محرّمات ( 1 )
در درس‌هاى گذشته سخن
از واجبات و احكام و آداب هر يك از آنها بود، در اين درس و درس آينده به احكام و مسائل
برخى از محرّمات خواهيم پرداخت، چون درست كارى با دو چيز به دست مى‌آيد :
الف. عمل به واجبات
ب. ترك محرّمات
غَصب
غصب، آن است كه انسان
به ناحق و از روى ظلم، بر اموال يا حقوق ديگران مسلط شود.
غصب از گناهان بزرگ
است و انجام دهنده آن در قيامت به عذاب سخت گرفتار مى‌شود.
شخصى؛ مانند سرقت از منزل يا مغازه كسى.
اموال عمومى؛ مانند برداشتن لوازم اداره، نپرداختن خمس
و زكات.
اقسام‌غصب
شخصى؛ مانند نماز خواندن در محلّى كه ديگرى در
مسجد حقوقبراى نماز خواندن خود جا گرفته است.
عمومى؛ مانند جلوگيرى از استفاده مردم از مسجد
يا پل و خيابان و سدّ معبر عمومى.
احكام غصب
1 ـ تمام اقسام غصب
حرام است.
2 ـ اگر انسان چيزى
را غصب كند، علاوه بر آن كه كار حرامى كرده است، بايد آن را به صاحبش باز گرداند و
اگر آن چيز از بين برود، بايد عوض آن را به او بدهد.
3 ـ اگر چيزى را كه
غصب كرده، خراب كند، بايد آن را با مزد ساختش به صاحب آن بدهد و اگر تفاوت قيمت ساخته
و نساخته آن بيشتر از مزد ساخت باشد، بايد تفاوت قيمت آن را هم بدهد.
4 ـ اگر چيزى را كه
غصب كرده، تغييرى در آن داده كه از اولش بهتر شده باشد؛ مثل اين كه طلاى غصب كرده را
گوشواره ساخته اگر صاحب مال بگويد، آن را به همين صورت بده، بايد به او بدهد، و نمى‌تواند
براى
زحمتى كه كشيده مزد
بگيرد، و حق ندارد آن را تغيير دهد كه مثل اولش بشود.
دروغ
1 ـ دروغ از كارهاى
حرام و از گناهان بزرگ است.
2 ـ انسان در حال ناچارى،
اگر مى‌تواند نبايد دروغ بگويد، بلكه بايد «توريه» كند، يعنى چيز ديگرى غير از آنچه
شنونده متوجه شود، قصد كند؛ مثلاً شخصى او را به خوردن غذايى دعوت مى‌كند كه خوردن
آن غذا برايش حرام است ولى نمى‌تواند واقعيت را بگويد و در جواب مى‌گويد : ميل ندارم.
3 ـ اگر امر بسيار مهمى
در پيش باشد، مثل كشته شدن يك فرد، يا به هم خوردن نظام خانواده، گفتن دروغى كه از
آن جلوگيرى كند، اشكال ندارد.
غيبت
اگر صفتى ناروا در شخصى
باشـد، يا كارى انجـام داده باشـد، كه خـلاف است و ديگـران از آن بى‌اطّلاعند و دوست
ندارد كسى آن را بـراى ديگران بازگو كند، بازگو كردن آن پشت سر او پيش ديگـران، «غيبت»
است.
1 ـ غيبت، براى گوينده
و شنونده حرام است.
ـ اگر كسى، از شخصى
غيبت كرده، بايد از آن گناه توبه كند، و لازم نيست به او بگويد.
3 ـ اگر شخصى، مثلاً
نماز نمى‌خواند ولى اين گناه خود را آشكار نمى‌كند، غيبت او جايز نيست ]گرچه بايد او
را امر به معروف كرد.[
غِنــا
ـ غنا، كشيدن صداو بالا
و پايين كردن آن است با كيفيّت خاصى كه مُطرب باشد و با مجالس لهو و محافل طرب و ابزار
لهو و ادوات موسيقى تناسب داشته باشد بنابراين غنا تنها زيبا خواندن نيست.
س: لطفاً مسأله غنا
و موسيقى و آلات آن را به طور ساده و قابل فهم براى بنده شرح دهيد.
ج: غنا عبارت است از
خوانندگى‌هاى مخصوص و متناسب با مجالس عيش و لهو و خوش‌گذرانى و اين نوع خوانندگى،
خواندن و شنيدنش حرام است، سازها و آلات موسيقى نيز اگر به نحوى به كار رود كه معمولاً
در آنگونه مجالس از آن استفاده مى‌شود، به كار بردن و شنيدنش حرام است. بنابراين موسيقى
اگر از نوع غنا (خوانندگى مخصوص آن مجالس) يا از نوع آنچنان صداهاى آلات موسيقى باشد
حرام محسوب مى‌شود و اگر از اين قبيل نباشد حلال است.
2 ـ اشتغال به غنا و
شنيدن و كسب از اين راه حرام است.
3 ـ يادگيرى و ياد دادن
غنا حرام است.
4 ـ گوش دادن به صداهاى
مشكوك ـ اعم از آهنگ يا آواز ـ كه غنا ومطرب بودن آن معلوم نيست، اشكال ندارد.
5 ـ غناى زنهاى آوازه‌خوان در عروسى‌ها استثنا شده است و احتياط واجب آن است
كه به هنگام شب زفاف و مجلسى كه قبل از آن تدارك شده اكتفا شود، نه هر مجلسى، بلكه
احتياط اين است كه مطلقاً و بطور كلّى از آن اجتناب شود.
استفتاء
س 1 ـ بعضى از سرودهايى
كه از صدا و سيماى جمهورى اسلامى پخش مى‌شود، آهنگ‌هاى تندى دارد كه حتى انسان را از
حالت طبيعى خارج مى‌كند، شنيدن اين نوع سرودها چه حكمى دارد؟ و آيا شنيدن كليه آهنگ‌هايى
كه از راديو پخش مى‌شود موافق شرع است؟ و ديگر اين كه نواختن آهنگ براى نوازنده چه
حكمى دارد؛ مثلاً شخصى كه آهنگ‌هاى سرود شهيد مطهرى را مى‌نوازد و اين غم‌انگيز است
]براى[ او چـه حكمى دارد؟
ج ـ موسيقى مطرب حرام
است و صداهاى مشكوك مانع ندارد.
س 2 ـ موزيك نظامى و سرودهايى كه از راديو و تلويزيون
پخش مى‌شود و همچنين سرودهايى كه‌به‌وسيله خانمها در حضور مردها اجرا مى‌شود، شرعاً
جايز هستند يا خير؟
ج ـ اشكال ندارد مگر
مُحرز شود كه موسيقى مُطرب است.
س 3 ـ آيا آوازخواندن
زوجه‌براى زوج‌خود درصورتى‌كه منجربه غناشود جايز است يا خير؟
ج ـ حرام است.
س 4 ـ آيا مطالعه در
كتابخانه‌اى كه صداى موسيقى به گوش مى‌رسد جايز است؟
ج ـ مطالعه جايز است
و به مجرد رسيدن صدا، بدون استماع (گوش دادن) حرام نيست.
1 ـ مطرب بودن آن معلوم
است حرام.
آهنگ يا آواز2 ـ مطرب
نبودن آن معلوم است جايز.
3 ـ مطرب بودن آن معلوم
نيست جايز.
رَقـص
رقص چون مظنّه تحريك
غريزه جنسى را دارد بنابر احتياط واجب حرام است، مگر رقص همسر براى همسر.
س ـ رقص زن در ميان
زنان يا محارم و همچنين مرد در ميان مردان يا محارم در عروسى‌ها چه حكمى دارد؟
ج ـ رقص اگر موجب تهييج
شهوت يا مستلزم مفسده يا حرام باشدجايز نيست مگر رقص زن براى شوهر و بالعكس در خلوت.
پـرسـش
؟
1 ـ مراعات نكردن نوبت،
غصب است يا نه؟
2 ـ اگر شخصى قبل از
بلوغ چيزى را غصب كرده و اكنون صاحب آن چيز فوت كرده و قيمت آن را هم نمى‌داند، تكليف
چيست؟
4 ـ شخصى به نوار موسيقى
گوش مى‌كند، آيا نهى از آن واجب است؟
5 ـ رقص حرام و جايز
كدام است؟