نماز قضا
مسأله 1397 :
کسى که نماز واجب خود را در وقت آن نخوانده بايد قضاى آن را بجا آورد، اگرچه در تمام وقت نماز خواب مانده يا به واسطه مستى نماز نخوانده باشد. ولى نمازهاى يوميه اى را که زن در حال حيض يا نفاس نخوانده است، قضا ندارد.
مسأله 1398 :
اگر بعد از وقت نماز بفهمد نمازى را که خوانده باطل بوده، بايد قضاى آن را بجا آورد.
مسأله 1399 :
اگر بچه قبل از تمام شدن وقت ولو به مقدار يک رکعت بالغ شود،
[231]
نماز به نحو اداء بر او واجب است و چنانچه ترک نمايد، قضاء آن نماز بر او واجب است و همچنين اگر زن حائض يا نفساء قبل از تمام شدن وقت، عذر آنان برطرف شود.
مسأله 1400 :
بر شخصى که نماز جمعه واجب است چنانچه آن را در وقتش انجام ندهد لازم است نماز ظهر را بخواند و چنانچه نماز ظهر را هم ترک کرد بايد قضاء نماز ظهر را بجا آورد.
مسأله 1401 :
قضاء نمازهاى واجب را در هر وقتى از شبانه روز مى توان انجام داد چه در سفر و چه در حضر، لکن در حضر چنانچه بخواهد نماز در سفر را قضا کند بايد به صورت قصر قضا کند و برعکس چنانچه بخواهد در سفر نماز قضا شده در حضر را انجام دهد بايد به صورت تمام قضا کند.
مسأله 1402 :
چنانچه نماز در مکانهايى که مانند مسجدالحرام مکلف مخير بين قصر و اتمام است خوانده نشود، احتياط واجب آن است که چنانچه در غير آن امکنه قضاء کند به صورت قصر انجام دهد و چنانچه در همان امکنه بخواهد قضا کند مخير است بين قصر و اتمام.
مسأله 1403 :
کسى که نماز قضا دارد بايد در خواندن آن سستى نکند لکن واجب نيست فوراً آن را انجام دهد.
مسأله 1404 :
کسى که نماز قضا دارد مى تواند نماز مستحبى بخواند.
مسأله 1405 :
احتياط واجب، رعايت ترتيب در قضاء نمازهاى يوميه است، و در نمازهايى که در اداء آنها ترتيب لازم است مانند نماز ظهر و عصر، لازم است در قضا ترتيب بين آنها رعايت شود.
مسأله 1406 :
اگر بخواهد قضاى چند نماز غير يوميه مانند نماز آيات را بخواند يا مثلاً بخواهد قضاى يک نماز يوميه و چند نماز غير يوميه را بخواند، لازم نيست آنها را به ترتيب قضا نمايد.
مسأله 1407 :
اگر کسى نداند که نمازهايى که از او قضا شده کدام يک جلوتر بوده لازم نيست به طورى بخواند که ترتيب حاصل شود و مى تواند هرکدام را مقدم بدارد.
مسأله 1408 :
اگر براى ميتى مى خواهند نماز قضا بدهند و ورثه علم به ترتيب نمازهاى فوت شده داشته باشند لازم است ترتيب رعايت شود، و بنابراين صحيح نيست براى ميت چند نفر را در يک وقت براى نماز اجير نمود و لازم است براى هريک
[232]
از آنها وقتى را معين نمود و اگر ترتيب قضا شدن را نمى دانند اين شرط لازم نيست.
مسأله 1409 :
کسى که چند نماز از او قضا شده و شماره آنها را نمى داند مثلاً نمى داند چهار تا بوده يا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافى است، لکن احتياط واجب آن است چنانچه شماره آنها را قبلاً مى دانسته و بعد فراموش نموده مقدار زيادتر را بخواند.
مسأله 1410 :
کسى که نمازِ قضاى روزى که مى خواهد نماز اداء را بخواند بر او واجب باشد، احتياط واجب تقديم نماز قضاء بر نماز اداء همان روز است.
مسأله 1411 :
تا انسان زنده است اگرچه از خواندن نماز قضاهاى خود عاجز باشد، ديگرى نمى تواند به عنوان نائب نمازهاى او را قضا کند.
مسأله 1412 :
نماز قضا را با جماعت مى شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد يا قضا و لازم نيست هردو يک نماز را بخوانند مثلاً اگر نماز قضاى صبح را با نماز ظهر يا عصر امام بخواند اشکال ندارد.
مسأله 1413 :
مستحب است بچّه مميّز يعنى بچه اى که خوب و بد را مى فهمد به نماز خواندن و عبادتهاى ديگر عادت دهند، بلکه مستحب است او را به قضاى نمازها هم وادار نمايند.
نماز قضاى پدر و مادر که بر پسر بزرگتر واجب است
اگر پدر نماز خود را به جهت عذرى که داشته است بجا نياورده باشد، بر پسر بزرگتر واجب است که بعد از مرگش بجا آورد، يا براى او اجير بگيرد بلکه اگر از روى نافرمانى هم ترک کرده باشد، بنابر احتياط واجب همينطور عمل کند. و اگر پدر روزه را به جهت مرض يا سفر نگرفته باشد در صورتى که در زمان حيات مى توانسته قضا کند و نکرده بايد پسر بزرگتر قضا کند.
مسأله 1414 :
احتياط واجب آن است که پسر بزرگتر نماز و روزه فوت شده مادر را قضا نمايد.
مسأله 1415 :
بر پسر بزرگتر قضاء نمازهاى مربوط به خود پدر و مادر واجب است اما قضاء نمازهايى که بر آنها به نحو استيجار واجب شده يا اينکه از پدر يا مادر آنها بر ذمّه آنها بوده، واجب نيست.
مسأله 1416 :
بر پسرِ پسر (نوه) قضاى نماز ميّت در صورتى که در حال مردن
[233]
ميّت، از همه بچه هاى او بزرگتر باشد واجب نيست، و احتياط واجب آن است که اگر ميّت فرزندى نداشته باشد، نمازهاى او را قضا کند.
مسأله 1417 :
لازم نيست که پسر بزرگتر در حال مردن پدر يا مادر، بالغ باشد بلکه چنانچه طفل باشد بعد از بلوغ لازم است قضا کند و چنانچه قبل از بلوغ بميرد بر فرزند بعدى واجب نيست.
مسأله 1418 :
چنانچه يکى از اولاد از نظر سنّى بزرگتر و ديگرى از جهت بلوغ بزرگتر باشد قضاء نماز بر اولّى واجب است.
مسأله 1419 :
لازم نيست پسر بزرگتر وارث ميّت باشد، بنابراين حتى اگر از ارث به يکى از اسباب منع مانند قتل يا کفر، ممنوع باشد، قضا واجب است.
مسأله 1420 :
اگر معلوم نباشد که پسر بزرگتر کدام است، قضا بر هيچ کدام واجب نيست، لکن احتياط مستحب آن است که نماز و روزه پدر يا مادر را بين خودشان تقسيم کنند يا به وسيله قرعه يکى را براى انجام آن معيّن نمايند.
مسأله 1421 :
اگر ميّت وصيّت کرده باشد که براى نماز و روزه او اجير بگيرند، بعد از آن که اجير، نماز و روزه او را به طور صحيح بجا آورد، بر پسر بزرگتر چيزى واجب نيست و همچنين اگر کسى مجاناً از طرف ميّت، نماز و روزه او را قضا نمايد.
مسأله 1422 :
در بلند خواندن يا آهسته خواندن نماز، پسر بزرگتر بايد به وظيفه خويش عمل نمايد يعنى قضاء نماز صبح و مغرب و عشاء را بايد بلند بخواند اگرچه از طرف مادر قضا نمايد.
مسأله 1423 :
چنانچه دو پسر با يکديگر دوقلو باشند، آن کسى که زودتر متولد شده است بزرگتر است ولو اينکه نطفه ديگرى زودتر منعقد شده باشد.
مسأله 1424 :
در صورتى که شخص در وسط وقت بعد از گذشتن مقدارى که امکان خواندن نماز در آن بود بميرد، قضاء آن نماز بر پسر بزرگتر واجب است.
مسأله 1425 :
در صورتى که ميت پسر نداشته باشد يا پسر بزرگتر قبل از خواندن نماز قضاى پدر بميرد بر ديگران واجب نيست نماز قضاى ميت را بخوانند، و چنانچه وصيت به قضا کرده باشد بايد از ثلث مال او انجام داد.
[234]