بهره بانکى
سوال 134 :
- اينجانب مبلغى پول جهت نگهدارى به بانک جمهورى اسلامى سپردم، بعد از مدّتى که براى دريافت سپرده خود به بانک مراجعه کردم، متوجه شدم که بانک مبلغى به عنوان سود بدون قرار قبلى به حساب اينجانب منظور نموده، آيا اين مبلغ، ربا محسوب مى‌شود يا خير؟ و اگر ربا محسوب مى‌شود تکليف بنده چيست؟ چون اگر پول را در بانک نگهدارى کنم بانک سود مى‌دهد و اگر در بانک نگهدارى نکنم برخلاف خواسته دولت جمهورى اسلامى است؟
جواب:
- بهره پول، ربا و حرام است ولى پول گذاشتن در بانک مانع ندارد و نوشتن در حساب شما تکليفى براى شما نمى‌آورد.
استفتاءات، ج2، ص: 131
سوال 135 :
- مدّتى پولم در بانک بود و بانک نزديک به دو هزار تومان سود به حساب من منظور کرده بود، خواستم از گرفتن آن امتناع کنم ولى بانک گفت:
"بايد اين مبلغ را بگيريد، چون به حساب شما واريز مى‌شود" من نيز اين پول را به حسابى که در رابطه با جنگ است واريز نموده‌ام؛ اگر اين پول ربا محسوب مى‌شود، آيا با پرداخت آن به حساب فوق، مسؤوليت از گردن بنده برداشته شده يا خير؟
جواب:
- گرفتن بهره پول جايز نيست و اگر گرفته شد، بايد از جانب صاحبش به فقير صدقه داد.
سوال 136 :
- پولى که بانکها به حساب پس انداز مى‌دهند با توجّه به اين که منظور از اين حساب، پس انداز کردن پول در يک مکان امن است، آيا گرفتن آن جايز است يا خير؟ و اگر جايز نيست آيا مى‌توان آن را به مصارف خيريّه مانند جبهه‌ها رساند؟
جواب:
- بهره پول، ربا و حرام است و گرفتن آن جايز نيست.
سوال 137 :
- ارجو ان تعطونا رأيکم فى المال المدخر فى البنک و الذى نهاية السنه يحصل على فائدة فى بنوک الجمهورية الإسلامية الا انّ هذا المال عند ما ادّخر فى البنک لم يدخّر على اساس الفائدة اعلمونا؟
جواب:
- ما يعطى بعنوان فائدة المال المدخر فى البنک يکون من الربوا المحرّم و يحرم اخذه و استلامه.
سوال 138 :
- کسى پولى را در بانک مسکن مى‌گذارد تا در آينده براى ساختن خانه بتواند وام بگيرد و نمى‌دانسته که روى پولى که گذاشته بهره
استفتاءات، ج2، ص: 132
مى‌آيد آيا مى‌تواند از اين بهره استفاده کند؟
جواب:
- بهره پول ربا و حرام است و فرقى بين دو صورت علم و جهل نيست.
سوال 139 :
- در زمان رژيم ملعون پهلوى در سازمان صنايع دفاع ملّى چنين رسم بود که با رضايت کارکنان تا آخر خدمت سى سال هر ماه از حقوق کسانى که داوطلب بودند مبلغ صد تومان به عنوان پس انداز کم مى‌کردند و بعد از سى سال آخر خدمت به هر صد تومان پس انداز صد تومان هم دولت اضافه مى‌کرد و به صاحب پول بر مى‌گرداند که اين عمل با سود چند در صد در زمان دولت موقّت بعد از انقلاب هم تکرار مى‌شد و اکنون هم ادامه دارد خواهشمنديم ما را راهنمائى فرماييد؟
جواب:
- اگر از حقوق و مزايا مى‌دهند اشکال ندارد ولى بهره پول ربا و حرام است و نبايد بگيرند.
سوال 140 :
- اگر کسى پول در بانکهاى خارجى و غير مسلمان (مثلا امريکا) بگذارد و سودى روى آن بيايد آيا مى‌شود آن سود را گرفت و استفاده کرد؟
جواب:
- بهره پول ربا و حرام است ولى گرفتن بهره از کافر حربى براى مسلمان اشکال ندارد.
سوال 141 :
- در [بعضى از کشورها] که مثلا ده در صد افراد مسلمان هستند بانکهاى حکومتى هستند و مردم پولهاى خود را در اين بانکها مى‌گذارند،
استفتاءات، ج2، ص: 133
وقت پرداختن پول به مالک، منافعى هم به او مى‌دهند- چرا که قانون بانک همين است- در اين صورت، پول گذاشتن در اين بانکها و منفعت آن را گرفتن، جايز است يا خير؟ اگر ربا ثابت بشود راه تخلّص از ربا چيست؟
جواب:
- اگر بانک متعلّق به کافر حربى باشد، در فرض مرقوم، گرفتن بهره براى مسلمين اشکال ندارد.
سوال 142 :
- پس انداز در بانکها و بهره آن چه صورتى دارد؟
جواب:
- پس انداز مانع ندارد و گرفتن بهره جايز نيست.
سوال 143 :
- سودى که بانکها به پس اندازها مى‌دهند حلال است يا حرام؟
و اگر حرام است چرا دولت مردم را به گذاشتن پول در بانکها تشويق مى‌کند؟
جواب:
- سپردن پول به بانک اشکال ندارد ولى بهره پول ربا و حرام است گرفتن آن جايز نيست و اگر گرفته و از برگرداندن به صاحب واقعى آن مأيوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
سوال 144 :
- اگر فردى درگذشته که بانکها درصد ثابتى را به عنوان نزول از وام گيرنده دريافت مى‌کردند، وام گرفته باشد و با اين وام خانه تهيّه کرده، تکليف وى در مورد عباداتى که در اين خانه انجام داده و درباره اصل اين خانه چيست؟
استفتاءات، ج2، ص: 134
جواب:
- اصل قرض صحيح است و وام دريافتى ملک او شده و تصرّفات در آن اشکال نداشته و ندارد.
سوال 145 :
- بنده با چند نفر ديگر اقدام به ايجاد يک کارخانه توليدى کرده‌ايم که در بدو امر فکر مى‌کرديم با وجه موجود مى‌توانيم آن را به اتمام برسانيم ولى به علّت گرانى، مجبوريم که براى ادامه و اتمام کار، از بانک وام بگيريم، واقف هستيد که بانکها هم روال کارشان اين طور است که مثلا براى يک ميليون تومان وام در سال، صد هزار تومان بهره حساب مى‌کنند، بعدا يک ميليون و صد هزار تومان را درصد و ده قسط ده هزار تومانى، ماه به ماه، اصل و فرع را با هم مى‌گيرند، ضمنا با هر يک از رؤساى بانک در مورد مصالحه بهره حرف زده‌ام، مى‌گويند ما نماينده تامّ الاختيار نيستيم و چنين قانونى براى مصالحه نداريم.
سوال 1 :
- اينک با توجه به مطالب فوق آيا شرعا راهى براى وام گرفتن هست؟
جواب:
- اصل وام گرفتن اشکال ندارد ولى قصد دادن بهره حرام است و وام گيرنده به منظور تخلّص از حرام مى‌تواند قصد دادن بهره را نکند، اگر چه بداند که بهره را به هر صورت از او خواهند گرفت و در هر صورت اصل قرض صحيح است و وام دريافتى را مالک مى‌شود.
سوال 2 :
- بانک مسکن هم در ازاى به رهن گرفتن مسکن به همان ترتيب ذکر شده در مسأله بالا وام مى‌دهد، راه شرعى آن چيست؟
استفتاءات، ج2، ص: 135
استفتاءات ج2 144 س 166 ..... ص : 144
جواب:
- حکم همان است که در بالا ذکر شد.
سوال 146 :
- براى تأمين نيازمندى‌ها و توسعه کسب و کارم قصد دارم وام صنفى از يکى از بانکها بگيرم با توجه به اينکه بانکها معمولا مبلغى به عنوان بهره مى‌گيرند اين وام چه صورت دارد؟ اجازه مى‌فرمائيد يا نه؟
جواب:
- گرفتن وام اشکال ندارد ولى گرفتن بهره و قصد دادن آن حرام است و در هر صورت اصل قرض صحيح است و وام دريافتى ملک شخص مى‌شود.
سوال 147 :
- شخصى مقدارى پول (وام مسکن يا وام ضرورى) از بانک مى‌گيرد (وام ضرورى از صندوق بازنشستگى است) و بانک در قبال اين پول 4% به آن اضافه کرده و به عنوان تنزيل، از آن شخص طى قسطهاى چند ساله وصول مى‌کند آيا با اين پول که خانه‌اى مى‌سازد مى‌تواند در آن خانه نماز بخواند؟ و آيا اين اضافه پولى که به بانک مى‌دهد حرام نيست؟
توضيح اينکه: وامهاى ذکر شده از صندوقهاى پس انداز و بازنشستگى کارکنان ذوب آهن ايران استفاده مى‌شود.
جواب:
- پولى که از بانک مى‌گيرد حلال است و مالک آن مى‌شود و خانه‌اى که با آن تهيه کرده را نيز مالک مى‌شود و چنانچه در دادن اضافه قصد بهره نکند براى او اشکال ندارد.
استفتاءات، ج2، ص: 136
سوال 148 :
- من پولى را در بانک براى محفوظ ماندن و کمک به اقتصاد مملکت گذاشتم پس از مدتى براى گرفتن پول رفتم مى‌بينم نوشته جايزه سال شصت، هشتصد تومان. آيا گرفتن اين مبلغ جايز است؟
جواب:
- اگر بهره پول است نبايد بگيريد و جايزه مانع ندارد.