تفصيل احکام:
1 - براى آگاه ساختن مؤمنين از فرارسيدن اوقات نمازهاى واجبيوميه وتشويق آنان براى مبادرت به انجام نماز در اول وقت، اذان گفتنمستحب است واين اذان، "اذان اعلام" ناميده مىشود واختصاص بهاول وقت دارد.
2 - همچنين مستحب مؤکّد است که نماز گزار براى نماز خود اذانواقامه بگويد، بلکه احوط آن است که در غير سفر وعجله نداشتن،مردان اقامه را ترک نکنند. آنچه گفته شد در صورتى است که بطورفرادا يعنى به تنهايى نماز بخواند، اما اگر با جماعت نماز بخواند،به اذان واقامه جماعت، اکتفا مىشود. اذان واقامه نماز، به اول وقتاختصاص ندارد بلکه نماز گزار قبل از اداى نماز بدون فاصله، اذانواقامه مىگويد هرچند نماز را از اول وقت به تأخير انداخته باشد.
در تأکيد استحباب اذان واقامه، بين مرد وزن وبين سفر وحضر فرقىوجود ندارد.
3 - اذان واقامه تنها در نمازهاى يوميه گفته مىشود چه به صورتادا باشد يا قضا اما ساير نمازهاى واجب اذان واقامه ندارد. در نمازعيدين مستحب است که قبل از نماز سه بار "الصلاة" گفته شود ودرغير عيدين نيز به قصد رجا، سه بار "الصلاة" بگويد.
4 - مستحب است در روزى که نوزاد متولد مىشود، درگوشراست او اذان ودر گوش چپ او اقامه گفته شود.
5 - کسى که بخواهد مجموعهاى از نمازهاى فوت شده را، يکمرتبه وپشت سرهم قضا کند، براى نماز اول اذان واقامه بگويد اما براىنمازهاى بعدى، تنها اقامه را تکرار کند.
6 - استحباب اذان در موارد زير ساقط مىشود:
اول - اذان نماز عصر در روز جمعه در صورتيکه با نماز جمعهيا نماز ظهر يکجا گزارده شود.
دوم - اذان نماز عصر در روز عرفه در صورتيکه با ظهر يکجا گزاردهشود.
سوم - اذان نماز عشا در شب مشعر در صورتيکه بامغرب يکجاگزارده شود.
چهارم - در صورت جمع بين ظهر وعصر وبين مغرب وعشا بايکوضوء وبدون فاصله قابل توجه عرفى. دراين حالت اذان از نماز عصروعشا ساقط مىشود. البته تلاوت دعاهاى کوتاه وتسبيحات حضرتزهرا بين دونماز، ضررى به جمع بين دونماز ندارد. اين حکم،زن مستحاضهاى را که براو جمع بين ظهر وعصر وجمع بين مغربوعشا واجب است نيز شامل مىشود.
7 - اذان واقامه، در موارد زير هردو ساقط مىشود:
الف - براى کسى که به نماز جماعت مىپيوندد، اذان واقامه جماعتکفايت مىکند، چه خود، اذان واقامه را شنيده باشد يانشنيده باشد، يادرهنگام اذان واقامه حاضر باشد يا نباشد.
ب - کسى که در مسجد بطور منفرد نماز مىخواند، به اذان واقامهجماعت اکتفا مىکند در صورتيکه قبل از متفرق شدن صفوفجماعت، به نماز شروع کرده باشد.
ج - اگر اذان واقامه ديگرى را بطور کامل بشنود يا اذان و اقامهديگرى را به قصد اذان واقامه وبدون تغيير عبارات آن، بازگو کند،کفايت مىکند.
8 - در صحت اذان واقامه ومترتب شدن ثواب بر انجام آن دو،شرايط ذيل لازم است:
اوّل - نيت، يعنى هدف شخص از اذان واقامه، تقرب به خدا وامتثالاوامر او باشد. البته اين شرط در اذان نماز است اما در اذان اِعلام، قصدقربت شرط نيست.
دوم - عقل وايمان؛ يعنى اذان واقامه از شخص ديوانه وغير مؤمنصحيح نيست. پس در جماعت به اذان واقامه آن دو نمىتوان اکتفا کردوهمچنين اگر اذان واقامه ديوانه يا غير مؤمن را بشنود، نمىتواند به آناکتفا کند. اما بلوغ شرط نيست وبه اذان کودک مميز هم مىتوان اکتفاکرد.
سوم - ترتيب؛ يعنى اول بايد اذان وبعد اقامه بگويد وهمچنينفصلها و جملات اذان واقامه را به ترتيبى که قبلا ذکر شد بخواند.
چهارم - موالات بين اذان واقامه وبين فصلهاى آن دو وبين اذانواقامه ونماز، يعنى فاصله زيادى بين آنها واقع نشود، مرجع تشخيصتحقق فاصله وعدم فاصله، عرف است.
پنجم - خواندن اذان واقامه به زبان عربى وبه صورت صحيح؛ يعنىترجمه اذان واقامه ياتلفظ غلط آنها کفايت نمىکند.
ششم - بعد از فرا رسيدن وقت نماز، اذان واقامه بگويد.
هفتم - در اقامه، طهارت شرعى )وضو يا غسل( داشته باشد امّا دراذان، طهارت شرط نيست ولى اگر اقامه را بدون طهارت به قصد رجابجا آورد، جايز است.
هشتم - احوط اين است که در اقامه، طهارت وقيام ترک نشود، اماروبه قبله بودن واستقرار داشتن )آرام بودن بدن( بهتر آن است که ترکنشود ولذا اگر کسى بخواهد بدون طهارت يانشسته اقامه بگويد، بايدبه قصد رجا بجاآورد )نه قصد استحباب قطعى(.