يكى از مراسم پرشكوه
و باعظمت اسلامى، «نماز جماعت» است.
نماز جماعت تجلّى وحدت
مسلمانان و تشكّل آنان در هر صبح و شام است. در روايات اسلامى براى شركت در نماز جماعت،
ثواب بسيارى شمرده شده است، تا جايى كه اگر تعداد نمازگزاران، بيش از ده نفر باشد،
ثواب آن قابل شمارش نيست.
در احكام اسلامى نيز
به مسائل بسيارى بر مى‌خوريم كه حكايت از اهميّت بسيار زياد نماز جماعت دارد و در اينجا
به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم :
1 ـ شركت در نماز جماعت
براى همه كس مستحب است، به خصوص براى همسايه مسجد.
2 ـ سزاوار نيست كه
انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
3 ـ شركت نكردن در نماز
جماعت، از روى بى‌اعتنايى جايز نيست.
4 ـ مستحب است، انسان،
صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند.
5 ـ نماز جماعت، از
نماز اوّل وقت، كه به تنهايى خوانده مى‌شود برتر است، هرچند نماز جماعت اوّل وقت خوانده
نشود.
6 ـ نماز جماعتى كه
مختصر خوانده مى‌شود، از نماز طولانى كه به جماعت نيست، بهتر است.
7 ـ وقتى كه جماعت برپا
مى‌شود، كسى كه نمازش رابه تنهايى‌خوانده، مستحب‌است‌دوباره به جماعت بخواند.
با توجه به مسائلى كه
بيان شد، به اهميّت نماز جماعت پى مى‌بريم. پس بكوشيم تا از اين اجتماع هر روز مسلمانان
جدا نمانيم و از ثواب بسيار زياد آن محروم نشويم.
اكنون براى آشنايى با
چگونگى نماز جماعت، به برخى از مسائل آن اشاره مى‌كنيم :
احكام نماز
جماعت
1 ـ در نماز جماعت،
يك نفر با تقوا كه نماز را بطور صحيح مى‌خواند، به عنوان امام جماعت، پيشاپيش جمعيت
ايستاده و قبل از ديگران نماز را شروع كرده و ديگران در نماز از او پيروى مى‌كنند.
2 ـ كمترين افراد براى
تشكيل نماز جماعت، دو نفر مى‌باشد كه يك نفر «امام جماعت» و ديگرى «مأموم» است.
3 ـ در ركعت اوّل و
دوّم نماز، وقتى كه امام جماعت حمد و سوره را مى‌خواند، بر ديگران لازم نيست، حمد و
سوره را بخوانند بلكه به قرائت امام گوش فرا مى‌دهند، ولى بقيّه اعمال نماز را بايد
انجام دهند.
4 ـ مأموم نبايد پيش
از امام، نماز را شروع كند و كارهاى نماز مانند ركوع و سجده را هم نبايد جلوتر از او
انجام دهد.
5 ـ مأموم نبايد جلوتر
از امام جماعت بايستد، بلكه كمى عقب‌تر مى‌ايستد.
6 ـ فاصله بين امام
و مأموم و صف‌ها نبايد زياد باشد.
7 ـ اگر براى نماز جماعت،
اذان و اقامه گفته باشند، بر مأموم، خواندن آنها مستحب نيست.
8 ـ اگر امام جماعت
يكى از نمازهاى يوميّه را مى‌خواند، هر كدام از نمازهاى يوميّه را مى‌توان به او اقتدا
كرد، بنابراين اگر امام، نماز عصر را مى‌خواند، مأموم مى‌تواند نمازظهر را به او اقتداكند.
نمـاز جُمعـه
يكى از نمازهايى كه
بايد به جماعت خوانده شود و به تنهايى نمى‌توان خواند، نماز بسيار باعظمت جمعه است.
نماز جمعه زيباترين
گردهمايى هفتگى مسلمانان و عاليترين عبادت سياسى هر هفته خداپرستان است.
در اين نماز، امام جمعه
نمازگزاران را به تقوا و پاكدامنى توصيه مى‌كند و آنها را از مسائل سياسى و اقتصادى
جهان اسلام آگاه مى‌سازد.
حضرت امام خمينى 1 درباره
اهميّت اين اجتماع با شكوه، چنين نگاشته‌اند :
«نماز جمعه و دو خطبه
آن، از مراسم بزرگ مسلمانان است، مانند مراسم حج. افسوس كه مسلمانان از وظايف مهم سياسى
اسلامى خود در اين مراسم غفلت كرده‌اند.
اسلام با تمام آمورش،
دين سياست است و اين مطلب براى هر كس كه آگاهى كمى از احكام حكومتى و سياسى و اجتماعى
و اقتصادى اسلام داشته باشد آشكار است و هركس گمان كند كه دين از سياست جداسـت، فرد
نادانى است كه نه اسلام را شناخته و نه سياست را».
احكام نماز
جمعه
1 ـ نماز جمعه دو ركعت
است (مانند نماز صبح) امّا دو قنوت مستحبى دارد، يكى در ركعت اوّل قبل از ركوع و ديگرى
در ركعت دوّم پس از ركوع.
2 ـ نماز جمعه به جاى
نماز ظهر خوانده مى‌شود.
3 ـ خواندن دو خطبه،
توسط امام جمعه، قبل از نماز، واجب است.
4 ـ وقتى كه امام جمعه
خطبه‌هاى نماز جمعه را مى‌خواند، بر شركت كنندگان لازم است، به خطبه‌ها گوش دهند، و
سخن گفتن مكروه است، بلكه اگر به سبب سخن گفتن، نتواند به خطبه‌ها گوش دهد، سكوت لازم
است. پس بايد توجه داشت كه هنگام ايراد خطبه‌ها، خواندن نماز مستحبى، يا مطالعه كردن
كتاب و روزنامه و مشغول شدن به كارهايى كه مانع گوش دادن به خطبه‌ها باشد، خلاف است.
5 ـ اگر نمازگزار به خطبه اوّل نماز يا هيچكدام از آنها
نرسيد بازهم، شركت در نماز جمعه، فضيلت دارد و جايگزين نماز ظهر مى‌باشد.
پـرسـش؟
1 ـ در چه صورتى شركت
نكردن در نماز جماعت جايز نيست و در چه صورتى سزاوار نيست.
2 ـ آيا كسى كه نماز
ظهر را خوانده است مى‌تواند نماز عصر را با نماز ظهر امام جماعت بخواند.
3 ـ در چه صورتى اذان
و اقامه گفته نمى‌شود.
4 ـ نماز جمعه چه تفاوتهايى
با نماز ظهر دارد؟
5 ـ وظيفه نمازگزاران
هنگام ايراد خطبه‌ها چيست؟