تفصيل احکام:
اوّل - کسى که آيات سجده واجب در قرآن را مىخواند، بر او لازماست که سجده کند. اين آيات در چهار سوره واقع شده که بنام "سورالعزائم" ناميده مىشوند، همچنين در يازده مورد از قرآن، سجده کردنمستحب است.
آيات سجده واجب عبارتند از:
1 - آيه 15 از سوره سجده )الم، تنزيل...(
2 - آيه 37 از سوره فصلت )حم، السجده(
3 - آيه 62 از سوره نجم
4 - آيه 19 از سوره علق )اقرأ باسم ربّک...(
اما آيات سجده مستحب عبارتند از:
1 - آيه 206 از سوره اعراف.
2 - آيه 15 از سوره رعد.
3 - آيه 50 از سوره نحل.
4 - آيه 109 از سوره اسراء )يابنى اسرائيل(.
5 - آيه 58 از سوره مريم.
6 - آيه 18از سوره حج.
7 - آيه 77 از سوره حج.
8 - آيه 60 از سوره فرقان.
9 - دو آيه 25 و26 از سوره نمل.
10 - آيه 24 از سوره ص.
11 - آيه 21 از سوره انشقاق.
بهتر اين است که در هرآيهاى که امر به سجده شده است سجده کندچنانکه امام سجادعليه السلام طبق روايت امام باقرعليه السلام چنين مىکرد.
دوم - در آيات سجده واجب، سجده بر کسى واجب است که آنآيات را مىخواند يا به آن گوش فرا مىدهد واستماع مىکند(228) اما کسىکه صرفاً مىشنود بنابر احتياط مستحب سجده کند.
وجوب سجده، وجوب فورى است. پس بايد فوراً به انجام آناقدام کرد وتأخير جايز نيست، واگر کسى آنرا فراموش کند، هروقتکه به يادش آمد، بجا آورد.
سوم - سجده، چه واجب )در موارد وجوب( يامستحب )درموارد استحباب(، بر کسى که آيه سجده را مىنويسد يا آنرا در ذهنخود تصور مىکند يا نوشته آنرا مىبيند يا آن را به خاطرش خطورمىدهد، بدون اين که آن را تلفظ کند، لازم نيست.
چهارم - در سجده قرآن، نيت لازم است زيرا نيّت انگيزه اصلىعمل است، ونيز لازم است صورت سجده، آن گونه که در سجده نمازگفته شد، بجا آورده شود.
احوط اين است که:
- پيشانى را برچيزى بگذارد که سجده برآن صحيح است.
- مکان سجده مباح باشد.
- محل سجده پيشانى بيش از چهار انگشت بالاتر از مکانسجدهگزار نباشد.
- ساير اعضاى سجده نيز بر زمين نهاده شود.
در سجده قرآن امور زير شرط نمىباشد:
- طهارت )وضوء وغسل(
- روبه قبله کردن.
- طهارت محل پيشانى.
- شرايط ساتر.
ولى احوط اين است که لباس او غصبى نباشد، اگر سجده تصرفدرآن لباس محسوب شود.
اين سجده، تکبيرة الاحرام، تشهد وسلام ندارد وتنها درهنگام سربرداشتن از سجده تکبير مستحب است.
پنجم - مقدار واجب اين است که انسان براى خدا به سجده بيفتدوذکر گفتن واجب نيست اگر چه احوط اين است که ذکر، بطور کلىترک نشود وبهتر اين است که ذکرهاى منقول از معصومين را بخواند کهاز آن جمله است:
لا إِلهَ إِلَّا اللَّه حَقّاً حَقّاً، لَا إِلهَ إِلَّا اللَّه إِيماناً وَتَصْدِيقاً، لَا إِلهَ إِلَّا اللَّه عُبُودِيَّةًوَرِقَّاً. سَجَدْتُ لَکَ يا رَبِّ تَعَبُّداً وَرِقَّاً، لَا مُسْتَنْکِفاً وَلَا مُسْتَکْبِراً، بَلْ أَنا عَبْدٌ ذَلِيلٌخَائِفٌ مُسْتَجِيرٌ.
چند مسأله فرعى:
1 - اگر قسمتى از آيهاى را کهامر به سجده دارد، بخواند يا گوشبدهد، احوط اين است که سجده کند.
2 - اگر قسمتى از آيه سجده را بخواند وقسمتى ديگر از آنرا گوشبدهد، احتياط واجب اين است که سجده کند.
3 - اقوا اين است که اگر آيه سجده را چند بار بشنود يا بخواند، بيشاز يک سجده واجب نيست، اما اگر سجده کند ودوباره آيه سجده رابخواند يابشنود، تکرار سجده واجب است.
4 - اگر آيه سجده را اشتباه بخواند يا از کسى بشنود که اشتباهمىخواند، از باب احتياط سجده واجب است اگر آن اشتباه به حدىنباشد که در عرف آنرا ديگر آيه سجده نگويند.
5 - بنابر احوط وبلکه بنابر اقوا، گوش دادن موجب سجده است چهقارى مکلف باشد يا جز آن، مانند صغير ومجنون، بشرطى که برکلامآن دو قرآن صدق کند، وچه از دستگاه ضبط يا راديو ياغير آنها يا حتىاز طوطى بشنود.
6 - باخواندن ترجمه آيه سجده ياگوش دادن به آن، سجده واجبنمىشود.