گفتار در رکعات احتیاط

گفتار در رکعات احتياط

مساءله 1 - رکعات احتياط واجب است بنابر جائز نيست ترک آن و نماز را از سرگرفتن و اين عملى است که بعد از سلام نماز بدون درنگ بايد انجام شود و فاصله انداختن بين آن و بين نماز و آوردن عملى منافى با نماز جائز نيست و اگر چنين کند يعنى بعد از نماز و قبل از رکعات احتياط عمل منافى انجام دهد احتياط واجب آن است که هم رکعات را بياورد و هم اصل نماز را اعاده کند.

بله اگر بعد از عمل منافى و قبل از نماز احتياط متوجه بشود که نمازش ‍ صحيح بوده ديگر اعاده آن واجب نيست (همچنان که نماز احتياط واجب نيست ).

مساءله 2 - در نماز احتياط مانند ساير نمازها بايد نيت کرد و تکبيرة الاحرام گفت و حمد را خواند و نزديک تر به احتياط آن است که حمد و حتى بسم الله آن را آهسته بگويد و سپس برکوع و سجده رنته تشهد بخواند و سلام بدهد و اگر دو رکعتى است در رکعت دوم قنوت ندارد و نيز نماز احتياط سوره ندارد.

مساءله 3 - اگر از رکعات احتياط رکنى را فراموش کند و يا مکرر بياورد باطل مى شود و احتياط واجب آن است که نماز احتياط را دوباره بخواند و نماز را هم اعاده نمايد.

مساءله 4 - اگر قبل از شروع به نماز احتياط متوجه شود که نمازش درست بوده و احتياطى به نماز احتياط ندارد واجب نيست آن را بياورد و اگر بعد از نماز احتياط متوجه صحت نماز خود شود آن نماز احتياط نافله حساب مى شود و اگر در بين نماز احتياط متوجه شود نماز احتياط را بعنوان نافله (يعنى نماز مستحبى ) تمام مى کند و در اين صورت نزديک تر به احتياط آن است که اگر نماز احتياطش يک رکعتى ايستاده است يک رکعت ديگر بر آن اضافه کند.

اگر بعد از خواندن نماز احتياط يقين کند که نمازش ناقص بوده اگر نقص آن به مقدار احتياطى است که خوانده مثلا در نماز شک کرده بين سه و چهار و بنا را بر چهار گذاشته بعد از نماز يک رکعت ايستاده خوانده بعد يقين کرد که نمازش سه رکعت واقع شده نمازش تمام است و نزديک تر به احتياط آن است که نماز را از سر بگيرد البته اين در جائى است که توجه داشته باشد به اينکه نماز احتياطش نقصى را که يک طرف شک او است جبران مى کند مثل مثال بالا که مى داند اگر واقعا نمازش سه رکعت بوده يک رکعت احتياط آن را جبران مى کند.

و اما اگر او توجه نداشته باشد و تصادفا نماز احتياطش به مقدار نقص ‍ محتمل از کار درآيد جبران کردنش محل اشکال است مثل اينکه شک کند بين دو و چهار و بنا رابر چهار گذاشته بجاى دو رکعت اشتباها يک رکعت نماز احتياط بخواند و بعدا معلوم شود که نمازش يک رکعت کم داشته احتياط در مثل اين موارد اين است که نماز را اعاده کند.

و اگر معلوم شود نقص بيش از نماز احتياط بوده مثل اينکه شک کند بين سه و چهار و بنا را بر چهار گذاشته يک رکعت نماز احتياط بخواند و بعدا معلوم شود نمازش دو رکعتى واقع شده در اين گونه موارد واجب است اول يک و يا دو رکعت به نماز خود متصل کند و سپس نماز را اعاده کند و همچنين اگر نقص کمتر از نماز احتياطى باشد که خوانده مثل اينکه شک کند بين دو و چهار و بنا را بر چهار بگذارد و دو رکعت ايستاده نماز احتياط بخواند بعدا يقين کند که نمازش سه رکعت واقع شده که در اينجا بايد يک رکعت به نمازش اضافه کند و سپس اصل نماز را اعاده نمايد.

و اگر در بين نماز احتياط معلوم شود نمازش ناقص بوده اقوى آن است که اکتفاء کند به همان چيزى که شارع آن را جبران نماز قرار داده هرچند که از نظر مقدار و کيفيت با نقصى که در نمازش واقع شده فرق داشته باشد تا چه رسد به آن جائى که جبرانگر نقص درست به مقدار نقص باشد.

و بنابراين اگر شک کند بين سه و چهار و بنا را بر چهار گذاشته شروع کند بخواندن دو رکعت نشسته دربين نماز يقين کند که نمازش سه رکعت واقع شده کافى است همين دو رکعت را تمام کند با اينکه هم از حيث مقدار يا نقص وارده فرق دارد نقص يک رکعت است و نماز احتياط او دو رکعت و هم از حيث کيفيت که نقص يک رکعت ايستاده است و نماز احتياط او نشسته است لکن احتياط در همه اين موارد به دوباره خواندن نماز مخصوصا در جائيکه جبران گر با نقس وارده فرق داشته باشد خوب است و سزاوار نيست ترک شود.

اما در مواردى که شارع نماز احتياط را جبران گر نقص قرار نداده مثل جائى که مکلف شک کند بين سه وچهار و مشغول شود بخواندن دو رکعت نشسته و در بين نماز احتياط بفهمد که نمازش دو رکعت واقع شده نزديک تر به احتياط آن است که نماز احتياط را بشکند و دو رکعت ايستاده به نماز خود متصل کند و سپس اصل نماز را دوباره بخواند.

و اگر قبل از شروع به خواندن نماز احتياط از شک درآيد و معلومش که شود نمازش ناقص بوده حکم کسى را دارد که يک يا چند رکعت نمازش اشتباها ناقص شده يعنى بايد مقدار ناقص را تدارک کند که بيانش در سابق گذشت ، پس چنين کسى نمى تواند نماز احتياط بخواند بلکه لازم است آن مقدارى که کم بوده بخواند و پس از سلام نماز بخاطر سلام بيجائى که گفته دو سجده سهو بجاى آورد.

مساءله 5 - اگر شک کند در اينکه آيا نماز احتياط را خوانده يا نه در صورتى که شک او بعد از وقت نماز پيدا شده به آن اعتناء نمى کند و اگر در وقت پيدا شده و هنوز داخل کار ديگرى نگشته و منافى بعمل نياورده و فاصله زيادى نشده بنا را مى گذارد بر اينکه نخوانده ام و آن را مى خواند.

و اما اگر يکى از موانعى که گفته شد پيش آمده بناگذارى باينکه نماز احتياط خوانده وجهى دارد لکن احتياط آن است که هم نماز احتياط را بجا بياورد و هم اصل نماز را اعاده کند.

مساءله 6 - اگر در فعلى از افعال نماز احتياط شک کند که انجام داده يا نه اگر در محل است انجام دهد و اگر از محل آن عمل گذشته بنا را بر اين بگذارد که انشاء الله انجام داده ام همان طور که در اصل نماز وظيفه چنين بود و اگر در رکعت هاى آن شک کند اقوى آن است واجب است بنا را بر اکثر بگذارد مگر اينکه بنا گذاشتن بر اکثر معنايش بطلان نماز باشد که در اين صورت بنا را بر اقل مى گذارد لکن نزديک تر به احتياط اين است که مع ذلک هم نماز احتياط را اعاده کند و هم اصل نماز را.

مساءله 7 - اگر نماز احتياط را فراموش کند و داخل در نماز ديگر شود چه نافله باشد و چه نماز واجب بايد آن نماز را بشکند و نماز احتياط را بخواند مخصوصا در جائى که نماز دوم مترتب بر نماز اول باشد (نظير نماز عصر که تنها بعد از خواندن ظهر صحيح است ) و نزديک تر به احتياط آن است که علاوه بر خواندن نماز احتياط اصل نماز را که در آن شک کرده بود نيز اعاده کند البته اين وقتى است که از نماز دوم به مقدارى خوانده باشد که مخل بفوريت نماز احتياط نباشد و گرنه بعيد نيست بگوئيم واجب است در همان نماز دوم نيت خود را عدول دهد به نماز اول يعنى نماز ظهر اگر نماز دوم مترتب بر نماز اول باشد و نزديکتر به احتياط اين است که اصل نماز را دوباره اعاده بکند و اگر نماز دوم مترتب بر نماز اول نباشد بايد از آن صرفنظر نموده اصل نماز را اعاده کند و نزديک تر به احياط آن است که ابتداء نماز احتياط را بياورد و سپس اصل نماز را اعاده کند.