فصل در استحاضه
در اين فصل درباره مشخصات خون استحاضه و احکام آن بحث مى شود.
خون استحاضه غالبا زرد رنگ و خنک و رقيق است و آرام بيرون مى آيد و هنگام بيرون آمدنش گزندگى و سوزندگى ندارد لکن گاهى هم مى شود که داراى صفات و مشخصات خون حيض است که قبلا گذشت .
خون استحاضه نه براى اندک آن حدى است و نه براى زيادش هر خونى که زن قبل از رسيدن بحد بلوغ و يا بعد از يائسه شدن ببيند و همچنين خونى که مدتش کمتر از سه روز باشد و خون زخم و کورک و نفاس نباشد استحاضه است لکن در اين حکم کلى اشکال است و همچنين در صورتى که نفهمد خون او از زخم يا جراحت است وسابقه زخم و جراحتى هم نداشته باشد بنابراحتياط واجب استحاضه است و همچنين خونيکه از ده روز تجاوز کند استحاضه است لکن درخصوص اين مورد بايد دانست که خون حيض و استحاضه مخلوط و در هم شده ناگزير بايد براى تعيين آن بتفصيلى که در حيض گفتيم مراجعه شود.
و اما احکام استحاضه ؟
استحاضه سه قسم است قليل (اندک ) و متوسط و کثير(بسيار) قسم اول نشانه اش اين است که پنبه اى که زن در داخل مجرى بکار برده تنها ظاهرش خونى مى شود و خون در پنبه فرو نمى رود و از طرف ديگر آن خارج نميشود و حکم چنين استحاضه اى اينستکه براى هر نمازى يک وضوء بگيرد و ظاهر فرج را اگر آلوده شده آب بکشد و نزديکتر به احتياط آنستکه پنبه را عوض کند و يا آنرا آب بکشد.
دوم از اقسام استحاضه آنست که خون در پنبه فرو رود و از طرف ديگر پنبه ظاهر شود ولى از آن به پارچه ايکه روى آن قرار دارد نرسد و حکم اين استحاضه آنستکه علاوه بر دستوريکه درقسم اول گفته شد که براى هر نماز وضوئى بگيرد واجب است براى نماز صبحش غسل کند بلکه بنابر اقوى براى هر نمازيکه قبل از آن و يا در حين آن استحاضه رخ داده غسل کند پس اگر بعد از نماز صبح رخ داده واجب است براى ظهر و عصر غسل کند و اگر بعد از ظهر و عصر رخ داده واجب است براى مغرب و عشاء غسل کند.
قسم سوم آنستکه خون از پنبه به پارچه برسد و حکمش اين استکه علاوه برعمل به دستورات دو قسم اول و علاوه بر عوض کردن پارچه و يا تطهير آن غسل ديگرى براى نماز ظهر و عصر که جمع کند با آن بين هر دو نماز و غسلى هم براى نماز مغرب و عشاء که جمع کند بين آندو بجاى آورد البته اين در صورتيستکه قبل از نماز صبح مستحاضه شده و اما اگر بعد از خواندن نماز صبح رخ داده در آن روز دو بار غسل مى کند يکى براى نماز ظهر و عصر و يکى ديگر براى نماز مغرب و عشاء و اگر بعد از خواندن نماز ظهر و عصر رخ داده باشد در آن روز تنها يک غسل براى مغرب و عشا بر او واجب است وظاهرا جمع بين دو نماز با يک غسل در صورتى استکه بخواهد دو نماز را با هم بخواند و باصطلاح اين دستور رخصت است نه عزيمت باين معنا که ميتواند هر دو نماز را با يک غسل بخواند و اما اگر نخواست چنين کند يعنى خواست بين دو نماز فاصله بيندازد بايد براى هر نماز يک غسل بکند پس از آن چه گذشت روشن شد که استحاضه قليله حدث اصغر است مانند بول و اگر استمرار پيدا کند و قبل از هر نماز از نمازهاى پنجگانه حادث شود حکمش حکم بولى است که قطع نمى شود و باصطلاح مکلف مبتلا به سلس البول باشد و اما استحاضه کثيره و متوسطه هم حدث اصغر است که باعث وضوء ميشود و هم حدث اکبر است که موجب غسل مى گردد.
مساءله 1 - بر زن مستحاضه بنا بر احتياط واجب است در وقت هر نماز وضع خود را بيازمايد يعنى پنبه ويا چيزى مثل پنبه داخل در مجرى نموده کمى صبر کند تا بفهمد استحاضه اش از کدام يک از اقسام سه گانه است تا بوظيفه آن عمل کند و اين آزمايش قبل از وقت نماز کافى نيست مگر آنکه يقين داشته باشد که تا وقت نماز وضعش تغيير نمى کند حالى اگر آزمايش فوق برايش امکان نداشته باشد در صورتيکه حالت قبليش را مى داند مثلا مى داند که صبح خونش قليله بود و يا متوسطه و يا کثيره بود بمقتضاى همان وظيفه عمل مى کند و اگر حالت سابقه خود را نمى داند عمل بقدر يقين مى کند مثلا اگر مردد است بين قليله و متوسطه بوظائف قليله عمل مى کند و اگر مردد است بين متوسطه و کثيره بوظائف متوسطه عمل مى کند و نزديکتر به احتياط عمل کردن بوظيفه سخت ترين حالات است .
مساءله 2 - اينکه گفتيم واجب است براى هر نمازى يک وضوء بگيرد و سپس وظائف ديگر را انجام دهد وقتى است که جريان خون استمرار داشته باشد بنابراين اگر فرض شود که زنى قبل از نماز ظهر خونش قطع شود تنها براى نماز ظهر وضوء واجب است و براى نماز عصر و مغرب و عشاء وضوئى ديگر واجب نيست و اگر بعد از نماز ظهر قطع شود تنها براى نماز عصر وضوء بگيرد و همچنين بلکه اگر قبل از نماز ظهر قطع شود تنها براى نماز ظهر وضوء بگيرد و وضوءش تا مغرب و عشاء بماند همه آن نمازها را با آن يک وضوء ميخواند و احتياج به تجديد وضوء ندارد.
مساءله 3 - بر زن مستحاضه واجب است که بعد از وضوء و غسل بلافاصله نماز را بخواند مگر آن که بداند ديگر خونى ترشح نمى کند و اما اگر خون قطع نشده و يا اگر شده مى ترسد بعد از وضوء و غسل و قبل از نماز و يا در اثناء نماز دوباره عود کند بايد در خواندن نماز عجله کند بنابراين اگر مثلا در اول وقت وضوء بگيرد و غسل کند و در حين شروع در وضوء و غسل خون قطع شود هرچند که اين قطع شدن موقتى باشد ولى علم دارد که تاآخر وقت عود نمى کند جائز است خواندن نماز را تاءخير بيندازد.
مساءله 4 - بر زن مستحاضه واجب است بعد از وضوء و غسل از بيرون آمدن خون جلوگيرى کند البته اين درصورتى است که ترس ضرر نداشته باشد و طريق جلوگيريش باين است که پنبه را داخل مجرى کند و با پارچه آنرا محکم ببندد بنابراين اگر دراين وظيفه کوتاهى کند و بعداز وضوء و غسل خون بيرون آيد نماز را دوباره بخواند بلکه احوط اگر نگوئيم اقوى آن استکه غسل و وضوء را دوباره تجديد کند بله اگر خارج شدن خون بخاطر کوتاهى در تحفظ نبوده بلکه بخاطر شدت جريان آن بوده عيبى ندارد.
مساءله 5 - اگر استحاضه ايکه مثلا در صبح قليله بوده در ظهر متوسطه و يا اگر متوسطه بوده کثيره شود اين تغيير حالت در نمازيکه طبق وظيفه قبليش انجام داده اثرى ندارد پس اعاده آن نماز واجب نيست و اما نسبت به نماز بعد از اين دگرگونى وظيفه حالت بعد را انجام مى دهد و همچنين است اگر اين دگرگونى در وسط نماز رخ بدهد که بايد نماز را از نو شروع نموده بر طبق وظيفه ايکه پيش آمده انجام دهد مثلا اگر استحاضه قليله او متوسطه و يا کثيره شد نماز صبحش درست و نسبت به نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء مثل کسى مى شود که از اول استحاضه اش متوسطه و يا کثيره بوده و سابقه قليله بودن در صبح را نداشته و در نتيجه اگر متوسطه شده يک غسل براى ظهر و عصر مى کند و اگر کثيره شده دو غسل مى کند بخلاف اينکه قبل از خواندن نماز صبح و يا در اثناء آن دگرگون شده که بايد براى نماز صبح نيز غسل کند بلکه اگر قبل از دگرگونى وضوء گرفته وقتى دگرگون شد دوباره بايد وضوء را تجديد کند حتى اگر بعد از غسل صبح متوسطه مبدل به کثيره شد غسل را نيز بايد تجديد کند و در آنروز بوظيفه استحاضه کثيره عمل کند مثل کسى که اصلا در آن روز استحاضه اش متوسطه نبوده .
و اگر استحاضه از بالا به پائين مبدل شود يعنى کثيره بوده متوسطه شده و يا متوسطه بوده قليله شده در اين صورت براى يک نماز عمل بالاتر را انجام ميدهد و سپس بوظيفه پائين تر عمل مى کند پس اگر قبل از غسل براى نماز صبح استحاضه کثيره مبدل شد به قليله و همان حال استمرار يافت براى نماز صبح غسل مى کند و براى ساير نمازها به وضوء اکتفاء مى نمايد و اگر کثيره مبدل شد به متوسطه براى ظهر غسل مى کند و براى ساير نمازها يعنى عصر و مغرب و عشاء به وضوء اکتفا مى کند.
مساءله 6 - روزه از مستحاضه ايکه استحاضه اش قليله است صحيح است و در صحت روزه اش وضوء گرفتن شرط نيست ولى غير او يعنى کسيکه استحاضه اش متوسطه و يا کثيره است صحت روزه اش مشروط بر اين است که غسل هاى روزانه اش را انجام بدهد و در استحاضه کثيره اين احتياط را ترک نکند که غسل شبانه نسبت به شب گذشته را هم انجام دهد.
مساءله 7 - اگر خون استحاضه قطع شود در صورتيکه قبل از طهارتيکه بايد تحصيل ميکرد قطع شود بايد آن را بجا آورد و نماز بخواند و اگر بعد از انجام طهارت وقبل از انجام نماز قطع شود در صورتيکه قطع شدن بخاطر بهبودى باشد دوباره بايد آنرا اعاده نموده نماز بخواند و همچنين است در صورتى که قطع شدن بخاطر بهبودى نبوده بلکه موقتى بوده باشد که در اينجا اگر فرصت دوباره طهارت گرفتن و نماز خواندن را دارد بايد چنين کند و اگر فرصت ندارد بهمان طهارتى که تحصيل کرده اکتفاء کند و نمازش را بخواند در صورتى هم که در داشتن و نداشتن فرصت شک دارد وظيفه اش همين است و احتياط واجب براى کسيکه يقين بفرصت دارد ولى شک دارد وظيفه اش همين است و احتياط واجب براى کسيکه يقين بفرصت دارد ولى شک دارد در اينکه قطع خون بخاطر بهبودى است و يا فترتى موقتى است اينستکه دوباره طهارت را اعاده کند اگر خون در اثناء نماز قطع شود در صورتى که بخاطر بهبودى و يا فترتى طولانى بوده طهارت را اعاده نموده نماز را نيز دوباره بخواند و اگر فترت طولانى نباشد نماز را تمام کند و اما اگر بعد از تمام شدن نماز قطع شود اقوى آن استکه اعاده بر او واجب نيست هرچند قطع خون بخاطر بهبودى باشد.
مساءله 8 - از آنچه گذشت حکم مستحاضه و اقسام و وظائف هر قسمتى نسبت به نماز و روزه روشن شد و اما نسبت بساير کارها؟
هيچ اشکالى نيست که در طواف واجب اگر استحاضه اش قليله است تنها وضوء بر او واجب است و در استحاضه متوسطه و کثيره هم وضوء واجب است و هم غسل و نزديکتر به احتياط براى کسيکه استحاضه اش قليله است در صورتى که ادامه دارد اين است که به وضوئيکه براى نمازش گرفته اکتفاء نکند بلکه براى طوافش وضوئى ديگر بگيرد و همچنين کسيکه استحاضه متوسطه و کثيره است بوضوء و غسليکه براى نمازش انجام داده اکتفاء ننموده براى طوافش وضوئى ديگر و غسلى ديگر انجام داده باشد و يا اگر صاحب استحاضه متوسطه طواف را در غير نماز صبح انجام داده باشد و يا اگر صاحب استحاضه کثيره بوده طواف را در غير اوقات سه گانه انجام داده باشد که بنابراحتياط در اين دو صورت صحت طوافش موقوف بداشتن وضوء و غسل مستقل است غير وضوء و غسليکه براى نمازش گرفته و اما طواف مستحبى از آن جا که مشروط به داشتن طهارت از حدث نيست مستحاضه احتياج به وضوء غسل ندارد هرچند که در متوسطه و کثيره از نظر داخل شدن در مسجد اگر داشتن طهارت را واجب بدانيم بايد غسل کند.
و اما دست کشيدن بخط قرآن اشکالى نيست دراينکه در قليله جزء با داشتن وضوء و در متوسطه و کثيره جزء با داشتن وضوء و غسل حلال نيست و نزديکتر به احتياط آنستکه بصرف وضوء و غسليکه براى نمازش انجام ميدهد اکتفاء نکند و براى دست کشيدن بقرآن وضوئى جداگانه و يا غسلى مستقل انجام دهد بله على الظاهر در حال خواندن نمازيکه با وظيفه وضوء و يا غسل انجام مى دهد ميتواند بقران کريم دست بکشد.
و آيا مستحاضه به استحاضه متوسطه و کثيره در همه احکام مانند حائض است تا در نتيجه همه چيزهائى که بدون غسل بر او حرام بود بر اين دو نيز حرام باشد يا نه احتياط آنست که شوهرش با او مادام که غسل استحاضه نکرده جماع نکند و اگر غسل کرد ديگر واجب نيست وضوء هم بگيرد هرچند که به احتياط نزديکتر است و در اين باب همان غسلى که براى نماز کرده کافى است بشرطى که در وقت آن نماز و بعد از خواندن نماز باشد اما اگر بخواهد در وقتى ديگر جماع کند بنابراحتياط واجب غسل مستقل ديگرى مى خواهد همانطور که در طواف گفتيم .
و اما مکث زن مستحاضه در مساجد و داخل شدن در مسجد الحرام و مسجد النبى اقوى جواز آنست هرچند غسل نکرده باشد گرچه نزديک تر به احتياط آنست که بدون غسل اينکار را نکند حال چه اينکه غسلى که کرده براى نماز خواندن باشد و چه مستقلا براى مکث غسل کرده باشد نظير جماع و اما صحت طلاق زن مستحاضه هيچ اشکالى ندارد زيرا طلاق دادن زن مستحاضه مشروط به غسل کردن نيست .