6 . تراشيدن سر يا کوتاه کردن مو
ششمين فريضه، و سومين عمل از اعمال منى، حلق يعنى تراشيدن سر و تقصير يعنى کوتاه کردن مو است.
مسأله511. تراشيدن سر براى چند گروه واجب است:
1. فرد «صروره» يعنى کسى که براى اوّلين بار به حج مى رود، خواه حجة الإسلام باشد، يا حج نيابى و يا مستحب.
2. کسى که حجة الاسلام را به جا مى آورد، هر چند قبلاً نيز حج مستحبى يا نيابى به جا آورده باشد.
3. بنابر احتياط واجب، فردى که موهاى خود را گره زده و با هم جمع کرده است.
در غير اين سه مورد، مى تواند به جاى تراشيدن ، مو را کوتاه کند.
صفحه 158
مسأله512. وظيفه زنان فقط تقصير و کوتاه کردن موست.
مسأله513.در تراشيدن سر لازم است همه سر را بتراشد، و تراشيدن برخى از آن کافى نيست.
مسأله514. حلق و تقصير عمل عبادى و نوعى طاعت است. بايد در آن سه امر ياد شده در قربانى رعايت شود، يعنى عمل آگاهانه و با تعيين نوع و براى خدا صورت بگيرد.
مسأله515. حلق و تقصير به سان قربانى کردن، نياز به مباشرت ندارد، ديگرى نيز مى تواند اين کار را براى انسان انجام دهد، به شرط اين که خود محرم، نيت کند.
مسأله516. وظيفه حلق و تقصير بايد در منى انجام بگيرد، و اگر فردى نمى تواند در منى حلق يا تقصير کند، در خارج منى مى تواند انجام دهد، ولى بايد موهاى ريخته را به منى برگرداند، بنابراين کسانى که در مسلخ کنونى که خارج از منى است اقدام به حلق يا تقصير کنند، بايد به منى برگشته تقصير را اعاده کنند و در حلق تيغ را بر سر بکشند.
مسأله517. اگر کسى به علتى قربانى را از روز عيد قربان به تأخير انداخت، تا روز سيزدهم نمى تواند حلق و تقصير را انجام دهد، چنان که شرح آن در مسأله 497 بيان شد.
مسأله518. چنان که در مسائل عمره گذشت در تقصير،
صفحه 159
کوتاه کردن موى سر و صورت و شارب کافى است، ولى کوتاه کردن موى ديگر جاهاى بدن، کفايت نمى کند. و بايد «حلق» را انجام دهد.
مسأله519. واجب، تراشيدن و کوتاه کردن موست، بنابراين کندن مو به هر وسيله اى باشد، کافى نيست.
مسأله520. معمولاً تراشيدن سر با تيغ صورت مى پذيرد ولى ماشينى که مو را از ته مى زند، به گونه اى که عرفاً تراشيدن حساب مى شود، هم کفايت مى کند.
مسأله521.هرگاه فردى که بر او تراشيدن سر واجب است، مو نداشته باشد، کافى است تيغ را بر تمام سر خود بکشد.
مسأله522. هرگاه چنين فردى بين تراشيدن و کوتاه کردن مخير باشد بايد دومى را انتخاب کند و از موى غير سر يعنى ريش و سبيل کوتاه کند.
مسأله523. هرگاه حلق يا تقصير را فراموش کند، بايد به منى برگردد و آنجا عمل را انجام دهد.
مسأله524. وظيفه حلق و تقصير پس از قربانى است، چنان که قربانى پس از رمى است، ولى اگر فردى از روى جهل به حکم شرعى ترتيب را رعايت نکند، يا حکم آن را فراموش کند، عمل او صحيح است، ولى اگر عمداً اين کار را انجام دهد، بايد اعاده کند، به نحوى که ترتيب حاصل شود، مثلاً اگر اوّل رمى کرده، سپس
صفحه 160
تقصير و بعداً ذبح، فقط بايد تقصير را اعاده کند، و اگر قربانى را عمداً براى اينکه کارش راحت تر باشد قبل از رمى و تقصير انجام داد، بايد قربانى و تقصير را اعاده کند.
مسأله525. کسى که مى خواهد موى ديگرى را کوتاه کند، بايد قبلاً وظيفه خود را از نظر حلق يا تقصير انجام داده باشد، سپس به اين کار بپردازد.
مسأله526. اگر کسى که وظيفه او حلق است، تقصير کند، در صورتى که جاهل به مسأله بوده کفاره بر او واجب نيست، و اگر عالمانه انجام داده باشد، بايد کفاره بدهد.
مسأله527. کسانى که مقدار زيادى از موهاى سر آنها ريخته، اگر بقيه را بتراشند کافى است.
مسأله528. کودک مميّزى که قبلاً به حج رفته و به نحو صحيحى حج را انجام داده است، و پس از رسيدن به سن بلوغ، مستطيع شده و حجة الاسلام را به جا مى آورد، بايد حلق کند.
مسأله529. پس از انجام اعمال منى( رمى، قربانى، حلق و تقصير) همه محرمات احرام بر فرد محرم حلال مى شود به جز همسر و بوى خوش،و با انجام سعى بوى خوش نيز حلال مى شود، و با انجام طواف نساء و نماز آن، همسر نيز حلال مى شود، البته شکار و کندن گياه خودرو در حرم براى همه حرام است، خواه محرم، خواه غير محرم.