احکام تخلی و استبراء (آیت الله ناصر مکارم شیرازی)

احکام تخلّى

مسأله 63 :

واجب است انسان عورت خود را از ديگران بپوشاند، چه در موقع تخلّى و چه در مواقع ديگر، خواه بيننده محرم او باشد (مانند خواهر و مادر) يا نامحرم، بالغ باشد يا غير بالغ، حتّى از اطفال مميّز که خوب و بد را مى فهمند. ولى زن و شوهر لازم نيست خود را از يکديگر بپوشانند.

مسأله 64 :

براى پوشانيدن عورت از هر چيز مى توان استفاده کرد، حتّى با دست و آب کدر.

مسأله 65 :

در موقع تخلّى بايد رو به قبله يا پشت به قبله نباشد و برگرداندن عورت به تنهايى کافى نيست، امّا اگر بدن رو به قبله يا پشت به قبله نباشد، احتياط واجب آن است که عورت را رو به قبله يا پشت به قبله نکند.

مسأله 66 :

در موقع شستن مخرج بول و غائط مانعى ندارد رو به قبله و پشت به قبله باشد، ولى در موقع «استبراء» احتياط واجب ترک است.

مسأله 67 :

احتياط واجب آن است که بزرگترها بچّه ها را در موقع تخلّى رو به قبله يا پشت به قبله ننشانند، امّا اگر خود بچّه بنشيند جلوگيرى او واجب نيست، هرچند بهتر است.

مسأله 68 :

در منزلهايى که مستراح آن رو به قبله يا پشت به قبله ساخته شده (خواه از روى عمد باشد، يا اشتباه، يا ندانستن مسأله) بايد طورى بنشينند که رو به قبله يا پشت به قبله نباشد و الاّ حرام است.

مسأله 69 :

اگر قبله را نمى داند بايد جستجو کند و اگر طريقى براى جستجو نيست اگر مى تواند تأخير بيندازد، امّا در صورت ضرورت به هر طرف بنشيند اشکالى ندارد، در هواپيماها و قطارها نيز بايد همين معنى را مراعات کرد.

مسأله 70 :

در چند محل تخلّى کردن حرام است (خواه بول يا غائط): اوّل در کوچه ها و جادّه هايى که مسير مردم است. دوم در جايى که براى عدّه خاصى وقف

[30]

شده، مانند مدرسه هايى که مخصوص طلاّب است يا مساجدى که آبريز آن فقط براى نمازگزاران مى باشد. سوم روى قبر مؤمن يا هر محلّ ديگرى که موجب بى احترامى نسبت به مؤمن يا يکى از مقدّسات شود.

مسأله 71 :

مخرج غائط را مى توان با آب شست، يا با سه قطعه کاغذ يا سنگ يا پارچه يا مانند آن تميز کرد، مگر در صورتى که از حدّ معمول تجاوز کرده و اطراف مخرج را آلوده نموده باشد، يا نجاست ديگرى مانند خون با آن بيرون آيد،يا از خارج نجاستى به آن برسد، که در اين حال فقط با آب پاک مى شود.

مسأله 72 :

در مواردى که مى توان مخرج غائط را با غير آب تميز کرد، شستن با آب بهتر است.

مسأله 73 :

مخرج بول با غير آب پاک نمى شود و اگر با آب قليل بشويند واجب است دوبار بشويند، امّا با شيلنگ هاى متّصل به آب لوله کشى که در حکم جارى است، يک مرتبه کافى است.

مسأله 74 :

در شستن مخرج بول و غائط فرق ميان مجراى طبيعى و غيرطبيعى نيست، ولى در مخرج غيرطبيعى غير آب کفايت نمى کند.

مسأله 75 :

هرگاه مخرج غائط را با سه قطعه سنگ، يا کاغذ و مانند آن پاک کنند و ذرات کوچکى که معمولاً جز با آب برطرف نمى شود باقى بماند، ضررى ندارد و مى تواند با آن نماز بخواند.

مسأله 76 :

هرگاه با سه طرف يک قطعه سنگ محل را پاک کند کافى است، همچنين با سه گوشه يک قطعه کاغذ و پارچه.

مسأله 77 :

اگر شک کند که مخرج را پاک کرده، بايد خود را تطهير کند، ولى اگر بعد از نماز شک کند، نمازش صحيح، امّا براى نمازهاى بعد بايد خود را تطهير کند.

استبراء

مسأله 78 :

استبراء عمل مستحبّى است که مردها بعد از بيرون آمدن بول انجام

[31]

مى دهند، به اين ترتيب که چند مرتبه از بيخ آلت تا بالا دست مى کشند و قسمت بالا را چند مرتبه فشار مى دهند، تا باقيمانده قطرات بول خارج شود، امّا استبراء از منى آن است که بعد از خروج منى بول کنند تا ذرّات باقى مانده خارج شود.

مسأله 79 :

رطوبتهايى که از انسان خارج مى شود غير از بول و منى بر چند قسم است: اوّل آبى که گاه بعد از بول بيرون مى آيد و کمى سفيد و چسبنده است و به آن «وَدْى» مى گويند، دوم آبى که هنگام ملاعبه و بازى کردن با همسر بيرون مى آيد و به آن «مَذْى» مى گويند، سوم آبى که گاه بعد از منى بيرون مى آيد و به آن «وَذْى» گويند، همه اين آبها در صورتى که مجرا آلوده به بول و منى نباشد، پاک است و وضو و غسل را هم باطل نمى کند.

مسأله 80 :

فايده استبراء از بول اين است که، مجرا را از بول پاک مى کند، يعنى اگر آب مشکوکى بعد از آن خارج شود پاک است و وضو را هم باطل نمى کند، امّا اگر استبراء نکرده بايد وضو را اعاده کند و محل را بشويد.

مسأله 81 :

فايده استبراء از منى اين است که اگر رطوبت مشکوکى از او خارج شود و نداند منى است يا يکى از آبهاى پاک، غسل ندارد و اگر استبراء نکند و احتمال دهد ذرّات منى در مجرى باقى بوده و همراه بول يا رطوبت ديگرى خارج شده، بايد دوباره غسل کند.

مسأله 82 :

هرگاه شک کند استبراء کرده يا نه، بايد از رطوبتهاى مشکوک اجتناب کند، امّا اگر استبراء کرده ولى نمى داند درست بوده يا نه، اعتنا به شک نمى کند.

مسأله 83 :

براى زن استبراء نيست و هرگاه رطوبت مشکوکى از او خارج شود، پاک است وضو وغسل هم ندارد.

مستحبّات و مکروهات تخلّى

مسأله 84 :

مستحبّ است در موقع تخلّى جايى بنشيند که کسى مطلقاً او را

[32]

نبيند، همچنين مستحبّ است هنگام تخلّى سر را بپوشاند.

مسأله 85 :

اين کارها در موقع تخلّى مکروه است:

1ـ نشستن زير درختان ميوه، 2ـ نشستن در جايى که محلّ عبور و مرور مردم است، هرچند کسى او را نبيند. 3ـ نشستن اطراف خانه ها، 4ـ نشستن مقابل خورشيد و ماه، ولى اگر عورت خود را بپوشاند، مکروه نيست. 5ـ توقّف زياد، 6ـ سخن گفتن مگر به هنگام ضرورت، ولى ذکر خدا در همه حال خوب است. 7ـ ايستاده بول کردن، 8ـ بول کردن در آب، مخصوصاً آبهاى ايستاده، 9ـ بول کردن در سوراخ جانوران، 9ـ بول کردن در زمينهاى سفت که از آن ترشّح مى شود و در مقابل باد.

مسأله 86 :

نگه داشتن بول و غائط مکروه است، و اگر ضرر داشته باشد اشکال دارد.

مسأله 87 :

مستحبّ است پيش از خواب و پيش از نماز و بعد از خارج شدن منى، بول کند.