نمـاز جمـاعت
مسأله 1408 :
مستحب است نمازهاى واجب مخصوصاً نمازهاى يوميه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً براى همسايه مسجد و کسى که صداى اذان مسجد را مى شنود بيشتر سفارش شده است.
مسأله 1409 :
اگر يک نفر به امام جماعت اقتدا کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صدو پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتى ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بيشتر شوند ثواب نمازشان بيشتر مى شود تا به ده نفر برسند وعده آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و درياها مرکب و درختهاقلم و جن و انس و ملائکه نويسنده شوند، نمى توانند ثواب يک رکعت آنرا بنويسند.
مسأله 1410 :
حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنائى جايز نيست. و سزاوار نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
مسأله 1411 :
مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادى يعنى تنها خوانده شود بهتر است. و نيز نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نماز فرادائى که آنرا طول بدهند بهتر مى باشد.
مسأله 1412 :
وقتى که جماعت بر پا مى شود، مستحب است کسى که نمازش را فرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند. و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده، نماز دوم او کافيست.
مسأله 1413 :
اگر امام يا مأموم بخواهد نمازى را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند اشکال دارد.
مسأله 1414 :
کسى که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتى که نماز را با جماعت بخواند، از وسواس راحت مى شود، بنابر احتياط واجب بايد نماز را با جماعت بخواند.
مسأله 1415 :
اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند، نماز جماعت بر او به صرف امرشان واجب نمى شود.
مسأله 1416 :
نماز مستحب را نمى شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که براى آمدن باران مى خوانند، و نمازى که واجب بوده و به جهتى مستحب شده است، مانند نماز عيد فطر و قربان که در زمان امام عليه السلام واجب بوده و به واسطه غائب شدن ايشان مستحب مى باشد.
مسأله 1417 :
موقعى که امام جماعت نماز يوميه مى خواند، هر کدام از نمازهاى يوميه را مى شود به او اقتدا کرد، ولى اگر نماز يوميه اش را احتياطاً دوباره مى خواند، اقتدا کردن به او اشکال دارد. مگر در دو صورت :
1 ـ آنکه مأموم هم مثل امام باشد در اينکه نمازش را احتياطاً دوباره بخواند و در سبب احتياط به نحوى که اگر نماز قبلى مأموم باطل بوده نماز قبلى امام هم باطل بوده مثلاً هر دو نماز را احتياطاً اعاده نمايند به جهت اينکه در نماز قبل در ذکر رکوع يا سجود عمداً اکتفاء به يک سبحان الله نموده اند.
2 ـ آنکه امام نماز قبلى را منفرداً خوانده باشد و فعلاً به قصد امر واقعى به جماعت اعاده نمايد، چه فعلاً واجب باشد به جهت باطل بودن نماز قبلى و چه مستحب باشد به جهت اينکه به جماعت اعاده نموده و در هر دو صورت اقتدا به او صحيح است.
مسأله 1418 :
اگر امام جماعت قضاى نماز يوميه خود را مى خواند مى شود به او اقتدا کرد، ولى اگر نمازش را احتياطاً قضا مى کند، يا احتياطاً قضاى نماز کس ديگر را مى خواند، اگر چه براى آن پول نگرفته باشد، اقتداى به او اشکال دارد مگر آنکه قضاى قطعى غير باشد.
مسأله 1419 :
اگر انسان نداند نمازى را که امام مى خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب، نمى تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1420 :
اگر امام در محراب باشد و کسى پشت سر او اقتدا نکرده باشد، کسانى که دو طرف محراب ايستاده اند و به واسطه ديوار محراب امام را نمى بينند نمى توانند اقتدا کنند.
مسأله 1421 :
اگر به واسطه درازى صف اول، کسانى که دو طرف صف ايستاده اند، امام را نبينند مى توانند اقتدا کنند. و نيز اگر به واسطه درازى يکى از صفهاى ديگر کسانى که دو طرف آن ايستاده اند، صف جلوى خود را نبينند مى توانند اقتدا نمايند.
مسأله 1422 :
اگر صفهاى جماعت تا درب مسجد برسد کسى که مقابل درب پشت صف ايستاده نمازش صحيح است، و نيز نماز کسانى که پشت سر او اقتدا مى کنند صحيح مى باشد، ولى نماز کسانى که دو طرف او ايستاده اند وصف جلو را نمى بيند صحيح نيست.
مسأله 1423 :
کسى که پشت ستون ايستاده، اگر از طرف راست يا چپ به واسطه مأموم ديگر به امام متصل نباشد نمى تواند اقتدا کند.
مسأله 1424 :
جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم بلندتر نباشد، ولى اگر مکان امام مقدار خيلى کمى بلندتر باشد اشکال ندارد و نيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفى که بلندتر است بايستد در صورتى که سراشيبى آن زياد نباشد و طورى باشد که به آن، زمين مسطح بگويند مانعى ندارد.
مسأله 1425 :
اگر جاى مأموم بلندتر از جاى امام باشد اشکال ندارد، ولى اگر بقدرى بلند باشد که نگويند اجتماع کرده اند، جماعت صحيح نيست.
مسأله 1426 :
اگر بين کسانى که در يک صف ايستاده اند بچه مميز يعنى بچه اى که خوب و بد را مى فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است مى توانند اقتدا کنند.
مسأله 1427 :
بعد از تکبير امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبير گفتن آنان نزديک باشد، بنابر احتياط واجب کسى که در صف بعد ايستاده، نمى تواند تکبير بگويد و بايد صبر کند تا تکبير شخص جلو او تمام شود.
مسأله 1428 :
اگر بداند نماز يک صف از صفهاى جلو باطل است، در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا کند، ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، مى تواند اقتدا نمايد.
مسأله 1429 :
هر گاه بداند نماز امام باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد، اگر چه خود امام ملتفت نباشد، نمى تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1430 :
اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده، يا کافر بوده، يا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلاً بىوضو نماز خوانده چنانچه به وظيفه منفرد عمل کرده باشد غير از ترک قرائت نمازش صحيح است.
مسأله 1431 :
اگر در بين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه چنانچه در حالى باشد که وظيفه مأموم است مثلاً به حمد و سوره امام گوش مى دهد بنابر احتياط واجب بايد نمازش را به نيت فرادى تمام نمايد. لکن اگر خود را مقتدى ببيند و مشغول به نماز جماعت بداند اظهر عدم اعتنا به شک است. و اگر مشغول کارى باشد که هم وظيفه امام و هم وظيفه مأموم است مثلاً در رکوع يا سجده باشد، بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد.
مسأله 1432 :
احتياط واجب آنست که در بين نماز جماعت تا ناچار نشود چنانچه جماعت خواندن از برايش واجب باشد، نيت فرادى نکند. بلى بهتر بلکه احوط آنست که اگر جماعت هم واجب نباشد، از اول قصد فرادى را نداشته باشد.
مسأله 1433 :
اگر مأموم به واسطه عذرى يا بدون عذر بعد از حمد و سوره امام نيت فرادى کند، لازم نيست حمد و سوره را بخواند ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادى نمايد، بايد مقدارى را که امام نخوانده بخواند.
مسأله 1434 :
اگر در بين نماز جماعت نيت فرادى نمايد، نمى تواند دوباره نيت جماعت کند، ولى اگر مردد شود که نيت فرادى کند يا نه و بعد تصميم بگيرد که نماز را با جماعت تمام کند، نمازش صحيح است.
مسأله 1435 :
اگر شک کند که نيت فرادى کرده يا نه، بايد بنا بگذارد که نيت فرادى نکرده است.
مسأله 1436 :
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش صحيح است و يک رکعت حساب مى شود. اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش باطل است، و احتياط مستحب آنست که نماز را تمام نموده و بعد اعاده نمايد مگر آنکه يقين داشته که به امام مى رسد در اين صورت اقوى صحت نماز و احوط اعاده است.
مسأله 1437 :
اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و بمقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه نمازش باطل است . و احتياط مستحب آنست که نماز را تمام نموده و بعداًاعاده نمايد مگر آنکه يقين داشته که به امام مى رسد که اقوى در اين صورت صحت نماز و احوط اعاده است .
مسأله 1438 :
اگرموقعى که امام در رکوع است اقتداکند و پيش از آنکه باندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بر دارد واجب نيست بايستد تا امام براى رکعت بعد بر خيزد و آنرا رکعت اول نماز خود حساب کند. بلکه مى تواند نيت فرادى نمايد، و اگر برخاستن امام بقدرى طول بکشد که نگويند اين شخص نماز جماعت مى خواند، بايد نيت فرادى نمايد.
مسأله 1439 :
اگراول نماز يا بين حمد و سوره اقتدا کند و پيش از آنکه به رکوع رود، امام سر از رکوع بر دارد نماز اوصحيح است.
مسأله 1440 :
اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، بايد بعد از نيت و گفتن تکبيرة الاحرام بنشيند و تشهد را به قصد قربت مطلق با امام بخواند ولى سلام را نگويد و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بايستد و بدون آنکه دوباره نيت کند و تکبير بگويد، حمد و سوره را بخواند و آنرا رکعت اول نماز خود حساب کند.
مسأله 1441 :
مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد و اگر مساوى او بايستد اشکال ندارد، ولى اگر قد او بلندتر از امام است، بنابر احتياط واجب بايد طورى بايستد که در رکوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
مسأله 1442 :
در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن ديده نمى شود فاصله نباشد، و همچنين است بين انسان و مأموم ديگرى که انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگرى که مرد است، و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.
مسأله 1443 :
اگر بعد از شروع به نماز بين مأموم و امام، يا بين مأموم و کسى که مأموم به واسطه او متصل به امام است، پرده يا چيز ديگرى که پشت آنرا نمى توان ديد فاصله شود، قهراً فرادى مى شود، و چنانچه به وظيفه منفرد عمل نمايد نمازش صحيح است.
مسأله 1444 :
احتياط واجب آنست که بين جاى سجده مأموم و جاى ايستادن امام بيشتر از مقدارى که بشود به يک گام از آن رد شد فاصله نباشد. و نيز اگر انسان به واسطه مأمومى که جلوى او ايستاده به امام متصل باشد، احتياط واجب آنست که فاصله جاى سجده اش از جاى ايستادن او بيشتر از اين مقدار نباشد.
مسأله 1445 :
اگر مأموم به واسطه کسى که طرف راست يا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، مستحب آنست که با کسى که در طرف راست يا چپ او اقتدا کرده، بيشتر از يک قدم معمولى فاصله نداشته باشد.
مسأله 1446 :
اگر در نماز، بين مأموم و امام، يا بين مأموم و کسى که مأموم به واسطه او به امام متصل است، فاصله بيش از حد پيدا شود قهراً فرادى مى شود، و نمازش اگر به وظيفه منفرد عمل نموده باشد صحيح است.
مسأله 1447 :
اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود، يا همه نيت فرادى نمايند، نماز کسانى که در صف بعد ايستاده اند قهراً فرادى مى شود، و صحيح است اگر به وظيفه منفرد عمل نموده باشند.
مسأله 1448 :
اگر در رکعت دوم اقتدا کند، لازم نيست حمد و سوره بخواند، ولى قنوت و تشهد را با امام بخواند، و احتياط آنست که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند کند، و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد سوره را نخواند و خود را به امام برساند و اگر براى حمد وقت ندارد بنابر احتياط واجب قصد فرادى نمايد و عمل به وظيفه منفرد نمايد.
مسأله 1449 :
اگر موقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است، اقتدا کند، بايد در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده، بنشيند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد، و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يک مرتبه بگويد و در رکوع خود را به امام برساند.
مسأله 1450 :
اگر امام در رکعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمى رسد، بنابر احتياط واجب بايد صبر کند تا امام به رکوع رود، بعد اقتدا نمايد.
مسأله 1451 :
اگر در رکعت سوم يا چهارم امام اقتدا کند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند.
مسأله 1452 :
کسى که مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام کند به رکوع امام نمى رسد، چنانچه عمداً سوره يا قنوت را بخواند و به رکوع نرسد نمازش فرادى مى شود و صحيح است اگر به وظيفه منفرد عمل نمايد.
مسأله 1453 :
کسى که اطمينان دارد که اگر سوره را شروع کند يا تمام نمايد به رکوع امام مى رسد، احتياط واجب آنست که سوره را شروع کند، يا اگر شروع کرده تمام نمايد.
مسأله 1454 :
کسى که يقين دارد، اگر سوره را بخواند به رکوع امام مى رسد، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحيح است.
مسأله 1455 :
اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است مى تواند اقتدا کند، ولى بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد بفهمدکه امام در رکعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است.
مسأله 1456 :
اگر بخيال اينکه امام در رکعت اول يا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم يا چهارم بوده نمازش صحيح است. ولى اگر پيش از رکوع بفهمد، بايد حمد و سوره را بخواند، و اگر وقت ندارد، فقط حمد را بخواند و در رکوع خود را به امام برساند.
مسأله 1457 :
اگر بخيال اينکه امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از رکوع يا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول يا دوم بوده، نمازش صحيح است. و اگر در بين حمد و سوره بفهمد لازم نيست آنها را تمام کند.
مسأله 1458 :
اگر موقعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت برپا شود، چنانچه اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود. بلکه اگر اطمينان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
مسأله 1459 :
اگر موقعى که مشغول نماز سه رکعتى يا چهار رکعتى است جماعت برپا شود، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند.
مسأله 1460 :
اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد، لازم نيست نيت فرادى کند.
مسأله 1461 :
کسى که يک رکعت از امام عقب مانده، مستحب است وقتى امام تشهد رکعت آخر را مى خواند، انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد.