احکام تقليد
سوال 1 :
در اصل مسأله تقليد آيا انسان بايد تقليد کند يا اجتهاد؟
جواب :
موضوع تقليد تقليدي نيست و يک امر عقلائي است که انسان در هر رشته به متخصّص آن رشته مراجعه مي‌کند.
سوال 2 :
: اگر فردي نيّتش اين باشد که من از فلاني تقليد مي‌کنم و توجّه به اين موضوع ندارد که:«تقليد انجام عملِ مستند به فتواي مجتهد است»:
1- آيا به نيّتِ تقليد تقليد محقّق شده يا خير؟
2- آيا مي‌تواند در اينصورت از مجتهد ديگري تقليد کند ؟
ج1 :تنها به نيّت ،تقليد محقّق نمي شود.
ج2: مي‌تواند.
سوال 3 :
آيا تقليد از اعلم بر مکلّف واجب است ؟
جواب :
واجب است .
سوال 4 :
: در صورتي که چند مجتهد جامع الشّرائط مساوي باشند يا اعلميّت بعضي بر بعض ديگر محرز و ثابت نشده آيا مجاز است که شخص تبعيض در تقليد قائل شده و در مسائل مختلف فقهي از مجتهدين جامع الشّرائط مختلف تقليد نمايد؟ در اين صورت اگر اين عمل موجب انتخاب ساده‌ترين فتوا در ميان فتاواي اين مجتهدين در مسائل مختلف گردد آيا شرعاً چنين عملي که ظاهراً در نقطه مقابل عمل به احتياط مي‌باشد صحيح و جايز است يا خير؟
جواب :
در فرض مذکور تبعيض در تقليد جائز است وقبل از عمل مي‌تواند در بعضي از مسائل به فتواي اين فقيه و در بعض ديگر به فتواي آن فقيه عمل نمايد، البته اين موضوع همانطور که گفته شد مربوط به قبل از عمل است ولي بعد از عمل نمي‌تواند در هر مسأله‌اي که فتوا وجود داشته از مجتهد به مجتهد ديگر عدول نمايد مگر آنکه دوّمي اعلم باشد.
سوال 5 :
: آيادر بقاء بر تقليد ميّت، رجوع به حيِّ اعلم لازم است ؟
جواب :
بلي در مسأله بقاء بر تقليد ميّت بايد از حيِّ اعلم تقليد کرد.
سوال 6 :
: باقي ماندن بر تقليد ميّت در چه صورت جائز و در چه صورت جائز نيست ؟
جواب :
کسي که در بعضي از مسائل به فتواي مجتهدي عمل کرده بعد از وفات او مي‌تواند در همه مسائل بر تقليد او باقي بماند مگر در صورتي که مجتهد زنده اعلم از متوفّي باشد در اين صورت رجوع به آن مجتهد زنده واجب است.
سوال 7 :
: کسي که در گذشته از امام (ره)تقليد مي‌کرد بعد مقلّد آيه الله اراکي شد و در قسمتي از مسائل باقي بر تقليد امام بود حالا که مقلّد حضرتعالي شده مي‌تواند در برخي از مسائل از امام تقليد کند و برخي از آيه الله اراکي و بعضي از حضرتعالي ؟
جواب :
در آن مسائلي که از امام رضوان الله عليه به آيه الله اراکي عدول نکرده است مي‌تواند در تقليد از امام باقي باشد.
سوال 8 :
: در صورتي که مجتهدي که از دنيا رفته از مجتهد زنده اعلم باشد و يا احتمال اعلميّت او نسبت به مجتهد زنده وجود داشته باشد،آيا مقلّدين او ميتوانند تمام يا برخي احکام را از مجتهد زنده تقليد نمايند؟
جواب :
بلي ميتوانند.
سوال 9 :
روشن است که همه مراجع تقليد فعلي بقاء بر تقليد ميّت را جائز مي‌دانند،آيا مي‌شود انسان بدون رجوع به مرجع تقليد حيِّ معيّني، بر تقليد از ميّت باقي بماند؟
جواب :
لازم است در مسأله بقاء، از حيّ تقليد کرد ولي تعيين لازم نيست .
سوال 10 :
: آيا بر مجتهد متجزّي تقليد حرام است، بر زن مجتهد چطور؟
جواب :
در هر دو مورد در آن قسمتي که اجتهاد کرده است، حرام است .
سوال 11 :
آيا شرعاً مي شود به احتياط واجب که در بعضي مسائل آمده عمل نکرد ؟
جواب :
بايد به احتياط واجب عمل شود مگر اينکه در اين مورد از ديگري تقليد شود.
سوال 12 :
اگر فقهاء در علم مساوي باشند آيا براي مکلّف جائز است از يکي از آنها تقليد کند ودر احتياطات واجب به ديگري رجوع کند ؟
جواب :
جائز است.
سوال 13 :
وظيفه نوجواناني که آغاز تکليف آنها است در مسأله تقليد چيست ؟
جواب :
بايد با انجام تحقيق از مجتهد جامع الشّرائط زنده تقليد کنند.
سوال 14 :
آيادر يک خانواده اشخاصي که به سنّ تکليف مي‌رسند هر کدام جداگانه براي خود بايد مرجع تقليد انتخاب کنند يا اينکه تنها ولي خانواده کافي است؟، آيا زن هم بايد تنها خودش مرجع تقليد انتخاب کند يا اينکه شوهر يک مرجعي را که انتخاب کرده زن هم مي‌تواند به همان رساله عمل کند؟و اگر فردي از خانواده تاکنون به رساله مرجعي که از دنيا رفته عمل کرده و مرجع ديگري انتخاب نکرده است تکليفش چيست؟ آيا مي‌تواند باقي بر تقليد از ميّت بماند يا مرجع ديگري انتخاب کند؟
جواب :
در انتخاب مرجع تقليدافراد خانواده مختارند ميتوانند همه يک مرجع تقليد داشته باشند واگر تشخيص‌هايشان متفاوت باشد مرجع تقليد متفاوت داشته باشند. بلي کسي که تازه بحدِّ بلوغ ميرسد نمي‌تواند از مجتهد ميّت تقليد کند ولي کساني که در زمان حيات يک مجتهد که فعلاًاز دنيا رفته است از او تقليد کرده‌اند ميتوانند با اجازه يک مجتهد زنده بر تقليد او باقي بمانند.
سوال 15 :
اگر کسي مثلاً مقلّد امام بوده و هست اگر بخواهد به مرجع زنده رجوع کند در صورتي که بداند ايشان اعلم بوده‌است مي‌تواند رجوع کند يا خير ؟
جواب :
اگر بداند که ايشان اعلي اللّه مقامه اعلم بوده‌اند باز هم مي‌تواند به مرجع زنده‌مراجعه کند.
سوال 16 :
آيا رجوع از حضرت امام رضوان اللّه عليه به حضرت عالي صحيح است يا خير؟ و چنانچه صحيح نباشد نمازهائي که خوانده‌ام و روزه‌هائي که گرفته‌ام چه حکمي دارد؟
جواب :
صحيح است ولي نمي‌توانيد دوباره به نظر حضرت امام قدّس سرّه رجوع کنيد و نماز و روزه‌اي که مطابق فتواي ايشان بجا آورده‌ايد صحيح است .
سوال 17 :
آيا عمل به احتياط رجحان دارد ياتقليد نمودن ؟
جواب :
اگر موجب عسر و حرج نباشد عمل به احتياط راجح است .
سوال 18 :
براي شخص محتاط آياحدود دائره احتياط در احکام بين فقهاست و آيا واجب است فتاوي فقهاي گذشته را داخل کرد يا خير؟
جواب :
بلي لازم است .
سوال 19 :
آيا سفارشها و دستورهاي اخلاقي دين مبين اسلام در قلمرو تقليد قرار مي‌گيرد يا اينکه چون برخي از آنها تکليف الزامي ندارد از حوزه قلمرو تقليد خارج است؟
جواب :
دستورهاي اخلاقي در قلمرو تقليد قرار ندارد مگر اينکه با يکي از احکام خمسه تکليفي يعني وجوب يا استحباب يا حرمت يا کراهت يا مباح ارتباط پيدا کند.