نماز جماعت (آیت الله سید علی سیستانی)

نماز جماعت

مسأله 1408 :

مستحب است نمازهاى واجب خصوصا نمازهاى يوميه را با جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا , خصوصا براى همسايه مسجد و کسى که صداى اذان مسجد را مى شنود بيشتر سفارش شده است .

مسأله 1409 :

در روايات معتبره وارد است که نماز با جماعت به بيست و پنج درجه افضل از نماز فرادى است .

مسأله 1410 :

حـاضـر نـشدن به نماز جماعت از روى بى اعتنايى جايز نيست و سزاوار نيست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.

مسأله 1411 :

مـستحب است انسان صبر کند که نماز را با جماعت بخواند , و نماز جماعتى را که مختصر بخوانند از نماز فرادى که آن را طول بدهند بهتر مى باشد و نيز نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادى ـ يعنى تنها خـوانـده شـود - بـهتر است ولى بهتر بودن نماز جماعت در غير وقت فضيلت نماز از نماز فرادى در وقت فضيلت آن معلوم نيست .

مسأله 1412 :

وقـتى که جماعت برپا مى شود , مستحب است کسى که نمازش را فرادى خوانده دوباره با جماعت بخواند , و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده , نماز دوم او کافى است .

مسأله 1413 :

اگـر امـام يـا مـامـوم بـخـواهد نمازى را که با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند , هر چند استحبابش ثابت نيست ولى رجاء آوردن آن مانعى ندارد.

مسأله 1414 :

کـسـى کـه در نماز به حدى وسواس دارد که موجب بطلان نمازش مى شود و فقط در صورتى که نماز را با جماعت بخواند , از وسواس راحت مى شود , بايد نماز را با جماعت بخواند.

مسأله 1415 :

اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر کنند که نماز را با جماعت بخواند , احتياط مستحب آن است که نـمـاز را بـه جـماعت بخواند البته هر وقت که امر و نهى پدر يا مادر از روى شفقت نسبت به فرزند باشد و مخالفتش موجب اذيت آنان شود , حرام است بر فرزند مخالفت نمايد هر چند به حد عقوق هم نرسد.

مسأله 1416 :

نـمـاز مستحب را نمى شود در هيچ موردى - بنابر احتياط - با جماعت خواند , ولى نماز استسقاء را کـه بـراى آمـدن بـاران مى خوانند مى توان با جماعت خواند و هم چنين نمازى که واجب بوده و به جهتى مـسـتـحـب شده است , مانند نماز عيد فطر و قربان که در زمان امام عليه السلام واجب بوده و به واسطه غايب شدن ايشان مستحب مى باشد.

مسأله 1417 :

موقعى که امام جماعت نماز يوميه مى خواند , هر کدام از نمازهاى يوميه را مى شود به او اقتدا کرد.

مسأله 1418 :

اگـر امـام جـماعت قضاى نماز يوميه خود يا شخص ديگرى را که فوت آن يقينى باشد مى خواند , مـى شـود بـه او اقـتـدا کرد , ولى اگر نماز خود يا شخص ديگرى را احتياطا به جا مى آورد اقتدا به او جايز نـيـسـت مگر آن که نماز ماموم هم احتياطى باشد و سبب احتياط امام سبب احتياط ماموم نيز بوده باشد , ولى لازم نيست که براى احتياط ماموم سبب ديگرى نباشد.

مسأله 1419 :

اگر انسان نداند نمازى را که امام مى خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب , نمى تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1420 :

در صـحت جماعت شرط است که بين امام و ماموم و هم چنين بين ماموم و ماموم ديگر که واسطه بين ماموم و امام است حايلى نباشد و مراد از حايل چيزى است که آنها را از هم جدا کند , خواه مانع از ديدن شود مانند پرده يا ديوار و امثال اينها , و خواه مانع نشود مانند شيشه .

پس اگر در تمام احوال نماز يا بعض آن بين امام و ماموم يا بين ماموم و ماموم ديگر که واسطه اتصال است چنين حايلى باشد جماعت باطل خواهد شد.

و زن از اين حکم مستثنى است چنان که خواهد آمد.

مسأله 1421 :

اگـر بـه واسـطـه درازى صف اول , کسانى که دو طرف صف ايستاده اند , امام را نبينند مى توانند اقتدا کنند و نيز اگر به واسطه درازى يکى از صفهاى ديگر کسانى که دو طرف آن ايستاده اند , صف جلوى خود را نبينند مى توانند اقتدا نمايند.

مسأله 1422 :

اگـر صـفهاى جماعت تا در مسجد برسد , کسى که مقابل در , پشت صف ايستاده نمازش صحيح اسـت , و نـيز نماز کسانى که پشت سر او اقتدا مى کنند صحيح مى باشد , بلکه نماز کسانى که در دو طرف ايستاده اند و از جهت ماموم ديگر اتصال به جماعت دارند نيز صحيح است .

مسأله 1423 :

کـسـى کـه پـشت ستون ايستاده , اگر از طرف راست يا چپ به واسطه ماموم ديگر به امام متصل نباشد , نمى تواند اقتدا کند.

مسأله 1424 :

جـاى ايـسـتـادن امام بايد از جاى ماموم بلندتر نباشد ولى اگر به مقدار ناچيز بلندتر باشد اشکال نـدارد و نيز اگر زمين سراشيب باشد , امام در طرفى که بلندتر است بايستد , در صورتى که سراشيبى آن زياد نباشد , و طورى باشد که به آن زمين مسطح بگويند مانعى ندارد.

مسأله 1425 :

اگـر جـاى مـاموم بلندتر از جاى امام باشد اشکال ندارد ولى اگر به قدرى بلندتر باشد که نگويند اجتماع کرده اند جماعت صحيح نيست .

مسأله 1426 :

اگـر بـيـن کـسانى که در يک صف ايستاده اند بچه مميز يعنى بچه اى که خوب و بد را مى فهمد , فاصله شود چنانچه ندانند نماز او باطل است مى توانند اقتدا کنند.

مسأله 1427 :

بعد از تکبير امام اگر صف جلو آماده نماز , و تکبير گفتن آنان نزديک باشد , کسى که در صف بعد ايستاده , مى تواند تکبير بگويد ولى احتياط مستحب آن است که صبر کند تا تکبير صف جلو تمام شود.

مسأله 1428 :

اگـر بداند نماز يک صف از صفهاى جلو باطل است در صفهاى بعد نمى تواند اقتدا کند , ولى اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه مى تواند اقتدا نمايد.

مسأله 1429 :

هـرگـاه بـدانـد نماز امام باطل است , مثلا بداند امام وضو ندارد اگر چه خود امام ملتفت نباشد , نمى تواند به او اقتدا کند.

مسأله 1430 :

اگـر مـاموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده , يا کافر بوده , يا به جهتى نمازش باطل بوده , مثلا بى وضو نماز خوانده , نمازش صحيح است .

مسأله 1431 :

اگـر در بـين نماز شک کند که اقتدا کرده يا نه , چنانچه به نشانه هايى اطمينان پيدا کند که اقتدا کرده مثل اين که در حالى باشد , که وظيفه ماموم است مثلا به حمد و سوره امام گوش مى دهد , بايد نماز را به جماعت تمام کند و در غير اين صورت , بايد نماز را به نيت فرادى تمام نمايد.

مسأله 1432 :

اگـر مـامـوم در بـيـن نماز بدون عذر قصد انفراد نمايد , صحت جماعتش محل اشکال است ولى نمازش صحيح است مگر آن که به آنچه وظيفه نمازگذار در نماز فرادى است عمل نکرده باشد يا کارى که نماز فرادى را ـ هر چند سهوا ـ باطل مى کند مثل زيادى رکوع انجام داده باشد , بلکه در بعضى موارد اگر به وظيفه نماز فرادى هم عمل نکرده باشد , باز نيز نمازش صحيح است مثلا اگر از اول نماز قصد انفراد را نداشته و قرائت نکرده , ولى در هنگام رکوع چنين قصدى برايش پيدا شود , در اين صورت مى تواند نمازش را به قصد انفراد تمام کند و لازم نيست که آن را اعاده نمايد.

مسأله 1433 :

اگر ماموم بعد از حمد و سوره امام به واسطه عذرى , نيت فرادى کند لازم نيست حمد و سوره را بخواند , ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادى نمايد , بنابر احتياط لازم است مقدارى را که امام خوانده نيز بخواند.

مسأله 1434 :

اگـر در بـين نماز جماعت نيت فرادى نمايد , نمى تواند دوباره نيت جماعت کند , ولى اگر مردد شود که نيت فرادى کند يا نه و بعد تصميم بگيرد که نماز را با جماعت تمام کند , جماعتش صحيح است .

مسأله 1435 :

اگر شک کند که در بين نماز نيت فرادى کرده يا نه , بايد بنا بگذارد که نيت فرادى نکرده است .

مسأله 1436 :

اگـر مـوقـعى که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد , اگر چه ذکر امام تمام شده بـاشـد , نمازش صحيح است و يک رکعت حساب مى شود , اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد , مى تواند نمازش را به نيت فرادى تمام کند.

مسأله 1437 :

اگـر مـوقعى که امام در رکوع است اقتدا کند و مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسيده يا نه , چنانچه شکش بعد از تجاوز محل باشد - مثل اين که بعد از تمام شدن رکوع شک کند - ظاهر آن است که جماعتش صحيح است و در غير اين صورت مى تواند نماز را به نيت فرادى تمام کند.

مسأله 1438 :

اگر موقعى که امام در رکوع است اقتدا کند , و پيش از آن که به اندازه رکوع خم شود , امام سر از رکـوع بردارد , مخير است که قصد فرادى کرده نماز را تمام کند يا اين که همراه امام به قصد قربت مطلقه به سجده رود و بعد در حال ايستادن تکبير را به قصد اعم از تکبيرة الاحرام و ذکر مطلق تجديد کرده نماز را به جماعت بخواند.

مسأله 1439 :

اگـر اول نـماز يا بين حمد و سوره اقتدا کند و اتفاقا پيش از آن که به رکوع رود , امام سر از رکوع بردارد نماز او صحيح است .

مسأله 1440 :

اگـر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است , چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد , بايد بعد از نيت و گفتن تکبيرة الاحرام بنشيند و تشهد را به قصد قربت مطلقه با امام بخواند , ولى سلام را نگويد و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد , بعد بايستد بدون آن که دوباره نيت کند و تکبير بگويد , حمد و سوره را بخواند , و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.

مسأله 1441 :

مـامـوم نبايد جلوتر از امام بايستد بلکه احتياط واجب آن است که اگر ماموم متعدد باشند مساوى امام نايستند , ولى اگر ماموم يک مرد باشد اشکال ندارد که مساوى امام بايستد.

مسأله 1442 :

اگـر امـام مـرد و ماموم زن باشد , چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و ماموم ديگرى که مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.

مسأله 1443 :

اگـر بـعد از شروع به نماز بين ماموم و امام , يا بين ماموم و کسى که ماموم به واسطه او متصل به امام است , پرده يا چيز ديگرى حايل شود , جماعت باطل مى شود و لازم است ماموم به وظيفه منفرد عمل نمايد.

مسأله 1444 :

احتياط واجب آن است که بين جاى سجده ماموم و جاى ايستادن امام بيش از بلندترين مراتب يک قدم فاصله نباشد , و هم چنين است اگر انسان به واسطه مامومى که جلوى او ايستاده به امام متصل باشد , و احـتـيـاط مـستحب آن است که جاى ايستادن ماموم يا جاى ايستادن کسى که جلوى او ايستاده بيش از اندازه جسد انسان در حالى که به سجده مى رود فاصله نداشته باشد.

مسأله 1445 :

اگـر مـاموم به واسطه کسى که طرف راست يا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد , و از جلو به امـام مـتـصـل نـبـاشـد , بـنابر احتياط واجب بايد با کسى که در طرف راست يا چپ او اقتدا کرده بيش از بلندترين مراتب يک قدم فاصله نداشته باشد.

مسأله 1446 :

اگر در نماز بين ماموم و امام , يا بين ماموم و کسى که ماموم به واسطه او به امام متصل است بيش از بلندترين مراتب يک قدم فاصله پيدا شود , منفرد مى شود و مى تواند نمازش را به قصد انفراد ادامه دهد.

مسأله 1447 :

اگر نماز همه کسانى که در صف جلو هستند تمام شود و فورا براى نماز ديگرى به امام اقتدا نکنند , جماعت صف بعد باطل مى شود بلکه اگر هم فورا اقتدا بکنند صحت جماعت صف بعد محل اشکال است .

مسأله 1448 :

اگـر در رکـعـت دوم اقـتـدا کـند , لازم نيست حمد و سوره بخواند , ولى قنوت و تشهد را با امام مـى خواند , و احتياط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد , و زانوها را بـلند کند و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند , و اگر براى سوره وقت ندارد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند , و اگر براى تمام حمد وقت ندارد مى تواند حمد را قطع کند , و با امام به رکوع رود , ولى احتياط مستحب در اين صورت آن است که نماز را به نيت فرادى تمام کند.

مسأله 1449 :

اگـر مـوقعى که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتى است اقتدا کند , بايد در رکعت دوم نمازش کـه رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند , و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد , و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد , بايد يک مرتبه بگويد و در رکوع خود را به امام برساند.

مسأله 1450 :

اگـر امـام در رکعت سوم يا چهارم باشد و ماموم بداند که اگر اقتدا کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمى رسد , بنابر احتياط واجب بايد صبر کند تا امام به رکوع رود , بعد اقتدا نمايد.

مسأله 1451 :

اگـر در حـال قـيام رکعت سوم يا چهارم امام اقتدا کند , بايد حمد و سوره را بخواند , و اگر براى سـوره وقـت نـدارد , بـايد حمد را تمام کند و در رکوع خود را به امام برساند , و اگر براى تمام حمد وقت ندارد , مى تواند حمد را قطع کند و با امام رکوع رود , ولى احتياط مستحب در اين صورت آن است که قصد فرادى کرده و نماز را تمام کند.

مسأله 1452 :

کـسـى کـه مى داند اگر سوره يا قنوت را تمام کند به رکوع امام نمى رسد , چنانچه عمدا سوره يا قنوت را بخواند و به رکوع نرسد , جماعتش باطل مى شود و بايد به وظيفه منفرد عمل نمايد.

مسأله 1453 :

کسى که اطمينان دارد که اگر سوره را شروع کند يا تمام نمايد به رکوع امام مى رسد , در صورتى کـه زيـاد طول نکشد بهتر آن است که سوره را شروع کند , يا اگر شروع کرده , تمام نمايد , ولى اگر زياد طول بکشد , به طورى که نگويند متابعت امام مى کند بايد شروع نکند , و چنانچه شروع کرده تمام ننمايد.

مسأله 1454 :

کـسـى کـه يـقين دارد اگر سوره را بخواند به رکوع امام مى رسد و متابعت امام از بين نمى رود , چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد جماعتش صحيح است .

مسأله 1455 :

اگـر امام ايستاده باشد و ماموم نداند که در کدام رکعت است مى تواند اقتدا کند , ولى بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند اگر چه بعد بفهمد که امام در رکعت اول يا دوم بوده .

مسأله 1456 :

اگر به خيال اين که امام در رکعت اول يا دوم است , حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکـعـت سـوم يـا چهارم بوده نمازش صحيح است ولى اگر پيش از رکوع بفهمد , بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد , به طورى که در مسأله ( 1451 ) گفته شد عمل نمايد.

مسأله 1457 :

اگـر به خيال اين که امام در رکعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از رکوع يا بعد آن بـفـهمد که در رکعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است , و اگر در بين حمد و سوره بفهمد , لازم نيست آنها را تمام کند.

مسأله 1458 :

اگـر مـوقـعى که مشغول نماز مستحبى است جماعت برپا شود , چنانچه اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت مى رسد مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود , بلکه اگر اطمينان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.

مسأله 1459 :

اگـر مـوقعى که مشغول نماز سه رکعتى يا چهار رکعتى است جماعت برپا شود , چنانچه به رکوع رکـعـت سوم نرفته و اطمينان ندارد که اگر نماز را تمام کند , به جماعت مى رسد , مستحب است به نيت نماز مستحبى نماز را دو رکعتى تمام کند و خود را به جماعت برساند.

مسأله 1460 :

اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد , لازم نيست نيت فرادى کند.

مسأله 1461 :

کسى که يک رکعت از امام عقب مانده , بهتر آن است که وقتى امام تشهد رکعت آخر را مى خواند , انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد.

و اگر در همانجا بخواهد قصد انفراد نمايد مانعى ندارد.