احکام تخلی و استبراء (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

مسأله 60 :

واجب است انسان وقت تخلّى و مواقع ديگر، عورت خود را از کسانى که مکلفند، اگرچه مثل خواهر و مادر و برادر با او محرم باشند، و همچنين از ديوانه مميّز و بچه هاى مميّز که خوب و بد را مى فهمند، بپوشاند، ولى زن و شوهر لازم نيست عورت خود را از يکديگر بپوشانند.

مسأله 61 :

لازم نيست با چيز مخصوصى عورت خود را بپوشاند، و اگر مثلاً با دست هم آن را بپوشاند، کافى است.

[27]

مسأله 62 :

موقع تخلّى بايد طرف جلوى بدن، مانند شکم و سينه رو به قبله يا پشت به قبله نباشد.

مسأله 63 :

اگر موقع تخلّى طرف جلوى بدن رو به قبله يا پشت به قبله باشد ولى عورت را از قبله بگرداند کفايت نمى کند، و گر جلوى بدن رو به قبله يا پشت به قبله نباشد، احتياط واجب آن است که عورت را رو به قبله يا پشت به قبله ننمايد.

مسأله 64 :

در موقع تطهير مخرج بول و غائط يا استبراء، رو به قبله يا پشت به قبله بودن اشکالى ندارد، ولى احتياط مستحب است که در اين حال هم، رو به قبله يا پشت به قبله نباشد.

مسأله 65 :

اگر براى آن که نامحرم او را نبيند، مجبور شود رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند، بايد رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند، و نيز اگر به علت ديگر ناچار باشد که رو به قبله يا پشت به قبله بنشيند مانعى ندارد.

مسأله 66 :

احتياط واجب آن است که بچه را در وقت تخلّى رو به قبله يا پشت به قبله ننشانند، ولى اگر خود بچه بنشيند، جلوگيرى از آن واجب نيست.

مسأله 67 :

در چهار جا تخلّى حرام است:

اوّل: در کوچه هاى بن بست در صورتى که صاحبانش اجازه نداده باشند.

دوّم: در ملک کسى که اجازه تخلّى نداده است.

سوّم: در جايى که براى عده مخصوصى وقف شده است مثل بعضى از مدرسه ها.

چهارم: روى قبر مؤمنين در صورتى که بى احترامى به آنان باشد.

مسأله 68 :

مخرج بول با غير آب پاک نمى شود و اگر بعد از برطرف شدن بول يک مرتبه بشويند کافى است، گرچه احتياط مستحب آن است که دو مرتبه شسته شود. ولى کسانى که بولشان از غير مجراى طبيعى مى آيد، بايد دو مرتبه بشويند، خصوصاً اگر بيرون آمدن بول از آن مجرا غيرمتعارف باشد.

مسأله 69 :

اگر مخرج غائط را با آب بشويند بايد چيزى از غائط در آن باقى نماند، ولى باقى ماندن رنگ و بوى آن مانعى ندارد، و اگر در دفعه اول طورى شسته شود که ذره اى از غائط در آن نماند، دوباره شستن لازم نيست.

مسأله 70 :

هرگاه با سنگ و کلوخ و مانند اينها غائط را از مخرج برطرف کنند، اگرچه پاک شدنش محل تأمل است ولى نماز خواندن مانعى ندارد.

[28]

مسأله 71 :

لازم نيست با سه سنگ يا سه قطعه پارچه مخرج را پاک کنند، بلکه با اطراف يک سنگ يا يک پارچه هم کافى است، ولى بايد از سه دفعه کمتر نباشد، ليکن اگر مخرج را با استخوان و سرگين و يا چيزهايى که احترام آنها لازم است، مانند کاغذى که اسم خدا بر آن نوشته شده، پاک کند نمى تواند نماز بخواند.

مسأله 72 :

در سه صورت، مخرج غائط فقط با آب پاک مى شود:

اوّل: آن که با غائط، نجاست ديگرى مثل خون بيرون آمده باشد.

دوّم: آن که نجاستى از خارج به مخرج غائط رسيده باشد.

سوّم: آن که اطراف مخرج بيشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد، و در غير اين سه صورت مى شود مخرج را با آب شست و يا به دستورى که بعداً گفته مى شود با پارچه و سنگ و مانند اينها پاک کرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.

مسأله 73 :

اگر شک کند که مخرج را تطهير کرده يا نه، اگرچه هميشه بعد از بول يا غائط فوراً تطهير مى کرده، احتياط واجب آن است که تطهير نمايد.

مسأله 74 :

اگر بعد از نماز شک کند که قبل از نماز مخرج را تطهير کرده يا نه، نمازى که خوانده صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد تطهير کند.

اِسْتِبْراء

مسأله 75 :

استبراء عمل مستحبى است که مردها بعد از بيرون آمدن بول انجام مى دهند، و آن داراى اقسامى است، و بهترين آنها اين است که بعد از قطع شدن بول، اگر مخرج غائط نجس شده، اول آن را تطهير کنند، بعد سه دفعه با انگشت ميانه دست چپ از مخرج غائط تا بيخ آلت بکشند و بعد انگشت شست را روى آلت و انگشت پهلوى شست را زير آن گذاشته و سه مرتبه تا ختنه گاه بکشند و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهند.

مسأله 76 :

آبى که گاهى بعد از ملاعبه و بازى کردن از انسان خارج مى شود و به آن مذى مى گويند پاک است. و نيز آبى که گاهى بعد از منى بيرون مى آيد و به آن وذى گفته مى شود پاک است و امّا آبى که گاهى بعد از بول بيرون مى آيد و به آن ودى مى گويند، اگر بول به آن نرسيده باشد، پاک است. و چنانچه انسان بعد از بول استبراء کند و بعد آبى از او خارج شود و شک کند که بول است يا يکى از اينها، پاک مى باشد.

مسأله 77 :

اگر انسان شک کند استبراء کرده يا نه، و رطوبتى از او بيرون آيد

[29]

که نداند پاک است يا نه، نجس مى باشد. و چنانچه وضو گرفته باشد باطل مى شود، ولى اگر شک کند استبرايى که کرده درست بوده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد که نداند پاک است يا نه، پاک مى باشد، وضو را هم باطل نمى کند.

مسأله 78 :

کسى که استبراء نکرده اگر به واسطه آن که مدتى از بول کردن او گذشته، يقين کند بول در مجرى نمانده است و رطوبتى ببيند و شک کند پاک است يا نه، آن رطوبت پاک مى باشد، وضو را هم باطل نمى کند

مسأله 79 :

اگر انسان بعد از بول استبراء کند و وضو بگيرد، چنانچه بعد از وضو رطوبتى ببيند که بداند يا بول است يا منى، واجب است احتياطاً غسل کند و وضو هم بگيرد. ولى اگر وضو نگرفته باشد فقط گرفتن وضو کافى است.

مسأله 80 :

براى زن استبراء از بول نيست و اگر رطوبتى ببيند و شک کند پاک است يا نه، پاک مى باشد، وضو و غسل او را هم باطل نمى کند.

مستحبات و مکروهات تخلّى

مسأله 81 :

مستحب است در موقع تخلى جايى بنشيند که کسى او را نبيند، و موقع وارد شدن به مکان تخلّى، اول پاى چپ و موقع بيرون آمدن، اول پاى راست را بگذارد. و همچنين مستحب است در حال تخلى سر را بپوشاند و سنگينى بدن را بر پاى چپ بيندازد.

مسأله 82 :

نشستن روبروى خورشيد و ماه در موقع تخلّى مکروه است ولى اگر عورت خود را به وسيله اى بپوشاند مکروه نيست و نيز در موقع تخلّى، نشستن روبروى باد و در جادّه و خيابان و کوچه و دربِ خانه و زير درختى که ميوه مى دهد و چيز خوردن و توقف زياد و تطهير کردن با دست راست مکروه مى باشد و همچنين است حرف زدن در حال تخّلى ولى اگر ناچار باشد يا ذکر خدا بگويد اشکال ندارد.

مسأله 83 :

ايستاده بول کردن و بول کردن در زمين سخت و لانه جانوران و در آب خصوصاً آب راکد، مکروه است.

مسأله 84 :

خوددارى کردن از بول و غائط مکروه است و اگر ضرر برساند بايد خوددارى نکند.

مسأله 85 :

مستحب است انسان پيش از نماز و پيش از خواب و پيش از جماع و بعد از بيرون آمدن منى، بول کند.

[30]