ضمان طبيب
سوال 1710 :
آيا دندانپزشک مى تواند قبل از شروع به کار به بيمار يا ولىّ او بگويد که نسبت به ضررهاى احتمالى مسئوليّتى را نمى پذيرد؟ در صورت موافقت بيمار يا ولىّ صغير، اگر بيمار صدمه اى ببيند، آيا دندانپزشک ضامن مى باشد؟
جواب :
هرگاه قبلاً برائت خود را اعلام دارد و در کار کوتاهى نکند ضامن نيست.
سوال 1711 :
در همه درمانهاى دندانپزشکى که توسّط دانشجو انجام مى شود (وظايف آموزشى) چون کار عملى است، گاهى باعث خسارت و بعضى اوقات موجب از بين رفتن دندان يا عوارض ديگر مى شود، در اين صورت چه کسى ضامن مى باشد؟
جواب :
کسى که مباشر ايجاد نقصان است ضامن است; مگر اين که قبلاً از طرف مقابل برائت گرفته باشد و در کارهاى خود کوتاهى ننموده باشد.
سوال 1712 :
در علم پزشکى برخى از روشهاى درمانى با گذشت زمان دچار تغييراتى مى شود، يا بکلّى ارزش خود را از دست مى دهد، در صورتى که پزشک به علّت عدم مطالعه از اطّلاعات جديد مطّلع نشود، آيا مسئول است؟
جواب :
اين مسأله دو حالت دارد: حالت اوّل اين است که عرف پزشکان، پزشک را در برابر فرا نگرفتن معلومات جديد مقصّر مى شناسند، در اين صورت ضامن است. حالت دوّم آن است که فرا گرفتن آن مسائل را وظيفه طبيب نمى دانند; بلکه جزء تکامل علم محسوب مى شود. در اين صورت مسئول نيست.
سوال 1713 :
برخى از افراد عادى (که در مسائل پزشکى تخصّصى ندارند) در امر پزشکى دخالت و قرص، آمپول يا دارويى را براى مريض توصيه مى نمايند. در صورتى که اين امر منجر به مرگ يا آسيب جسمى شود، آيا آنها ضامن هستند؟
جواب :
کار خلافى کرده و مجازات دارد، ولى ضامن ديه طرف نيست; مگر اين که شخصاً دارو را به او تزريق کرده يا خورانده باشد.
سوال 1714 :
در مراکز آموزشى، درمانى و پزشکى دولتى دستياران، بويژه در سالهاى نخست، بايد با حضور و راهنمايى اساتيد خود، اقدام به عمل جرّاحى نمايند. در صورتى که دستيار با اجازه استاد خود، يا به اين اميد که استاد مى گويد: «شما کار را شروع کنيد، من هم مى رسم» (ولى استاد حاضر نمى شود)، به تنهايى يا با همراهى ساير دستياران، عمل جرّاحى را به پايان برساند و آسيبى به بيمار وارد شود که ناشى از عدم حضور استاد است، مسئول کيست؟
جواب :
دستيار مسئول است; مگر اين که تخلّف استاد از قول خود سبب اين مشکل شده باشد که در اين صورت نيز دستيار مقصّر است; ولى مى تواند خسارتى را که پرداخته از استاد که او را مغرور ساخته بگيرد.
سوال 1715 :
آيا اقدامات پزشکى طبيب در غير رشته تخصّصى خود که آگاهى لازم را در آن ندارد، و باعث تشديد بيمارى يا بروز عارضه اى جديد در بيمار مى شود يا منجر به فوت بيمار مى گردد، موجب ضمان است؟
جواب :
آرى، موجب ضمان است.
سوال 1716 :
در صورتى که بيمار يا ولىّ او به پزشکى که در کارش متخصّص و داناست، اجازه معالجه دهد، آيا در صورت مرگ بيمار، پزشک ضامن است؟
جواب :
در صورتى که پزشک از پيامدهاى احتمالى برائت بجويد و در کار خود، کوتاهى و سهل انگارى نکرده باشد ضامن نيست.
سوال 1717 :
چنانچه پزشک معالج، عمداً يا سهواً در مداواى بيمار يا مجروحى که مسئوليّت درمان وى را پذيرفته است، کوتاهى ورزد و در نتيجه آن شخص در اثر سرايت بيمارى و يا جرح سابق، صدمه ديده و يا تلف شود، آيا طبيب مسئوليّت خواهد داشت؟
جواب :
در صورتى که مريض در شرايط خطرناکى باشد و اولياى مريض او را به طبيب بسپارند که از او مراقبت کند و طرفين يا خصوص طبيب بداند که اگر از بيمار غفلت کند، خطرى بيمار را تهديد مى کند، چنانچه طبيب اين مسئوليّت را پذيرفته باشد، و از انجام وظيفه تخلّف نمايد، در برابر نتيجه آن مسئول است و اگر عمداً و به قصد زيان رساندن به مريض اين کار را کرده باشد، قتل عمد، يا جرح عمد محسوب مى شود و در غير اين صورت، شبه عمد است.
سوال 1718 :
معالجات دندانپزشکى ممکن است با شکست يا کوتاهى عمر دندان همراه شود، لطفاً بفرماييد:
الف) اگر دندانپزشک سعى کافى و دقّت لازم را نموده باشد، ولى در حين معالجه ضررهايى به دندان و دهان برسد، چه حکمى دارد؟
جواب :
هرگاه اين گونه ضررها طبيعى باشد و معمولاً در غالب موارد رخ مى دهد، ضامن نيست، در غير اين صورت اگر از مريض برائت نگرفته باشد، ضامن است.
ب) اگر بعد از معالجه، با وجود دقّت کافى در معالجه، عوارضى براى بيمار به وجود آيد چطور؟
جواب :
مانند مسأله سابق است.
جواب :
در هر حال آيا اتمام حجّت با بيمار قبل از معالجه لازم است؟
جواب :
براى اين که مشکلى براى طبيب پيش نيايد، بهتر است که در هر حال از بيمار برائت بگيرد.
سوال 1719 :
غالباً و بويژه در درمانگاههاى دولتى به بيماران توصيه مى شود که فلان دندان قابل معالجه مى باشد و همه اصرار بر نکشيدن آن مى نمايند; آيا کشيدن دندان در اين حالت براى پزشک ضمانت دارد؟ اگر به خاطر وضع اقتصادى يا عدم بينش فرهنگى انجام شود، ضمان شرعى دارد؟
جواب :
در صورتى که دندان خراب است و بعضى به علل مختلف ترجيح مى دهند آن را بکشند و طبيب توجيه لازم را نموده، ولى بيمار اصرار در کشيدن آن دارد اشکالى ندارد.
سوال 1720 :
اگر تزريق آمپول منجر به عارضه، يا فوت شود، آيا تزريق کننده در موارد ذيل ضامن است؟
الف) اشتباه در تجويز پزشک باشد.
ب) تزريق کننده مجوّز بهدارى دارد; امّا قواعد تزريقات را رعايت نکرده باشد.
جواب :
تزريق کننده مجوّز بهدارى دارد، و قواعد تزريقات را نيز رعايت کرده باشد.
د) تزريق کننده مجوز بهدارى ندارد.
جواب :
در مورد اوّل پزشک ضامن است. در مورد دوّم تزريق کننده ضامن است. در مورد سوّم چنانچه مرگ يا عارضه ناشى از خطاى تزريق کننده باشد ضامن است; مگر اين که قبلاً بطور خصوصى يا بطور عام از بيماران خود برائت گرفته باشد و اگر به خاطر عيب و علّت غير عادى در بيمار بوده، ضامن نيست. و در مورد چهارم تزريق کننده ضامن است.
سوال 1721 :
اگر خون گرفتن منجر به عارضه گردد، چه حکمى بر آن مترتّب است؟
جواب :
مانند مسأله سابق است.
سوال 1722 :
با توجّه به اين که تجويز دارو (به استثناى داروهاى بدون نسخه) به عهده پزشک است نه داروساز، اگر بيمارى به حال اضطرار به داروساز مراجعه کند و داروساز، دارويى در اختيار وى قرار ندهد، آيا در صورت بروز نقص جسمى، جرح يا فوت بيمار، داروساز مقصّر است؟
جواب :
ضامن نيست; هرچند در بعضى از صور مسأله مرتکب گناه شده است.