احکام اجاره
مسأله 2181 :
اجاره دهنده و کسى که چيزى را اجاره مى کند بايد بالغ و عاقل باشند و به اختيار خودشان اجاره را انجام دهند و نيز بايد در مال خود حق تصرف داشته باشند , پس سفيه چون حق ندارد در مال خود تصرف نمايد , نمى تواند چيزى را اجاره کند , يا اجاره دهد و هم چنين مفلس نمى تواند چيزى از اموالى را که حق تصرف در آنها را ندارد , اجاره بدهد يا با آن چيزى را اجاره کند ولى مى تواند خودش را اجاره دهد.
مسأله 2182 :
انسان مى تواند از طرف ديگرى وکيل شود و مال او را اجاره دهد يا مالى را براى او اجاره کند.
مسأله 2183 :
اگـر ولـى , يا قيم بچه مال او را اجاره دهند , يا خود او را اجير ديگرى نمايند اشکال ندارد , و اگر مدتى از زمان بالغ شدن او را جزء مدت اجاره قرار دهند , بعد از آن که بچه بالغ شد , مى تواند بقيه اجاره را بهم بزند , هر چند طورى بوده که اگر مقدارى از زمان بالغ بودن بچه را جزء مدت اجاره نمى کرد , بخلاف مـصـلـحـت بـچـه بود , بلى اگر بر خلاف مصلحت ملزمه شرعيه بود , يعنى مصلحتى که مى دانيم شارع مـقـدس راضـى بـه تـرک آن نـيـسـت , در اين صورت اگر اجاره با اذن حاکم شرع واقع شده باشد , بچه نمى تواند بعد از بلوغ اجاره را بهم بزند.
مسأله 2184 :
بـچـه صـغـيـرى را که ولى ندارد , بدون اجازه مجتهد نمى شود اجير کرد , و کسى که به مجتهد دسترسى ندارد , مى تواند از يک نفر مؤمن که عادل باشد , اجازه بگيرد و او را اجير نمايد.
مسأله 2185 :
اجاره دهنده و مستاجر لازم نيست صيغه عربى بخوانند بلکه اگر مالک به کسى بگويد , ملک خود را به تو اجاره دادم , و او بگويد قبول کردم اجاره صحيح است بلکه اگر حرفى نزنند و مالک به قصد اين که ملک خود را اجاره دهد , به مستاجر واگذار کند و او هم به قصد اجاره کردن بگيرد , اجاره صحيح مى باشد .
مسأله 2186 :
اگـر انـسان بدون صيغه خواندن بخواهد براى انجام عملى اجير شود , همين که مشغول آن عمل شد اجاره صحيح است .
مسأله 2187 :
کسى که نمى تواند حرف بزند , اگر با اشاره بفهماند که ملک را اجاره داده , يا اجاره کرده صحيح است .
مسأله 2188 :
اگـر خانه يا دکان يا کشتى يا اطاقى را اجاره کند و صاحب ملک با او شرط کند که فقط خود او از آنـهـا اسـتفاده نمايد , مستاجر نمى تواند آن را به ديگرى جهت استفاده از آنها اجاره دهد مگر آن که اجاره طـورى باشد که استفاده مخصوص خودش باشد مثل اين که زنى منزل يا اطاقى را اجاره کند و بعدا شوهر کـرده و اطاق يا منزل را جهت سکناى خودش به شوهرش اجاره دهد , و اگر مالک شرط نکند مى تواند آن را بـه ديـگرى اجاره دهد - البته تحويل دادن ملک به مستاجر دوم بايد بنابر احتياط از مالک اجازه بگيرد - ولـى اگـر بخواهد بيشتر از آنچه آن را اجاره کرده - هر چند از جنس ديگر - اجاره دهد , بايد در آن کارى مانند تعمير و سفيد کارى انجام داده باشد , يا براى نگهدارى آن خسارتى متحمل شده باشد.
مسأله 2189 :
اگر اجير با انسان شرط کند که فقط براى خود انسان کار کند , نمى شود او را به ديگرى اجاره داد مگر به نحوى که در مسأله قبلى گذشت .
و اگـر شـرط نـکند , مى تواند او را به ديگرى اجاره دهد , ولى چيزى که به او اجاره مى دهد بايد در قيمت بيشتر از اجرتى که براى اجير قرار داده نباشد , و هم چنين است اگر خودش اجير کسى شود و براى انجام آن عـمـل شـخص ديگرى را به کمتر اجاره نمايد , ولى اگر مقدارى از آن عمل را خودش انجام داده باشد مى تواند ديگرى را به کمتر اجاره نمايد.
مسأله 2190 :
اگر غير خانه و دکان و اطاق و کشتى و اجير , چيز ديگر مثلا زمين را اجاره کند و مالک با او شرط نـکـنـد که فقط خودش از آن استفاده نمايد , اگر بيشتر از آنچه آن را اجاره کرده اجاره دهد صحت اجاره محل اشکال است .
مسأله 2191 :
اگر خانه يا دکانى را مثلا يک ساله به صد تومان اجاره کند و از نصف آن خودش استفاده نمايد.
مـى تـوانـد نصف ديگر آن را به صد تومان اجاره دهد , ولى اگر بخواهد نصف آن را به زيادتر از مقدارى که اجاره کرده مثلا به صد و بيست تومان اجاره دهد , بايد در آن , کارى مانند تعمير انجام داده باشد.