اضطرار و حرج
سوال 82 :
کارگر نانوايى که در مقابل تنور کار مى‌کند و يا هر کس ديگرى که کارش طورى است که روزه گرفتن براى او مشقت دارد، آيا جايز است روزه را افطار نمايد و در وقت مناسب ديگر و تا قبل از ماه رمضان بعد، روزه‌هايش را بگيرد؟
جواب :
عذر مزبور، مجوّز افطار نيست، مگر اضطرار در کار باشد؛ يعنى اگر آن شغل را ترک کند، عائله‌اش گرسنه بمانند و يا اين که مردم نيازمند به شغل او باشند و کس ديگرى هم نباشد که کار او را انجام دهد؛ ولى در هر صورت بايد
(303)
بعدا قضاى آن را به جا آورد.
سوال 83 :
کسى کارش اين طور است که معمولاً غبار غليظ وارد حلقش مى‌شود و راه درآمد و کسب ديگرى هم ندارد. آيا باز هم روزه بر او واجب است يا حکم ديگرى دارد؟
جواب :
اگر با ترک اين کار در ايّام رمضان دچار حرج مى‌شود، کارش را انجام بدهد و بعد در روزهايى که اين عذر برايش وجود ندارد، آنها را قضا کند.
سوال 84 :
آيا دانش‌آموزان و دانشجويانى که ماه رمضان، در فصل امتحانات آنها واقع شده و با گرفتن روزه نمى‌توانند خوب امتحان بدهند، حق دارند در روزهاى امتحان، روزه خود را بخورند وبعدا قضاى آن را بگيرند؟
جواب :
عذر مذکور، مجوّز خوردن روزه نيست؛ بلکه بايد روزه را بگيرند و تا در حرج واقع نشوند، نمى‌توانند روزه را افطار نمايند؛ بلى مى‌توانند به مسافت شرعى سفر کنند و در سفر، روزه را بخورند و بعدا آن را قضا نمايند.