باشد و نماز جماعت برپا شود وخوف آن داشته باشد كه از جماعت عقب بماند . [2]

قـرائـت

1 ـ اگر نمازگزار در ركعت اوّل يا دوم نماز به خيال اينكه ركعت سوم يا چهارم است، به جاى حمد و سوره، تسبيحات بگويد دو حالت دارد :

الف ) پيش از ركوع متوجه شود، بايد حمد و سوره را بخواند و نماز صحيح است .

ب ) در ركوع يا پس از آن متوجه شود، نماز را ادامه دهد و صحيح است . [3]

2 ـ اگر نمازگزار در ركعت سوم يا چهارم نماز به خيال اينكه ركعت اول يا دوم است حمد بخواند، نمازش صحيح است. ولى اگر عادت دارد تسبيحات بخواند و بدون قصد مشغول خواندن حمد شود، بايد آن را رها
كند و دوباره مشغول خواندن حمد يا تسبيحات شود.[4]

3 ـ اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره توحيد يا سوره كافرون شود نمى‌تواند آن را رها كند و سوره ديگرى بخواند ولى در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روى فراموشى به جاى سوره جمعه و منافقون يكى از اين دو سوره را شروع كند تا به نصف نرسيده مى‌تواند آن را رها كند و سوره جمعه و منافقون را بخواند.[5]

4 ـ اگر در نماز غير سوره توحيد و كافرون، سوره ديگرى بخواند، تا به نصف نرسيده باشد مى‌تواند آن را رها كند و سوره ديگرى بخواند.[6]

5 ـ اگر مقدارى از سوره را فراموش كند مى‌تواند آن سوره را رها كند و سوره ديگرى بخواند گرچه از نصف گذشته باشد يا سوره‌اى كه مى‌خواند توحيد يا كافرون باشد.[7]

نمودار خلاصه سه مسأله گذشته :

سوره فراموش شده باشد.

حكم رها كردن سوره در نماز

1 ـ به نصف سوره نرسيده باشد غير سوره توحيد و كافرونمى‌تواندآن را رها كند و سوره ديگرى بخواند.

1 ـ به‌نصف سوره‌رسيده يا از آن گذشته باشد نمى‌تواند آن را رها كند، بلكه بايد همان سوره را به پايان برساند.

ركـوع

1 ـ اگر انسان در نماز ركوع را فراموش كند دو حالت دارد :

الف) اگر پيش از رسيدن به سجده و گذاشتن پيشانى بر زمين يادش بيايد، بايد بايستد و بعد به ركوع رود و چنانچه به حالت خميدگى به ركوع برگردد نمازش باطل است.[8]

ب) اگر پس از رسيدن پيشانى به زمين (در سجده) يادش بيايد، بنابر احتياط واجب بايد بايستد و ركوع را بجا آورد و نماز را تمام كند و دوباره بخواند.[9]

سجده

اگر نمازگزار در يك ركعت، از سجده آن كم كند يا زيادتر بجا آورد، مسأله دو حالت دارد :

الف) عمداً باشد؛ نماز باطل است.

دو سجده در يك ركعت؛ زياد يا كم كند نماز باطل است.

ب) سهواً باشد

زياد شود نماز صحيح است.

يك سجده

1. پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد، بايد برگردد و كم شودسجده را بجا آورد نماز صحيح است.

2. درركوع ركعت‌بعد يا پس ازآن يادش‌بيايد؛ نماز صحيح‌است ولى پس از سلام نماز بايد قضاى آن را و دو سجده سهو بجا آورد.[10]

?پـرسـش

1 ـ اگر نماز گزار به نيّت نماز ظهر مشغول نماز شود و در اثناء آن متوجه شود نماز ظهر را خوانده است تكليفش چيست؟

2 ـ اگر در قنوت يادش بيايد كه در ركعت اوّل يك سجده بجا آورده تكليف چيست؟

3 ـ اگر در سجده اوّل نماز يادش بيايد كه ركوع را فراموش كرده تكليف چيست؟

4 ـ اگر شخصى مشغول خواندن سوره جمعه باشد ولى در بين آن متوجه شود كه وقت كافى براى خواندن سوره طولانى را ندارد تكليف چيست؟