گفتار درشرایط نماز میت

گفتار درشرايط نماز ميت

واجب است نماز ميت با قصد قربت انجام شود و ميت را در نيت بطورى مشخص کند که مبهم نباشد يعنى معلوم باشد به چه کسى نماز مى خواند هرچند به اينکه قصد کند حاضر را و يا ميتى را که امام جماعت به او نماز مى خواند و نيز واجب است اينکه نماز گذار رو به قبله ايستاده باشد و ميت جلوى او به پشت خوابيده باشد البته اين وظيفه مربوط به امام جماعت و يا کسى است که فرادى و به تنهائى بر ميت نماز مى خواند و اما ماءمومينى که در دو طرف صف باشند و ميت روبروى آنها نمى تواند باشد تنها کافى است آن ماءمومين متصل باشند به کسانيکه روبروى ميت ايستاده اند.

شرط ديگر اين که سر ميت در سمت راست نماز گذار وپاى او در سمت چپ قرار گيرد.

و اينکه بين ميت و نمازگذار حائلى از قبيل پرده و ديوار نباشدبطوريکه عرفا صدق نکند که نماز بر آن ميت است بنابراين نماز خواندن بر ميتى که در داخل تابوت است عيب ندارد چون تابوت در برابر نمازگذار قرار مى گيرد.

شرط ديگر اينکه بين ميت و نماز گذار فاصله زياد نباشد بطوريکه عرفا بگويند اين شخص بر بالاى سر آن ميت نايستاده مگر ماءموميکه در صفوف آخر نماز ايستاده و فاصله اش با ميت بسيار است که در صورت اتصال صفوف عيبى ندارد.

شرط ديگر اينکه محل نمازگذار زياد بلندتر و پائين تر از محلى که جنازه قرار گرفته نباشد و يکى در بلندى و ديگرى در گودى قرار نگرفته باشد و اما بلندى و پستى مختصر عيبى ندارد.

شرط ديگر اينکه نماز ميت بعد از غسل دادن و کفن کردن و حنوط وى باشد. مگر آن ميتى که غسل و کفن از او ساقط است مانند شهيد و يا کسيکه غسل دادن و کفن کردنش ممکن نيست که بدون غسل و کفن بر او نماز خوانده مى شود.

شرط ديگر اينکه ميت مستورالعورة باشد و اگر اصلا کفن ندارد اگر ممکن باشد بايد عورتش را قبل از نهادنش در قبر بپوشانند و آن گاه بر او نماز بخوانند واگر ممکن نباشد قبر او را بکنند و او را در لحدش به پشت بخوابانند و عورتش را با خشت و يا سنگ يا خاک بپوشانند و نماز را بر او بخوانند و بعد از نماز روى او را بطرف قبله نموده قبرش را پر کنند.

مساءله 1 - در نماز ميت طهارت از حدث و خبث و نيز سائر شروط و ترک موانعى که در نمازهاى داراى رکوع و سجود معتبر است معتبر نيست بجز قهقهه و سخن گفتن که بايد احتياط درمورد آن دو ترک نشودبلکه نزديک تر به احتياط آن است که آنچه مراعاتش در سائر نمازها واجب است در اين نماز نيز رعايت شود.

مساءله 2 - اگر بهيچ وجه ممکن نيست رو به قبله بر ميت نماز خوانده شود قبله ساقط مى شود و اگر جهت قبله مشتبه بوده و راهى به تحصيل علم به قبله نبوده و نيز حتى نشانه هائيکه در صورت فقدان علم به آنها مراجعه مى شود در کار نبود بطرفى نماز خوانده مى شود که قبله بودنش مظمون است و اگر اين نيز ممکن نبود بايد چهار نماز در چهار طرف بر ميت خوانده شود.

مساءله 3 - اگر نمازگذار بر ميت نتواند ايستاده نماز بخواند و کسى هم که قادر بر نماز خواندن ايستاده باشد وجود نداشته باشد بايد نشسته بر ميت نماز خوانده شود و اگر چنين کسى هست نماز خواندن بر آن ميت بر او واجب عينى مى شود و در اين صورت نماز شخص عاجز از قيام کافى نيست لکن اگر شخصى متمکن از قيام عصيان کند و وظيفه عينى خود را انجام ندهد آن وقت عاجز بايد به وظيفه خود قيام نموده نشسته بر ميت نماز بخواند و اما اگر متمکن نبوده باشد و عاجز نماز شکسته بخواند پس از آن و قبل از دفن متمکنى پيدا شود احتياط آن استکه متمکن دوباره نماز را بر ميت بخواند هرچند که کفايت همان نمازيکه عاجز خوانده بود خالى از وجه نيست بلکه در صورتيکه عاجز معتقد بوده که هيچ متمکنى وجود ندارد بعد معلوم مى شود که چنين نبوده و در همان لحظه اى که عاجز نماز مى خواند متمکن وجود داشته کافى نبودن نماز عاجز اقوى است .

مساءله 4 - کسيکه از راه مى رسد و مى بيند که امام در حال خواندن نماز ميت است مى تواند داخل نماز شده و تکبيرات او را متابعت کن و اول نماز خود را اولين تکبير خود قرار داده شهادتين را مى گويد و وقتى امام سومين تکبير خود را مى گويد او با وى تکبير مى گويد و آن را تکبيردوم خود قرار داده بر پيغمبر و آل او عليهم السلام صلوات مى فرستد و چون امام از نماز خود فارغ مى شود او خود بقيه تکبيرات را مى گويد و اگر توانست دعاهايش را نيز مى خواند هرچند مخفف آن را و اگر مردم او را مهلت ندادند که نمازش ‍ را با دعا تمام کند در همان جا که ايستاده بگفتن پنج تکبير پشت سر هم و بدون دعا اکتفاء مى کند.

مساءله 5 - نماز ميت مادام که انجام نشده از مکلفين ساقط نمى شود مگر اين که بعضى از آنان بطور صحيح انجامش دهند در اين صورت از بقيه ساقط مى شود و اگر مکلف شک کند که آيا مسلمانان بر اين ميت نماز خوانده اند يا نه بنا را مى گذارد بر اينکه نماز خوانده نشده و نماز به او مى خواند و اگر علم دارد به اينکه نماز به او خوانده اند ولى شک دارد که صحيح خوانده اند يا نه عمل آنها را حمل بر صحت مى کند و اگر يقين دارد که نماز آنان باطل بوده واجب است که نماز براو را بخواند هرچند که نماز گذار اول يقين داشته باشد به اينکه نمازش صحيح بوده بله اگر نماز گذار اول با مکلف مورد بحث بحسب اجتهاد مختلف باشد و يا اولى از کسى تقليد مى کند که نمازى را که او خوانده صحيح مى داند و مکلف مورد بحث از کسى ديگر تقليد مى کند که آن نماز را باطل مى داند در اينجا اکتفا به نماز اولى خالى از اشکال نيست و بهمين جهت احتياط به خواندن نماز بر او ترک نشود.

مساءله 6 - واجب است نماز ميت قبل از دفن او انجام شود نه بعد از دفن بله اگر فراموش شود يا به خاطر عذرى نماز بر او خوانده نشده باشد و يا اگر خوانده اند بعد از دفن معلوم شود که فاسد بوده ناگزير بايد بر قبر او نماز گذارده شود و نبش قبر او جائز نيست در نماز خواندن بر قبر او بايد شرائط آن يعنى رو به قبله بودن و غيره مراعات شود و اين نماز تا زمانيکه ميت متلاشى نشده و هنوز اسم ميت بر او صادق است وقت دارد بلکه نماز خواندن بر قبر براى هر کسى نماز ميت را قبل از دفن او درک نکرده تا يک شبانه روزى جائز است و بعد از گذشتن يک شبانه روز احتياط ترک آن است .

مساءله 7 - تکرار نماز بر يک ميت جائز است ولى با کراهت مگر اينکه ميت شخصى شريف و داراى فضائل و مناقب باشد.

مساءله 8 - اگر در وقت نماز جنازه اى را بياورند در صورتيکه نماز واجب مزاحم نماز بر جنازه نباشد به اين معنا که وقت نماز ميت وسيع باشد و ترس عفونت يافتن در بين نباشد مکلف مخير است هريک را خواست جلوتر بخواند البته در اين فرض مقدم داشتن نماز ميت بهتر است و اگر مزاحم با وقت فضيلت باشد در ترجيح يکى بر ديگرى اشکال و تاءمل است و در وسعت وقت نماز يوميه و در فرضيکه در تاءخير نماز ميت بيم فساد و تعفن مى رود واجب است اول بر ميت نماز بخواند هم چنانکه در تنگى وقت نماز يوميه و ايمنى از فساد جنازه واجب است اول نماز يوميه خوانده شود.

و اما در فرضيکه هم بيم فساد جنازه است و هم وقت نماز تنگ است اگر ممکن است بوجهى از فساد آن جلوگيرى شود و لو باينکه قبل از نماز دفنش کنند و نماز يوميه را در وقت بخوانند و سپس نماز ميت را بر قبر او بخوانند بايد حتما اين کار را بکنند و اگر ممکن نيست و مثلا تا بخواهند او را دفن کنند نماز قضاء مى شود در اينجا اقوى نيز تقدم نماز يوميه و اکتفاء به اقل واجب آن است .

مساءله 9 - اگر چند جنازه حاضر شود بهتر آن است که بهر يک از آن ها نمازى مستقل خوانده شود البته اين در وقتى است که بيم فساد يکى از آنها در اثر تاءخير نمازش در بين نباشد ولى جائز هم هست که يک نماز بر همه آن ها خوانده شود به اين طريق که همه را در پيش روى نماز گذار قرار مى دهند به نحويکه همم محاذى او باشند آنگاه در دعاى براى آنها درتکبير چهارم عبارتى مى آورند که مناسب آنها باشد اگر سه و بيشتر از سه جنازه باشد عبارت را بصيغه جمع و اگر دو نفر باشند به صيغه تثنيه مى آورند اگر همه مرد باشند بصيغه مذکرو اگر زن باشند به صيغه مؤ نث اداء مى کنند و اگر هم مرد باشد و هم زن ضمائر را به اعتبار جنازه مؤ نث و به اعتبار جنازه مذکر مى آورند.

مساءله 10 - اگر در اثناء نماز بر يک ميت مثلا بعد از تکبير اول ميتى ديگر بياورند جائز است در تکبير دوم و سوم و چهارم بر جنازه اول جنازه دوم را نيز شرکت دهند و در نتيجه تکبير دوم جنازه اول تکبير اول جنازه دوم مى شود و تکبير سوم جنازه اول تکبير دوم جنازه دوم و بهمين قياس آنگاه وقتى تکبيرات جنازه اول تمام شد بقيه تکبيرات جنازه دوم را مى آورند و بعد از هر تکبيرى ذکر مختص به آن تکبير را مى خواند و بعد از تکبير مشترک بين هردو دعاى جمع مى کند به اين معنا که در فرضيکه کرديم بعد از تکبير دوم جنازه اول هم شهادتين تکبير اول جنازه دوم را مى خواند و هم صلوات بر پيامبر و آل او عليهم السلام را که ذکر تکبير دوم جنازه او است و به همين طريق تا به آخر.