فلسفه عبادت
با توجه به اينکه انسان آزاد آفريده شده پس فلسفه عبادت خداوند چيست؟
الف: خداوند در انتظار عبادت کسى نيست و عبادت و طغيان بندگان نفع و ضررى براى خداوند ندارد. قرآن مجيد در اين باره مى‌فرمايد: وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اَللَّهَ شَيْئاً
هر کس به جاهليت و گمراهى پسروى کند هرگز خدا را زيان نمى‌رساند. [1]
به عنوان نمونه پيرامون قربانى در حج مى‌فرمايد: لَنْ يَنالَ اَللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها
چنان نيست که گوشت و خون آن به خدا برسد. [2] بنابراين عبادت فلسفه‌هاى ديگرى دارد که به اختصار به برخى از فلسفه‌هاى آن اشاره مى‌شود:
1- نقش تربيتى و سازندگى عبادت و ارتباط با خدا در رشد کمالات انسانى، پرورش فضائل و مکارم اخلاقى و تنظيم مناسبات انسانى و اجتماعى نقش فوق العاده‌اى دارد.
2- آرامش روحى و روانى از ديدگاه روانشناختى ارتباط با خدا، انس با خالق هستى و گفتگو با آفرينشگر عالم و آدم از بهترين عوامل آرامش روانى و مقابله با اضطرابات درونى است.
3- ايجاد روح اميد و نشاط، يکى از ديگر کارکردهاى روانشناختى عبادت، احساس اميدوارى است، زيرا کسى که با خدا در ارتباط است، خود را در زندگى تنها و بى‌پناه نمى‌يابد. از اينرو روانشناسان معتقدند که دين و عقايد و مناسک دينى باعث کاهش رنجهاى انسان و بويژه غم و رنج تنهايى در کوير خشک زندگى و در برخورد با ناملايمات و دشوارى‌ها است. آرى عبادت آدمى شور و نشاط، اميد و قدرت بردبارى و مقاومت در برابر سختيها عطا مى‌کند.
4- اعمال انسان داراى اثر تکوينى و حقيقى در حيات جاودان آدمى است. به عبارت ديگر بهشت و دوزخ يک امر قراردادى و وضعى نيست، بلکه حضور و تجسم خود عمل انسان است.
براى آگاهى بيشتر در اين باره ر. ک:
1- کلياتى پيرامون عبادات اسلامى، شهيد سيد محمدباقر صدر
2- اسرار عبادات، آيه الله جوادى آملى
ب: اگر آدمى نخواهد بنده کسى باشد تنها از يک راه ممکن است و آن بندگى خدا کردن، در اين صورت است که آدمى از قيد همه تعلقات و زنجيرهاى بندگى و بردگى رها مى‌شود و با بى‌نهايت هم آوا و هم سخن مى‌شود، ليکن آنکه از طرق بندگى خدا سر برتافت گرفتار بندگى نفس و شيطان و بردگى در برابر دريوزگان مى‌شود:
آنکه گريزد ز خراجات شاه بار کش غول بيابان شود
اين که انسان آزاد و مختار آفريده شده است، يعنى آزاد از بندگى و بردگى خلايق، که آنان نيز مثل ما، همه بندگانى تهيدست و فقيران درگاه الهى‌اند، اما اختيار آن گونه که از دايره قدرت خدا نيز رها باشيم نه مطلوب است و نه ممکن.
پى‌نوشت
-----------------
[1]. (آل عمران 144)
[2]. (حج، آيه 37)