نماز آيات
مسأله 1516 :
نماز آيات به واسطه چهار چيز واجب مى شود;
اوّل: گرفتن خورشيد،
دوّم: گرفتن ماه، اگرچه کمى از آنها گرفته شود و کسى هم از آن نترسد.
سوّم: زلزله اگرچه کسى هم نترسد.
چهارم: رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها در صورتى که بيشتر مردم بترسند.
بنابر احتياط واجب در حوادث وحشتناک زمينى مانند شکافته شدن و فرو رفتن زمين در صورتى که بيشتر مردم بترسند بايد نماز آيات بخوانند.
مسأله 1517 :
اگر چيزهائى که نماز آيات براى آنها واجب است بيشتر از يک بار اتّفاق بيفتد انسان بايد براى هريک از آنها يک نماز آيات بخواند، مثلاً اگر دو بار زلزله بشود بايد دو نماز آيات بخواند. و همينطور اگر دو تا از آنها اتفاق بيفتد يعنى هم خورشيد بگيرد و هم زلزله شود.
مسأله 1518 :
کسى که چند نماز آيات بر او واجب است اگر همه آنها براى يک چيز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده است موقعى که قضاى آنها را مى خواند، لازم نيست معيّن کند که براى کدام دفعه آنها باشد، و همچنين است اگر چند نماز براى رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها بر او واجب شده باشد ولى اگر براى آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله، يا براى دوتاى اينها نمازهائى بر او واجب شده باشد بنابر احتياط واجب بايد موقع نيّت معيّن کند; نماز آياتى را که مى خواند براى کداميک از آنها است.
مسأله 1519 :
چيزهائى که نماز آيات براى آنها واجب است در هر شهرى اتّفاق بيفتد فقط مردم همان شهر بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست، ولى اگر مکان آنها به قدرى نزديک باشد که با آن شهر يکى حساب شود، نماز آيات بر آنها هم واجب است.
[247]
مسأله 1520 :
از وقتى که خورشيد يا ماه شروع به گرفتن مى کند انسان بايد نماز آيات را بخواند و بنابر اقوى وقت آن تا زمانى است که همه آن باز نشده باشد. و بنابر احتياط واجب بايد به قدرى تأخير نيندازد که شروع به بازشدن کند.
مسأله 1521 :
اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد که آفتاب يا ماه شروع به باز شدن کند، بنابر احتياط واجب بايد نيّت اداء و قضا نکند ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن، نماز بخواند بايد نيّت قضا نمايد.
مسأله 1522 :
اگر مدّت گرفتن خورشيد يا ماه بيشتر از خواندن يک رکعت باشد ولى انسان نماز را نخواند تا به اندازه خواندن يک رکعت به آخر وقت آن مانده باشد بايد نيّت ادا کند بلکه اگر مدّت گرفتن آنها به اندازه خواندن يک رکعت يا کمتر هم باشد بايد نماز آيات را بخواند و ادا است.
مسأله 1523 :
موقعى که زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتّفاق مى افتد، انسان بايد فوراً نماز آيات را بخواند و اگر نخواند معصيت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقت بخواند ادا است.
مسأله 1524 :
اگر بعد از باز شدن آفتاب يا ماه بفهمد که تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند، ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده قضا بر او واجب نيست.
مسأله 1525 :
اگر عدّه اى بگويند که خورشيد يا ماه گرفته است چنانچه انسان از گفته آنان يقين پيدا نکند و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته اند، در صورتى که تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد بايد نماز آيات را بخواند، و اگر دو نفر که عادل بودن آنان معلوم نيست بگويند خورشيد يا ماه گرفته بعد معلوم شود که عادل بوده اند بايد نماز آيات را بخواند بلکه اگر در هر دو صورت معلوم شود که مقدارى از آن گرفته احتياط واجب آن است که نماز آيات را بخواند.
مسأله 1526 :
اگر انسان به گفته منجّمين و کسانى که از روى قاعده علمى وقت گرفتن خورشيد و ماه را مى دانند، اطمينان پيدا کند که خورشيد يا ماه گرفته، بايد نماز آيات را بخواند و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى گيرد و فلان مقدار طول مى کشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا کند بايد به حرف آنان عمل نمايد، مثلاً اگر بگويند آفتاب فلان ساعت شروع به بازشدن مى کند نبايد نماز آيات را تا آن وقت تأخير بيندازد.
[248]
مسأله 1527 :
اگر بفهمد نماز آياتى که خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.
مسأله 1528 :
اگر در وقت نماز يوميّه نماز آيات هم بر انسان واجب شود، چنانچه براى هردو نماز وقت دارد هرکدام را اوّل بخواند اشکال ندارد، و اگر وقت يکى از آن دو تنگ باشد، بايد اوّل آن را بخواند و اگر وقت هردو تنگ باشد بايد اوّل نماز يوميّه را بخواند.
مسأله 1529 :
اگر در بين نماز يوميّه بفهمد که وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز يوميه هم تنگ باشد، بايد آن را تمام کند بعد نماز آيات را بخواند. و اگر وقت نماز يوميه تنگ نباشد بايد آن را بشکند و اوّل نماز آيات، بعد نماز يوميّه را بجا آورد.
مسأله 1530 :
اگر در بين نماز آيات بفهمد که وقت نماز يوميّه تنگ است بايد نماز آيات را رها کند و مشغول نماز يوميه شود و بعد از آن که نماز را تمام کرد پيش از انجام کـارى کـه نمــاز را بهـم بـزنـد، بقيه نمـاز آيـات را از همـان جـا که رهــا کــرده بخـوانــد.
مسأله 1531 :
اگر در حال حيض يا نفاسِ زن، آفتاب يا ماه بگيرد و تا آخر مدّتى که خورشيد يا ماه باز مى شوند در حال حيض يا نفاس باشد نماز آيات بر او واجب نيست، ولى بنابر احتياط واجب بعد از پاک شدن قضا نمايد. و همچنين اگر زلزله يا ساير آيات پديد آمد بنابر احتياط واجب پس از پاک شدن نماز آيات را بجا آورد.
دستور نماز آيات
مسأله 1532 :
نماز آيات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد و دستور آن اين است که انسان بعد از نيّت، تکبير بگويد و يک حمد و يک سوره تمام بخواند، و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد دوباره يک حمد و يک سوره بخواند باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلندشدن از رکوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اوّل بجا آورد و تشهّد بخواند و سلام دهد.
مسأله 1533 :
در نماز آيات ممکن است انسان بعد از نيّت و تکبير و خواندن حمد، آيه هاى يک سوره را پنج قسمت کند و يک آيه يا بيشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سر بردارد و بدون اينکه حمد بخواند، قسمت دوّم از همان سوره را بخواند
[249]
و به رکوع رود و همينطور تا پيش از رکوع پنجم سوره را تمام نمايد، مثلاً به قصد سوره قُل هوالله احد، بِسم الله الرحمن الرّحيم بگويد و به رکوع رود، بعد بايستد و بگويد: قُل هُوَالله اَحَد دوباره به رکوع رود و بعد از رکوع بايستد و بگويد: اَللهُ الصَّمَد باز به رکوع رود و بايستد و بگويد: لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يوُلَد و به رکوع رود، باز هم سر بردارد و بگويد: وَلَمْ يَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحد، و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن، دو سجده کند و رکعت دوّم را هم مثل رکعت اوّل بجا آورد و بعد از سجده دوّم تشهد بخواند و نماز را سلام دهد.
مسأله 1534 :
اگر در يک رکعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره بخواند و در رکعت ديگر يک حمد بخواند و سوره را پنج قسمت کند مانعى ندارد.
مسأله 1535 :
چيزهائى که در نماز يوميه واجب و مستحب است در نماز آيات هم واجب و مستحب مى باشد ولى در نماز آيات مستحب است به جاى اذان و اقامه سه مرتبه به قصد اميد ثواب بگويند: اَلصَّلاة.
مسأله 1536 :
مستحب است بعد از رکوع پنجم و دهم بگويد: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه و نيز پيش از هر رکوع و بعد از آن تکبير بگويد، ولى بعد از رکوع پنجم و دهم گفتن تکبير به عنوان بعد از رکوع مستحب نيست. ولى مستحب است به قصد قبل از سجده تکبير بگويد.
مسأله 1537 :
مستحب است پيش از رکوع دوّم و چهارم و ششم و هشتم و دهم قنوت بخواند و اگر فقط يک قنوت پيش از رکوع دهم بخواند کافى است.
مسأله 1538 :
اگر در نماز آيات شک کند که چند رکعت خوانده و فکرش به جائى نرسد نماز باطل است.
مسأله 1539 :
اگر شک کند که در رکوع آخرِ رکعتِ اوّل است يا در رکوعِ اوّلِ رکعتِ دوّم و فکرش به جائى نرسد، نماز باطل است. ولى اگر مثلاً شک کند که چهار رکوع کرده يا پنج رکوع، چنانچه براى رفتن به سجده خم نشده، بايد رکوعى را که شک دارد بجا آورده يا نه، بجا آورد. و اگر براى رفتن به سجده خم شده، به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1540 :
هريک از رکوع هاى نماز آيات رکن است که اگر عمداً يا اشتباهاً کم يا زياد شود نماز باطل است.
[250]