سخنى با خواننده
يکى از ويژگى‌هاى مهم مکتب تشيع، استفاده از عنصر اجتهاد در گستره نصوص دينى است. اين ويژگى، سبب پويايى و تحرک هر چه بيش‌تر مکتب و نيز کسب توان مناسب در پاسخ‌گويى به موضوعات نوپيدا بوده و هست. تکامل و گسترش رشته‌هاى مختلف علوم اسلامى، از جمله دانش فقه، در پرتو همين عنصرِ اجتهاد و نيز تلاش دانش‌مندان و فقيهان بزرگ و زمان‌شناس صورت پذيرفته است.
عصر حاضر به جهت ظهور عقايد و مکاتب مختلف بشرى، تحولات چشم‌گير علمى و صنعتى و نگاه نقادانه به دين و گسترش ارتباطات، مسئوليت عالمان دينى را دو چندان کرده‌است. عالمان و فقيهان بايد به نيکى چالش‌هاى نوين را دريابند، شيوه‌هاى استنباط را مهذب کنند، موضوعات جديد را پاسخ در خور دهند و ميراث کهن فقه شيعه را به زبان روز و متناسب با فهم و انتظار انسان سرگشته و نقاد امروز بازسازى نمايند تا از ره‌گذر اين تلاش، دين و فقه را در عرصه زندگى اجتماعى جوامع بشرى زنده و بالنده نگه‌دارند و مسئوليت دينى و تاريخى خويش را به بهترين وجه ايفا نمايند. انجام اين وظيفه، نيازمند نگاه بيرونى به مجموعه فقه، آشنايى با شيوه‌هاى مشابه استنباط و بررسى دقيق علوم وابسته به فقه، نظير اصول، رجال، درايه و ... مى‌باشد و بدون ترديد تلاشى به اين وسعت نيازمند بسيج جمعى محققان زبده و زمان‌شناس است.
پژوهشکده فقه و حقوقِ مرکز مطالعات و تحقيقات اسلامى «پژوهش‌گاه» هدف اساسى خويش را تحقّق بخشيدن به اين وظيفه بزرگ قرار داده است، و در اين راستا تحقيقات متعددى را در زمينه‌هاى مختلف فقهى - حقوقى و دانش‌هاى وابسته به آن در دست انجام دارد.
يکى از عرصه‌هاى ممتاز فقه و حقوق اسلامى، احکام جزايى است. که در موارد زيادى از جمله قصاص، حد معينى را براى مجازات مجرمين معين کرده است. قرآن کريم نيز با تعبير «ولکم فى القصاص حيات يا اولى‌الالباب» با بيانى کوتاه و پرمحتوا به اثرات مثبت اين مجازات اشاره مى‌کند.
در مقابل برخى از نظام‌هاى حقوقى جهان معاصر مجازات قصاص را بر نمى‌تابند و به دلايلى آن‌را منافى حقوق بشر قلمداد مى‌کنند. از اين‌رو بررسى فلسفه قصاص در اسلام و مقايسه ديدگاه‌هاى فقها و حقوق‌دانان اسلامى با ديگر مکاتب و نظام‌هاى حقوقى کارى شايسته بوده و موجب اذعان به قوت و ژرف‌انديشى تعاليم اسلامى است.
تحقيق حاضر با عنوان فلسفه قصاص از ديدگاه اسلام توسط فاضل محترم جناب حجةالاسلام قدرت‌اللَّه خسروشاهى فراهم آمده است و درصدد تبيين اين مهم مى‌باشد.
ضمن تشکر از زحمات ايشان اميدواريم انتشار تحقيقاتى ازاين دست بر عمق هرچه بيش‌تر مباحث حقوقى اسلام بيافزايد و ويژگى‌هاى ممتاز حقوق اسلام را بيش از پيش بنماياند.
پژوهشکده فقه و حقوق
مرکز مطالعات و تحقيقات علوم اسلامى «پژوهش‌گاه»