سرمايه کسب
سوال 764 :
آيا به سرمايه کسب و تجارت خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
بلى، به سرمايه خمس تعلّق مى گيرد. مگر اينکه براى تأمين معاش خود و عائله اش مطابق شأنش به همه سرمايه نياز داشته باشد. بطورى که اگر خمس آن
(صفحه193)
را بپردازد نتواند با بقيه آن امرار معاش کند، که در اين صورت خمس ندارد. ولى اگر تمکن پيدا کرد يا سرمايه را فروخت، بايد خمس آن را پرداخت کند.
سوال 765 :
اينجانب مقدارى سهام خريدارى کرده ام و خمس آنها را نيز پرداخته ام، حال اگر بخواهم اين سهام را چند سال نگهدارى کنم، آيا خمس ترقى قيمت آن را همه ساله بايد بپردازم يا پس از فروش آنها؟
جواب :
در صورت افزايش قيمت، بايد خمس مقدار اضافه شده در هرسال را در همان سال بپردازيد.
سوال 766 :
اشخاصى که شغل آنها طلافروشى و زرگرى است گاهى ممکن است مثلا در اول سال يک کيلوگرم طلا دارند ولى در آخر سال به جهت افزايش بى رويه قيمت، مقدار طلاى آنها به نيم کيلوگرم رسيده ولى قيمت آن نسبت به يک کيلوگرم اول سال بيشتر است و اگر به همين ترتيب چند سال بگذرد سرمايه از بين رفته و چيزى به عنوان موجودى ندارند. آيا اين افراد مى توانند مقدارى طلا را سرمايه خود قرار دهند و ميزان در سود و زيان را براساس خود طلا محاسبه کنند، بدون اينکه به قيمت کارى داشته باشند؟
جواب :
اوّلا اين سوال تنها در مورد طلافروشى مطرح نيست، بلکه در مورد ساير تجّار و کسبه نيز مطرح است و ثانياً معيار در وجوب خمس، قيمت و ثروت است نه وزن و مقدار و ثالثاً ترقى قيمت هرچند ممکن است موجب کم شدن سرمايه از نظر وزن بشود ولى هيچگاه منجر به از بين رفتن آن نمى شود بنابراين در مفروض سوال، شخص بايد خمس زايد را بپردازد.
سوال 767 :
شغل اينجانب کاسبى است و داراى سال خمسى مى باشم، سال گذشته حدود يکصد گونى برنج داشتم که سرمايه کسبم بوده و آن را نيز تخميس کرده ام، امسال قيمت برنج افزايش يافته و موجب شده است که سرمايه کسب من به مقدار دوازده گونى کاهش پيدا کند، آيا خمس بدهکارم؟
جواب :
ملاک و معيار در باب خمس، قيمت و ثروت است نه وزن و مقدار. بنابراين هرمقدار بر قيمت برنجها افزوده شده خمس دارد. هرچند که به حسب
(صفحه194)
وزن کمتر شده باشد و اگر مسأله برعکس شود يعنى مقدار جنس افزايش يابد ولى قيمت اضافه نشود، خمس به مقدار اضافى تعلّق نمى گيرد.
سوال 768 :
آيا تخميس سرمايه بايد از آغاز کسب باشد يا بعد از گذشتن سال؟
جواب :
اگر سرمايه از درآمد همان سالى است که مى خواهد در آن تجارت و کسب کند، ملاک آخر سال خمسى است و اگر مى خواهد درآمد سالهاى قبل را به عنوان سرمايه کسب قرار دهد، بايد در آغاز کسب آن را تخميس کند.
سوال 769 :
شخصى لوازم زندگى خود را با وجود احتياجى که به آنها داشته فروخته تا سرمايه کسب قرار دهد، آيا تا زمانى که مثل آنها را خريدارى نکرده، به اين سرمايه خمس تعلّق مى گيرد؟
جواب :
در فرض سوال، اگر لوازم زندگى را از درآمد سال يا مال غير مخمس خريدارى کرده، مازاد بر قيمت خريد لوازم زندگى که جزء سرمايه شده، متعلّق خمس است.
سوال 770 :
اشخاصى که سرمايه کسب آنها غير مخمس بوده و از درآمد آن لوازم زندگى مورد نياز خود را خريدارى کرده اند، آيا به اين لوازم زندگى نيز خمس تعلق مى گيرد؟
جواب :
در فرض سوال، بايد خمس سرمايه و آنچه از درآمد اين سرمايه خريده شده به قيمت فعلى بپردازند.
سوال 771 :
اينجانب بعد از چند سال کار در يک کارخانه، خود را بازخريد کردم و مبلغى را که به عنوان بازخريد گرفتم، آن را به عنوان مضاربه به کسى داده ام و با سود آن امرار معاش مى کنم و راه ديگرى براى تأمين معاش ندارم، آيا بايد خمس مبلغ بازخريد را بدهم؟
جواب :
در فرض سوال که مبلغ مزبور تنها به مقدارى است که معاش شما را تأمين مى کند، خمس ندارد.