شرایط مکان نمازگزار (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

مکـان نمـازگزار

مکان نمازگزار نه شرط دارد:

شرط اول: آنکه مباح باشد.

مسأله 875 :

کسى که در ملک غصبى نماز مى خواند اگر چه روى فرش و تخت و مانند اينها باشد، نمازش باطل

است. ولى نماز خواندن در زير سقف غصبى و خيمه غصبى مانعى ندارد.

مسأله 876 :

نماز خواندن در ملکى که منفعت آن مال ديگرى است، بدون اجازه کسى که منفعت ملک، مال او

مى باشد باطل است، مثلاً در خانه اجاره اى اگر صاحب خانه يا ديگرى بدون اجازه کسى که آن خانه را اجاره کرده نماز

بخواند نمازش باطل است، و همچنين است اگر در ملکى که ديگرى در آن حقى دارد نماز بخواند، مثلاً اگر ميت

وصيت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفى برسانند، تا وقتى ثلث را جدا نکنند، نمى شود در ملک او نماز خواند.

مسأله 877 :

کسى که در مسجد نشسته، اگر ديگرى جاى او را غصب کند و در آنجا نماز بخواند نمازش باطل

است على الاحوط.

مسأله 878 :

اگر در جائى که نمى داند غصبى است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد، يا در جائى که غصبى

بودن آنرا فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز يادش بيايد، نماز او صحيح است، ولى کسى که خودش جائى را

غصب کرده، اگر فراموش کند و در آنجا نماز بخواند اگر چه حکم به بطلان نمازش نمى توان کرد، لکن احوط آنست که

اکتفا به آن نماز ننموده و در جاى ديگرى دوباره آنرا بخواند.

مسأله 879 :

اگر بداند جائى غصبى است، ولى نداند که در جاى غصبى نماز باطل است و در آنجا نماز

بخواند، نماز او باطل مى باشد.

مسأله 880 :

کسى که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند، چنانچه مثلاً ماشين يا تخت هاى آن يا حيوان

سوارى يا زين آن غصبى باشد نماز او باطل است در صورتى که سجده بر جاى غصبى نمايد يا فضا مغصوب باشد مثل

فضاء داخل ماشين غصبى. و اما چنانچه فضاء مغصوب نباشد و سجود به نحو ايماء و اشاره باشد و قصد قربت هم

بتواند بکند در اين صورت احتياط مستحبى اعاده آن است و همچنين است اگر بخواهد بر آن حيوان نماز مستحبى

بخواند.

مسأله 881 :

کسى که در ملکى با ديگرى شريک است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شريکش نمى تواند در

آن ملک تصرف کند و نماز بخواند.

مسأله 882 :

اگر با عين پولى که خمس و زکات آنرا نداده ملکى بخرد، تصرف او در آن ملک حرام، و نمازش هم

در آن باطل است.

مسأله 883 :

اگر صاحب ملک به زبان اجازه نماز خواندن بدهد، وانسان بداند که قلباً راضى نيست، نماز

خواندن در ملک او باطل است. و اگر اجازه ندهد و انسان يقين کند که قلباً راضى است نماز صحيح است.

مسأله 884 :

تصرف در ملک ميتى که خمس يا زکات بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است، ولى اگر

بدهى او را بدهند يا ضامن شوند که ادا نمايند، تصرف و نماز در ملک او اشکال ندارد.

مسأله 885 :

تصرف در ملک ميتى که به مردم بدهکار است، حرام و نماز در آن باطل است، ولى اگر ضامن

شوند که قرضهاى او را بپردازند، يا اينکه طلبکارها و وصى ميت يا طلبکارها و حاکم شرع اجازه بدهند، تصرف و نماز

در ملک او مانعى ندارد.

مسأله 886 :

اگر ميت قرض نداشته باشد، ولى بعضى از ورثه او صغير يا ديوانه يا غائب باشند، تصرف در

ملک او حرام و نماز در آن باطل است.

مسأله 887 :

نماز خواندن در مسافر خانه و حمام و مانند اينها که براى واردين آماده است اشکال ندارد، چون

اطمينان به رضا حاصل است، ولى در غير اين قبيل جاها در صورتى مى شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد، يا

حرفى بزند که معلوم شود براى نماز خواندن اذن داده است، مثل اينکه به کسى اجازه دهد در ملک او بنشيند و

بخوابد، که از اينها فهميده مى شود براى نماز خواندن هم اذن داده است.

مسأله 888 :

در زمين بسيار وسيعى که براى او مشکل است موقع نماز از آنجا بجاى ديگر برود، بى اجازه مالک

مى شود نماز خواند.

شرط دوم:

مسأله 889 :

مکان نمازگزار بايد بى حرکت باشد. واگر به واسطه تنگى وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جائى

که حرکت دارد، مانند اتو مبيل و کشتى و ترن نماز بخواند، به قدرى که ممکن است بايد، در حال حرکت چيزى نخواند

و اگر آنها از قبله به طرف ديگرى حرکت کنند، به طرف قبله برگردد.

مسأله 890 :

نماز خواندن در اتومبيل و کشتى و ترن و مانند اينها، وقتى ايستاده اند مانعى ندارد.

مسأله 891 :

روى خرمن گندم و جو و مانند اينها که نمى شود بى حرکت ماند نماز باطل است.

شرط سوم:

مسأله 892 :

در جائى که به واسطه باد يا باران يازيادتى جمعيت، انسان اطمينان دارد که نمى تواند نماز را تمام

کند، نمى تواند شروع به نماز نمايد، ولى چنانچه شک دارد و احتمال مى دهد که بتواند نماز را تمام کند، مى تواند

رجاءاً شروع به نماز نمايد.

شرط چهارم : آنکه در جائى که ماندن در آن حرام است،مثلاً زير سقفى که نزديک است خراب شود نماز

نخواند. لکن اقوى آنست که حرمت ماندن در آن موجب بطلان نماز نمى شود هر چند که اعاده احوط است.

شرط پنجم : آنکه روى چيزى که ايستادن و نشستن روى آن حرام است مثل فرشى که اسم خدا يا قرآن بر آن

نوشته شده نماز نخواند چونکه موجب هتک دين است بلکه در بعضى موارد موجب کفر است و ممکن نيست به اين

گونه نماز قصد قربت نمود.

شرط ششم : آنکه در جائى که سقف آن کوتاه است و نمى تواند در آنجا راست بايستد، يا به اندازه اى کوچک

است که جاى رکوع و سجود ندارد، نماز نخواند. و اگر ناچار شود که در چنين جائى نماز بخواند، بايد به قدرى که

ممکن است قيام و رکوع و سجود را بجا آورد.

شرط هفتم:

مسأله 893 :

بنابر اقوى بايد جلوتر از قبر پيغمبر و امام عليه السلام نماز نخواند، و همچنين مساوى با آن نماز

نخواند بنابر احتياط واجب.

مسأله 894 :

اگردر نماز چيزى مانند ديوار بين او و قبر مطهر باشد که بى احترامى نشود اشکال ندارد، ولى

فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچه اى که روى آن افتاده کافى نيست.

شرط هفتم: آنکه مکان نمازگزار اگر نجس است بطورى تر نباشد که رطوبت آن به بدن يا لباس او برسد، ولى

جائى که پيشانى را بر آن مى گذارد اگر نجس باشد، در صورتى که خشک هم باشد نماز باطل است. و احتياط مستحب

آنست که مکان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.

شرط نهم: آنکه جاى پيشانى نمازگزار از جاى زانوها و سر انگشتان پاى او، بيش از چهار انگشت بسته پست تر يا

بلندتر نباشد، و تفصيل اين مسأله در احکام سجده گفته مى شود.

مسأله 895 :

لازم نيست زن در حال نماز عقب تر از مرد بايستد، و جاى سجده او از جاى ايستادن مرد کمى

عقب تر باشد، اگر چه احوط است. لکن در صورتى که عقب تر نباشد احتياط واجب آنست که لااقل به مقدار يک ذراع

بين مرد و زن فاصله باشد.

مسأله 896 :

مکروه است زن برابر مرد يا جلوتر بايستد و باهم وارد نماز شوند ولى چنانچه بين آنها يک ذراع

فاصله باشد واجب نيست که نماز را دوباره بخوانند، و اگر يکى زودتر از ديگرى به نماز بايستد نماز او صحيح است، و

همچنين کسى که بعد مشغول نماز شده واجب نيست نمازش را دوباره بخواند در صورت فاصله يک ذراع.

مسأله 897 :

اگر بين مرد و زن ديوار يا پرده يا چيز ديگرى باشد که يکديگر را نبينند، و يا بين آنان اقلاً ده ذراع که

تقريباً پنج ذرع مى شود فاصله باشد، و يا آنکه مکان يکى از آنان به قدرى بلند باشد که نگويند زن جلوتر از مرد يا برابر

او ايستاده است کراهت برطرف مى شود.

مسأله 898 :

مشهور بين علماء آنست بودن مرد و زن نامحرم در اطاقى که کسى در آنجا نيست و کسى هم

نمى تواند وارد شود حرام است، لکن ادله حرمت قابل اشکال است سنداً و دلالةً و احتياط مستحب آنست که در آنجا

نماز نخوانند ولى اگر يکى از آنها مشغول نماز باشد و ديگرى که با او نامحرم است وارد شود نماز او اشکال ندارد.

مسأله 899 :

نماز خواندن در جائى که تار و مانند آن استعمال مى کنند در صورتى که ضرورتى اقتضا نکند و

وقت هم واسع باشد، باطل است لکن اگر قصد قربت از او متمشى شود اقوى صحت است.

مسأله 900 :

احتياط واجب آنست که در خانه کعبه و بر بام آن نماز واجب نخوانند، ولى در حال ناچارى

اشکال ندارد.

مسأله 901 :

خواندن نماز مستحب در خانه کعبه و بر بام آن اشکال ندارد بلکه مستحب است در داخل خانه

مقابل هر رکنى دو رکعت نماز بخوانند.