فلسفه تحريم کتب ضاله»
سوال: چرا خواندن «کتب ضاله» حرام است؟!
توضيح اين که: با اين که اسلام آيين علم و دانش است، چرا خواندن پاره‌اى از کتابها (کتب ضاله) را تحريم کرده است؟
پاسخ: البته اسلام دين علم و دانش است؛ و اين دين آسمانى، انسانها را به فراگرفتن علوم و توسعه بخشيدن و همگانى ساختن آن تشويق مى‌کند. تکامل و پيشرفت فرد و اجتماع را در فراگرفتن دانش مى‌داند؛ ولى در عين حال، اسلام به يک نکته اساسى توجه کامل دارد و آن نکته اين است که همان طور که بايد جامعه را از عوامل خطرهاى مادى مانند بيماريهاى واگيردار حفظ کرد، بايد از عوامل انحرافهاى فکرى و معنوى نيز حفظ نمود.
در تمدن ماشينى امروز، افراد آزاد هستند که هر نوع عقيده و فکر و انحرافى را تا آنجا که مخل به نظام مادى اجتماع نيست، بپذيرند؛ ولى در اسلام اين طور نيست. اسلام مى‌خواهد جامعه به وجود آورد که در مسير تکامل معنوى و اخلاقى پيش برود. اين کار ميسر نمى‌شود جز از اين راه که با عوامل انحراف فکرى و اخلاقى مبارزه کند و نگذارد اين عوامل بر زندگى مردم مسلط شود.
با توجه به اين اصل اساسى، بخوبى معلوم مى‌شود که چرا اسلام، خواندن کتب گمراه کننده را که به عقايد و افکار صحيح و يا به اخلاق سالم لطمه مى‌زند، ممنوع ساخته است. اگر خواندن اين نوع کتب و نوشته‌ها براى همگان آزاد باشد، مردم چه تضمينى براى نگهدارى افکار و اخلاق خود از انحراف دارند؟ هرگز نبايد قدرت تلقين و تبليغ را ناديده گرفت و چه بسا اين نوع نوشته‌ها از راه تلقين و تبليغ، مسير زندگى افراد را بکلى منحرف سازند؛ چه بسيارند جوانانى که بر اثر کتب منحرف کننده و رمانهاى عشقى و جنايى رسوا و خطرناک، در پرتگاه فساد سقوط اخلاقى افتاده‌اند.
به اين علل ياد شده است که اسلام اجازه نداده کتب گمراه کننده، بطور آزاد در اجتماع نشر شود و مورد مطالعه همگان قرار گيرد؛ ولى بر همين اساس که اين دين طرفدار علم و دانش است، خواندن و مطالعه اين گونه کتابها را بر دانشمندانى که قدرت دارند حق و باطل را با ميزان عقل تواناى خود از هم بشناسند، حرام نکرده است. دانشمندان نه تنها مى‌توانند اين گونه کتابها را مورد مطالعه قرار دهند، بلکه بر دانشمندان اسلامى مطالعه آنها واجب و لازم است تا بتوانند منطق مخالفان را که در اين کتب آمده است به دست آورند و با آن مبارزه کنند و چگونگى منطق و راه و روش تبليغ دشمنان را بشناسند و از راه صحيح و مؤثر در مبارزه با آن بکوشند.
در تاريخ اسلام مذاکرات زيادى ميان پيشوايان دينى و طرفداران عقايد غير اسلامى واقع شده که مؤلفينى از قبيل مؤلف کتاب «احتجاج طبرسى» [1] به جمع آورى اين نوع بحث‌ها پرداخته‌اند؛ و اين خود نمونه‌اى از اين است که تحريم «کتب ضاله» در اسلام به معنى کشتن آزادى فکر و مخالفت با دانش نيست؛ و پيشوايان دينى همواره اين گونه عقايد را از راه منطق و بحث آزاد پاسخ گفته‌اند، نه از راه ايجاد اختناق فکرى و عقيده‌اى. [2]
پى‌نوشت‌ها
-----------------
[1]. نگارش احمد بن على بن ابى طالب، متوفاى حدود سال 550 - اين کتاب بطور مکرر چاپ شده است و روشنگر گوشه‌اى از علوم اهل بيت پيامبر(ص) مى‌باشد.
[2]. پاسخ به پرسشهاى مذهبى - نويسندگان: آيات عظام ناصر مکارم شيرازى و جعفر سبحانى