تصرف در مال متعلّق خمس
سوال 790 :
کسانى که خمس بدهکارند و پرداخت نمى کنند، وظيفه زن و فرزند آنها چيست؟
جواب :
اگر بدانند عين مال مورد ابتلاى ايشان متعلّق خمس است خوردن و تصرّف در آن قبل از اداى خمس جايز نيست. ولى مى توانند با اذن حاکم شرع خمس آنچه را مصرف کرده اند بر ذمّه بگيرند و هروقت توانستند پرداخت کنند. و اگر تعلّق خمس به عين مالى که مورد ابتلاى آنها است مشکوک باشد تصرّف در آن جايز است. و در هر صورت با وجود شرايط امر به معروف لازم است ايشان را امر به معروف کنند.
(صفحه199)
سوال 791 :
گوسفندى را که خمس به آن تعلّق گرفته صاحب گوسفند به قصّاب فروخته است، کسانى که از گوشت آن خريدارى کرده اند بعد از اينکه علم پيدا کردند، آيا بايد خمس آن را بدهند؟
جواب :
بايد خمس آن را بپردازند.
سوال 792 :
فردى نود و نه درصد احتمال مى دهد پدرش خمس نمى دهد، تکليف پولهايى که از او مى گيرد يا غذايى که در خانه او مى خورد چيست؟
جواب :
چنانچه اطمينان داشته باشد که موارد فوق متعلّق خمس است، بايد خمس چيزهايى را که استفاده مى کند بپردازد.
سوال 793 :
اگر کسى با پول خمس داده نشده لباس خريدارى کند و در آن نماز بخواند، حکم آن چيست؟
جواب :
نماز او اشکال دارد.
سوال 794 :
رفتن به منزل افرادى که انسان علم دارد خمس اموال خود را نپرداخته اند، چه حکمى دارد؟
جواب :
اصل رفتن مانعى ندارد. خصوصاً اگر براى صله رحم و امر به معروف و نهى از منکر باشد. ولى اگر چيزى مصرف کرد که مى داند متعلّق خمس است، بايد خمس آن را بپردازد.
سوال 795 :
شخصى داراى سال خمسى است اگر در اثناى سال فوت کند، آيا ورثه او مى توانند قبل از پرداخت خمس او از ترکه او در تجهيز و تکفين و ساير مخارج ميت مصرف کنند؟
جواب :
آنچه از درآمد سال فوت صرف مؤونه نشده، بايد خمس آن پرداخت شود. و از مال خمس داده شده به مصرف تجهيز و تکفين ميت برسانند و حتى کفنى را که خود ميت از درآمد سال فوت خريده بايد خمس آن را بپردازند.
سوال 796 :
آيا تصرف در مال متعلّق خمس مطلقاً جايز نيست؟ حتى اگر به ارث به انسان
(صفحه200)
برسد يا کسى به انسان هبه کند و يا پدرى جهيزيه دختر را با آن خريدارى کند؟
جواب :
خير، مطلقاً جايز نيست.
سوال 797 :
شخصى که وجوهات و مظالم عباد و کفارات در مالش هست و مى خواهد به حج برود، آيا مى تواند فقط مخارج حج را تخميس کند و به مکه برود و پس از مراجعت خمس تمام اموال خود را بدهد. آيا حج او صحيح است؟
جواب :
همانطور که قبلا اشاره شد، تصرف در مال متعلق خمس قبل از اداى خمس جايز نيست و شما همين مقدار که مى خواهيد از اموال خود برداريد و خمس آن را بدهيد و با آن به حج برويد، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. لذا اين کار منع از تصرف را برطرف نمى کند.
بلى مى توانيد مقدارى از مال را با اجازه مرجع تقليد خود جدا کنيد و سپس خمس آن را بپردازيد. و يا اگر اموال شما عبارت از اشياى مختلفه باشد، مانند خانه، باغ و غير اينها خمس يک نوع معين را بپردازيد و يا اگر پول است و در بانکهاى متعدد وجود دارد خمس پول مربوط به بانک معين را بپردازيد و يا در فرض سوال مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وکيل او بدهيد و او بعد از قبول، آن را به شما قرض بدهد و مخارج حج خود را از اين پول يا پولى که اصلا خمس به آن تعلق نگرفته بدهيد. در اين صورت حج شما صحيح است.
سوال 798 :
شخصى که اموال خود را تخميس نکرده و عازم سفر عمره است، آيا مى تواند فقط مخارج عمره را تخميس کند و بدون تخميس بقيه اموال به عمره برود؟ و آيا عمره وى بدين صورت صحيح است؟ و در صورت عدم صحت، آيا راه حلى براى اين موارد وجود دارد؟
جواب :
تصرف در مالى که خمس به آن تعلّق گرفته، قبل از پرداخت خمس آن، جايز نيست و برداشت مخارج عمره و دادن خمس آن، تصرف در مال غير مخمس است و جايز نيست. و اين کار منع از تصرف را برطرف نمى کند. بلى مى توانيد مقدارى از مال را به قصد اداى خمس به مرجع تقليد يا وکيل او بدهيد و او بعد از قبول آن را به شما قرض بدهد و شما آن را صرف مخارج عمره کنيد، در
(صفحه201)
اين صورت عمره شما صحيح است. يا فروضى را که در مسأله قبل ذکر شده رعايت کنيد.
و اگر خمس ندهيد گرچه تصرف در مال حرام است اما همراه داشتن پول غير مخمس و خرج آن موجب بطلان عمره نمى شود. مشروط براينکه لباس احرام از مالى که خمس به آن تعلق نگرفته تهيه شود، يا به ذمه خريده شود، که در اين صورت عمره صحيح است.