رؤيت هلال
سوال :
دليل اينکه ماه شب اول رمضان را بايد با چشم غير مسلح ديد چيست؟
جواب :
روايات اهل بيت (عليهم السلام) : (صم للرؤية) يعنى: (با رؤيت هلال روزه بگيريد).
سوال :
اگر مرجع تقليد فردى مثلاً در نجف اشرف باشد و خودش در يک کشور ديگر باشد مرجع تقليد حلول ماه را رؤيت نمايد و حلول ماه در محل سکونتش مشخص نشود و مراجع آن منطقه حلول ماه را اعلام ننمايند تکليف فرد چيست؟
جواب :
کافى نيست مگر براى شهرهائى که غروب آفتابشان همزمان يا بعد از آن شهر باشد که هلال در آن ديده شده آنهم مشروط به اينست که در خطوط عرضيه اختلاف زيادى بين آنها نباشد.
سوال :
در خصوص افق شرعى براى کسى که مقلد حضرتعالى مى باشد ولى در سرزمينى زندگى مى کند که به لحاظ افق شرعى با افق شرعى شما اختلاف زيادى دارد مسئله رؤيت هلال ماه و روز اول ماه رمضان براى چنين شخصى چه حکمى پيدا مى کند؟ آيا بايد به حکم شرعى مرجعى که هم افق با بنده است اقتدا کنم؟ يا به حکم مرجع تقليد خودم که حضرتعالى مى باشيد ولى به لحاظ افق شرعى با بنده هم افق نيستيد؟ و آيا حکمى را که شما مثلاً در خصوص اول ماه صادر مى فرمائيد براى بنده که هم افق با شما نمى باشم نيز لازم الاجراء مى باشد؟ و يا شما براى کسانى که با شما هم افق نيستند حکم ديگرى صادر مى فرمائيد که مىبايستى افرادى امثال من از آن پيروى بکنند؟ ضمناً آيا افق شهر نجف با افق شهر تهران يکى مي باشد؟
جواب :
ثبوت هلال نياز به رؤيت يا شهادت عدول يا اطمينان شخصى دارد و حکم مرجع اثرى ندارد و ايشان هم حکمى صادر نفرموده اند و فقط فرمودند نزد من به شهادت شهود عدول ثابت شده است و البته اين شهادت اگر براى شما اطمينان بخش باشد کافى است در صورتى که افق يکى باشد و چون بحسب ظاهر شهر رؤيت حسا و قطيف بوده است براى تهران کافى است.
سوال :
براى من که مقلد شما هستم وقتى حلول ماه در عراق براى شما رؤيت مى شود و به اثبات مى رسد براى من هم که ساکن تهران هستم حلول ماه قابل قبول است ؟
جواب :
بلى چنين است زيرا که فرق دو افق ده دقيقه يا کمتر است .
سوال :
آيا مى توان در تشخيص اول ماه مبارک رمضان و عيد فطر از ابزار و دستگاه پيشرفته جديد و علم نجوم بدون رويت با چشم استفاده نمود ؟ چرا ؟ و چر در چند سال اخير در تشخيص اول ماه مبارک رمضان و عيد فطر اين همه اختلاف پيش امده است ؟
جواب :
اگر به نحوى باشد که موجب اطمينان بوجود ماه در افق شهر بحدى که قابل رويت باشد با چشم غير مسلح مانعى ندارد . و ممکن است يکى از عوامل اختلاف نظر باشد .
سوال :
آيا مقلدين در مورد تعيين روز عيد فطر بايد به مراجع خود رجوع کنند يا همان روزى که در کشور عيد فطر اعلام مى شود بايد مدنظر همه باشد ؟
جواب :
اين امر تقليدى نيست و شخص بايد اطمينان پيدا بکند .
سوال :
با وجود مراکز مهم رصدخانه اى و ژئوفيزکى و علم روز دنيا که حلول ماه را ثابت مي کند آيا باز هم اثبات آن بايد از طريق رؤيت چشم غير مسلح باشد؟ دلايل شرعى اين الزام چيست؟ در غير اينصورت ديدگاه حضرتعالى چه مي باشد؟ در هنگام همزمانى ماه مبارک رمضان با فصل پاييز و زمستان و شرايط خاص جوى چگونه مىتوان به رؤيت هلال از طريق چشم غير مسلح اکتفا کرد؟ آيا به لحاظ شرعى مانعى بر سر راه اثبات اين امر از طريق علوم جديد وجود دارد؟
جواب :
اگر از طرق علمى اطمينان حاصل شود که ماه در آن شب بر افق بلد بوده به نحوى که قابل رؤيت با چشم غير مسلح باشد کافى است، و اما اگر فقط اصل بودن را ثبات بدانند ولى به قدرى ضعيف باشد که به هيچ وجه با چشم غير مسلح ديده نشود اول ماه شمرده نمي شود.
سوال :
با توجه به اختلافات فاحش در رؤيت هلال ماه: (1) ميزان رؤيت چيست؟ (2) آيا استفاده از تقويمهاى موجود کافى مى باشد يا اينکه بايد از طرف مراجع اعلام رؤيت گردد؟ (3) آيا ديدن ماه در يک کشور ملاک براى ديگر کشورها نيست؟ افق يک کشور تا کجاست؟ (4) آيا به محض رؤيت در يک شهر بقيه شهرهاى آن کشور بايد تبعيت نمايند؟
جواب :
هلال ثابت مى شود وقتى که انسان خودش رؤيت کند، يا اينکه دو نفر عادل به آن شهادت دهند، يا رؤيت هلال به حدى شايع شود که براى انسان علم آور باشد اگر ماه در منطقه اى رؤيت شود براى تمامى مناطقى که با آن منطقه هم افق است ثابت مى شود. يعنى تمامى مناطقى که اگر مانعى نباشد ماه در آنجا هم قابل رؤيت است.
سوال :
مقلد معظم له هستيم آيا بايد براى رؤيت هلال و عمل به تکاليف وابسته به اين موضوع مثل روزه و عيد فطر بايد طبق نظر ايشان عمل کنيم؟ و نيز چطور مى توانيم مثلاً راجع به هلال ماه شوال نظر ايشان را بفهميم؟
جواب :
ملاک در وجوب افطار تحصيل وثوق به بودن ماه در افق شهرى که مقيم هستيد به نحوى که قابل رؤيت باشد با چشم غير مسلح.
سوال :
چنانچه فردى مقلد مرحوم آيت الله خوئى بوده سپس مقلد حضرتعالى گرديده و در بقا به ميت باقى مانده بر اساس فتواى آن مرحوم چنانچه در نيمکره رويت حلال ماه در شهرى مشخص شود مثلا در عربستان هلال رويت شود براى مومنين مقلد ايشان در شهر شيراز کفايت مى کند اما در شهر شيراز از عموم مردم بر اساس فتواى بقيه مجتهدين روزه بوده تقاضا مى شود مشخص فرمائيد اگر فردى در روز پنج شنبه با تشخيص پيش گفت عيد گرفته چه حکمى دارد ؟
جواب :
بنابر فتواى مرحوم آيت الله خوئى اگر هلال ماه در عربستان رويت شود براى شيراز کافى است و چنانچه رويت ماه در عربستان براى شما ثابت است قضاى آن روز لازم نيست .
سوال :
آيا براي تعيين عيد فطر بايد از حاکم شرع تبعيت کرد؟
جواب :
از اطمينان خود به بودن ماه در افق مکاني که هستيد به نحوي که با چشم غير مسلح قابل رويت باشد تبعيت کند.
سوال :
اگر هلال ماه در عربستان ديده شود آيا ما هم در ايران بايد آن روز را عيد قرار دهيم؟
جواب :
اگر به طورى نباشد که رؤيت در آنجا ملازم با رؤيت در مکان شما است البته در صورت نبود مانع ثابت مى شود.
سوال :
آيا اگر هلال در خاور زمين ثابت شود در باختر، هم به ثبوت مي رسد و يا اگر هلال در آمريکا ديده شود در اروپا هم ثابت مي شود؟
جواب :
اگر هلال در خاور زمين ثابت شود براي باختر نشينان هم ثابت مي شود به شرط آن که فاصله دو مکان از حيث عرض جغرافيايي زياد نباشد اما اگر هلال در باختر ثابت شود لازم نيست در خاور هم ثابت گردد هر چند از طريق ماندن هلال در مکان نخست به زمان نسبتاً طولاني که با مکان دوم از جهت وقت طلوع و غروب آفتاب متفاوت است.
سوال :
در برخي بلاد شرقي به استناد سخن عده اي شاهد که رؤيت هلال کرده اند اول ماه نزد بعضي علما ثابت مي شود با اين ويژگي:
1ـ شهود هر چند سي تن باشند مثلآ در بلاد مختلف پراکنده مثل اين که دو تن از اصفهان ،سه تن ازقم ،دو تن از يزد چهار تن ازکويت ،پنج تن از بحرين ،دو نفراز أحساء،شش نفر از سوريه و همينطور.
2ـ افق در برخي سرزمينهاي باختري هم صاف بوده و امکان رؤيت در آنجاها توسط مؤمنان ، امکان داشته باشد و مانعي از رؤيت نبوده است.
3ـ رصد خانه انگلستان اعلام کرده که ديدن هلال در امشب (مثلأ )در انگلستان بدون تلسکوپ و چشم مسلح ممکن نيست اما فردا شب رويت بدون وسيله ميسر مي باشد.
حکم دراين مورد چيست ؟نظر مبارک را بفرما ييد
.پاسخ: مهم آن است که انسان شخصأ به رؤيت هلال پيدا کند و يا بينه شرعي بدون معارض بررؤيت هلال اقامه شود اما در حالات مذکوردر سوال و امثال آنها ،غالبأ اطمينان حاصل نمي شود بلکه اطمينان به عدم رؤيت بيشتر است وحتي احتمال هست که شهادت و گواهي افراد بر پايه خيال و خطاي چشم بوده باشد و خدا داناست.