ديون ميّت
سوال :
شخصى در حال حيات خود خمس و زکاه و حج مديون است ولى مضايقه ومسامحه مى کند تا از دنيا مى رود و ضمناً فرد متوفّى بچّه صغير دارد آيا تکليف خمس و زکات و حج او چه مى شود نحوه پرداخت بدهکارى ايشان به چه صورت است و چنانچه نماز روزه بدهکار باشد به چه شکل بايد اداء گردد؟
جواب :
در مورد سوال بمقداريکه متوفّى خمس و زکات مديون است و همچنين به مقدار اجرت حجّ ميقاتى بايد از اصل ترکه ميّت قبل از تقسيم ارث اداء شود و اما نسبت به نماز و روزه ميّت چنانچه وصيّت نکرده باشد به عهده پسر بزرگ او است و اگر وصيّت کرده باشد از ثلث ترکه او بايد نماز و روزه او را استيجار کنند البتّه وصيّت در زائد بر ثلث نفوذ ندارد. والله العالم
سوال :
پدر اينجانب هشتاد سال عمر نمود در زمان حيات خود چندان پايبند به اعمال واجب شرعيه من جمله نماز، روزه و حج نبود اکنون که ايشان فوت نموده اند معادل حدود يک مليون تومان (ملک) از خود بجاى گذاشته، همسرى عليل و دو پسر و چهار دختر هم از ايشان باقى ماندهاست، اعمال واجب شرعيه ايشان که به جاى نياورده اند تکليفى داريم؟ آيا با وجود عدم وصيت ما تکليفى نسبت به نماز، روزه، حج و احتمالاً خمس و سهم امام ايشان داريم يا نه؟
جواب :
در فرض سوال اگر به ملک او خمس تعلق نگرفته مثل اينکه خودش آنرا نخريده و به ارث به او رسيده باشد از بابت خود اين ملک ظاهراً اداء خمس واجب نيست ولى اگر آن را خريدارى کرده يا کسى به او بخشيده خمس آن بايد اداء شود و همچنين اگر مى دانيد که از راههاى ديگر اشتغال ذمه به خمس يا زکات دارد بايد از مال او اداء شود و همچنين اگر کفاره افطار عمدى يا عذرى بر ذمّه او باشد بايد از مال او اداء شود و اما نسبت به حج اگر وضع مالى او طرزى بود که بدون آنکه در معاش اختلالى واقع شود مى توانست به حج برود و راه هم باز بوده بايد براى او حج ميقاتى بگيريد و اگر وضع معاش بطرزى بوده که واجب الحج نبوده از بابت حج چيزى بر ذمه او نيست و امّا قضاء نماز و روزه او اگر بجهت عذر شرعى انجام نداده باشد بر پسر بزرگتر او واجب است بلکه بنابر احتياط اگر عمداً هم بجا نياورده باشد پسر بزرگتر بايد آن را قضاء يا براى قضاء آن اجير بگيرد.
سوال :
اينجانب به شخصى وکالت رسمى دادم که مقدارى از درآمدهاى مرا از اجاره مغازه و امثال آن جمع آورى و به من تحويل دهد نامبرده در آمدها را جمع کرده و قبل از تحويل فوت نموده است اکنون ورثه او اظهار مى دارند که پرداخت ديون موکول به انحصار وراثت و امثال ذلک است خواهشمند است مرقوم فرمائيد ديون متوفى از اصل ما ترک کسر مى شود يا بايد پس از تقسيم ما ترک پرداخت شود؟
جواب :
ورثه بايد ديون متوفّى را از اصل ترکه پرداخت نمايند و تأخير آن بدون رضايت طلب کار جائز نيست و اين محتاج به انحصار وراثت نيست.
سوال :
شخصى در کوره آجرپزى در اثر ريزش خاک جان خود را از دست مى دهد. و صاحب کار ديّه متوفى را مى پردازد. از متوفى اولاد به جاى نمانده و ورثه او منحصر است به پدر و مادر و زنش و ضمناً مديون هم مى باشد و غير از اثاثيه منزل از قبيل فرش، يخچال تلويزيون و.... از اموال دنيا چيزى از او باقى نمانده آيا قبل از پرداخت ديون و بدهى او ماترک و ديه بر ورثه تقسيم مى شود يا بعد از پرداخت ديون او؟ در صورتى که ديون او تمام ما ترک و ديه را فرا بگيرد و يا بيشتر از آن مسأله چه حکمى دارد؟ در صورتى که قضاى نماز و روزه برگردن او باشد آيا قضاى آنها از ما ترک و ديه قبل از تقسيم بر ورثه برداشته مى شود يا خير؟
ديگر اينکه نفقه زن را در ايام عدّه چه کسى بايد پرداخت کند و از کجا؟
پولهائى که پدر متوفى از خودش بدون رضايت به عنوان شيربهاء يا عناوين ديگر به فاميل عروسش داده و مقدار آن هم زياد بوده در صورت داشتن شهود مى تواند آنها راپس بگيرد يا حق ندارد؟
جواب :
در مورد سوال بايد قبلاً ديون مالى ميّت از ترکه ميّت که ديه هم جزء ترکه ميّت محسوب است ادا شود سپس اگر چيزى باقى ماند بين ورثه کما فرض اللّه تقسيم شود و براى قضاى نماز و روزه او اگر وصيت نکرده باشد از ترکه او برداشته نمى شود ولکن در فرض سوال که متوفى اولاد ندارد احتياط واجب اين است که اگر قضاء بعهده ميت باشد پدرش آن را قضا نمايد و زوجه در ايام عدّه وفات نفقه ندارد، و اما نسبت به چيزهايى که پدر متوفى به فاميل عروس تمليک نموده چنانچه هبه يعنى بخشش بوده و متّهب ها نسبت نسبى با واهب ندارند اگر عين اشيا موجود باشد مى تواند پس بگيرد، ولى اگر عين آنها موجود نباشد نمى تواند چيزى مطالبه کند و اين در صورتى است که صاحب کار شرعاً مديون پرداخت ديه باشد ولى اگر مديون نباشد و تبرعاً يا طبق روش عرفى آن را بورثه بدهد جزء ترکه ميت محسوب نمى شود و به هر نحويکه صاحب کارخانه بورثه پرداخت، ملک خود آنها است و اداء ديون ميت از آن واجب نيست.
سوال :
اينجانب برادرى داشتم مجرّد بوده چندى قبل بدون وصيّت نامه در سن 60 سالگى فوت کرده داراى 3 برادر و دو خواهر ميباشد از ايشان يک خانه بجا مانده که برادر بزرگتر مى گويد خانه را بفروشيم برايش نماز و روزه بخريم ولى ديگر ورثه با اين برنامه مخالفند آيا برادر بزرگتر مى تواند بدون رضايت ديگر ورثه خانه را بفروشد و صرف نماز و روزه کند يا خير؟
جواب :
در مورد سوال برادر بزرگتر بدون رضايت بقيه ورثه حق ندارد سهم آنها را بفروشد بلى نسبت به سهم خودش بهر نحو مايل است ميتواند اقدام نمايد ولى سزاوار است هر يک از ورثه از سهم خود براى ميّت خيراتى مثل استيجار نماز و روزه بدهند.
سوال :
معروض ميدارد... بر اينکه شخصى فوت نموده... پاى صغير در ميان است خانه بهمين حال بماند و قرض... کم کم از مالى باقى و غيره جور کرده ادا ميکنم آيا بالغ وضع ميتوانند خانه را بفروشند يا خير و در صورت جواز فروش شرعاً کيفيت ارث برگردن ورثه چگونه بوده و حق... ترکه چه نحوى است و آنچه جهيزيه که... است متعلق بزوجه است يا اينکه جزء اموال ميّت است؟
جواب :
در مورد سوال، بايد از ترکه ميّت قرض ميّت اداء شود ولو بفروختن خانه و صغير بودن وارث مانع از جواز بيع نيست بلى اگر طلب کار براى اداء دين مهلت بدهد تأخير اداء دين مانعى ندارد، و کيفيت تقسيم ارث در مورد سوال اين است که بعد از أداء ديون و وصيت نافذه ميّت پدر و مادر هر يک يک ششم و زوجه ميّت يک هشتم از ترکه را ميبرد و بقيه ترکه به پسر او ميرسد و جهيزيه اى که زوجه با خود بمنزل شوهر آورده متعلّق به زوجه است به ورثه متوفى تعلّق ندارد و ضمناً چون ولى صغير جدّ پدرى او است بايد با ملاحظه صرفه و مصلحت صغير عمل نمايد. در صورتيکه مادر صغير اينگونه اظهار شفقت به او مى نمايد و طلبکارها هم مهلت مى دهند اگر پدر و مادر هم که هر يک شش يک خانه را مى برند بنحوى ملاحظه صغير را بنمايند احسان به او است و اجر و ثواب دارد.
سوال :
شخصى در وصيت خود فقط از مجالس و ختم و مصارف در مساجد يا قبرستان يادآورى کرده ولى از واجبات مثل نماز و روزه و رد مظالم و غيره مثل نماز وحشت و ختم قرآن و ختم در ماه رمضان يادآورى نکرده(با وجود وارث صغر) حم شرعى را بيان فرمائيد.
جواب :
در فرض سوال آنچه براى مصارف مذکوره تعيين نموده اگر از ثلث مجموع ترکه بيشتر نباشد بايد بر حسب وصيت انجام شود و اگر بيشتر از ثلث باشد در مقدار زائد بر ثلث منوط بامضاء کبار ورثه است نسبت به سهم خودشان و در سهم صغار نفوذ ندارد و اگر ورثه يقين داشته باشند که واجبات مالى مثل مظالم و کفاره و خمس و مهريه زن بر ذمّه دارد بايد از ترکه او بپردازند هرچند وصيّت نکرده باشد و بعد از پرداخت آنها ثلث باقيمانده را در مواردى که در وصيت تعيين شده مصرف نمايند و اگر يقين دارند که نماز و روزه بر ذمّه دارد بر پسر بزرگ واجب است آنها را انجام دهد.
سوال :
اگر شخص وفات کند و ورثه او همه صغير باشند چنانچه شخص متوفى وصيت نکرده باشد آيا ميشود از اموال شخص متوفى که بعد از وفاتش تعلق به ورثه صغيرش گرفته برداشته صرف در خيرات و فاتحه نمايند و آيا قرض ميّت را مى شود پرداخت نمايند و يا نمى توانند و ضمناً آيا ميشود خمس را از مال او اداء کرد يا نمى شود؟
جواب :
اگر يقين به تعلّق خمس به اموال متوفى داشته باشند، يا بدانند که ذمه او مشغول است بايد خمس و ساير ديون را بپردازند و سپس اموال را تقسيم نمايند و از سهم صغار نميتوانند خرج مجالس فاتحه و خيرات براى ميّت نمايند.
سوال :
کسيکه در حيات خود ربا مى خورده بعد از فوت او با اموالش چکار بايد کرد؟
جواب :
هر مقداريکه ربا گرفته بايد از ترکه او به کسانيکه ربا داده اند و يا ورثه آنها پرداخت شود.
سوال :
پدرم در وصيت نامه خود خواستار انجام امورات شرعيه از قبيل نماز، روزه، رد مظالم، تدفين و مراسم هفته و چهل و سالگرد شد که از اصل مال او پرداخت شود ولى تعيين ثلث در ما ترک و يا اينکه مستطيع مى باشد يا خير چيزى بيان ننموده است تکليف چيست؟
جواب :
در مورد سوال، نسبت به مظالم در صورتى که اشتغال ذمه موصى يقينى باشد و مخارج تدفين از اصل ترکه ادا مى شود و اما اگر يقينى نباشد مانند اجرت نماز و روزه و مراسم هفته و چهلم و سالگرد از ثلث خارج مى شود و در صورتى که زايد بر ثلث باشد نسبت به مقدار زايد موقوف به اجازه کبار ورثه از سهم خودشان است. والله العالم
سوال :
شخصى وصيت نموده که اولادش 20 سال قضاى نماز و روزه به جا آورند در صورتيکه موصى عمداً و بدون عذر نماز و روزه اش را بجا نياورده آيا اين وصيت نافذ است و بر اولاد اکبر ذکور واجب است به اين وصيت عمل نمايند يا خير؟
جواب :
در فرض سوال اگر اکبر ذکور يقين دارد اين مقدار نماز و روزه بعهده والد او بوده واجب است بعد از موت والد خود انجام دهد اگر چه عمداً ترک کرده باشد و اگر وصيت کرده که پسر بزرگتر از ترکه او برايش نماز و روزه استيجار نمايد پسر بزرگتر مى تواند در صورتيکه ثلث ترکه وافى براى اينکار است از آن بردارد و در مازاد بر ثلث اجازه ورثه لازم است.
سوال :
شخصى وفات کرده حدود 4 ميليون تومان به مردم بدهکار است و داراى 7 فرزند که 4 تن آنها صغير مى باشند. از مال دنيا فقط سه دانگ خانه دارد و مختصر اثاثيه منزل هم دارد اجناس هم دارد که کفاف قرض او را نمى دهد در اين مورد چه جواب مرقوم مى داريد و در بانک صادرات هم سه نفر ضامن اند.
وصيت/ احکام متفرقه وصيت …
جواب :
در فرض سوال، بايد ورثه از ترکه متوفى هر چند خانه و اثاث خانه باشد و هر چند متوفّى صغير هم داشته باشد به مقدارى که ترکه وفا مى کند از دين او بپردازند و اگر دينى باقى بماند ورثه يا پدر متوفّى تکليفى نسبت به آن ندارند و اگر ضمانت بانکى به اين نحو بوده که آن سه نفر ضامن شده اند که بانک به متوفّى وام بدهد مشروط به اينکه اگر متوفى آن وام را به بانک برنگرداند آنها بدهند ضمانت باطل است و چيزى بر عهده ضامن نيست. والله العالم