بيع معاطاتى
سوال 24 :
- معاملاتى که در بنگاه، طرفين حاضر مى‌شوند و بعد از مقاولات بدون اينکه عقدى را انشا بکنند مشترى مبلغى به عنوان بيعانه به بايع مى‌دهد تا در روز معينى که در محضر حاضر شدند و رسما مبيع را منتقل کرد بقيه ثمن را بدهد. بفرماييد اولا اينکه اينگونه قراردادها بيع معاطاتى است يا خير؟ و بر فرض بيع معاطاتى بودن با اعطاى بعضى از ثمن آيا تمام بيع صحيح است يا اينکه آنچه در مقابل بعضى از ثمن است صحيح و بقيه باطل است؟ و اگر در مقابل بعضى از ثمن چک بدهد که مثلا چند روز بعد نقد خواهد شد کافى است يا بايد خود ثمن يا بعضى از ثمن باشد؟
جواب:
- اگر بدون قصد معاوضه اعطاء بعض ثمن شده معاطاة واقع نشده و صحيح نيست و در چک، محل اشکال است و تحقق معاطات باعطاء بعض ثمن نيز مشکل است.
استفتاءات، ج2، ص: 77
سوال 25 :
- اگر خانه‌اى به ارزش دويست هزار تومان معامله شود و مشترى پنجاه هزار تومان از قيمت خانه را بپردازد آيا فروشنده در صورتى که همه قيمت خانه را دريافت نداشته باشد مى‌تواند معامله را فسخ نمايد يا خير؟
جواب:
- اگر معامله کرده‌اند بدون يکى از اسباب خيار حق فسخ ندارند و اگر معامله نکرده‌اند وقوع معامله با عطاء بعض ثمن محل اشکال است.
سوال 26 :
- معمول است که بايع و مشترى مى‌روند در بنگاه معاملاتى و طبق شرايطى که در قولنامه ثبت شده قرار مى‌بندند که يک مبلغى نقد به بايع داده شود و بعد از مدتى در يکى از محاضر رسمى حاضر شوند تا رسما مبيع را منتقل کنند و چنانچه يکى از متعاملين براى انجام معامله رسمى حاضر نشد مبلغ معينى بدهد آيا اين قول و قرار در بنگاه، معامله است ولو معاطاة يا خير؟ و اگر معامله باشد و براى متعاملين هيچ کدام از خيارات نباشد آيا چنين شرطى صحيح است که اگر يکى از اينها معامله را بهم زد و حاضر نشد در محضر براى انجام رسمى کردن معامله فلان مبلغ بدهکار باشد يا خير؟
جواب:
- اگر به قصد معامله تمام مبلغ اعطاء و اخذ شده معامله واقع و شرط مذکور نافذ است.
ولى اعطاء بعض ثمن در وقوع معامله مشکل است.