مبطلات نماز (آیت الله سید علی سیستانی)

مبطلات نماز

مسأله 1135 :

دوازده چيز نماز را باطل مى کند و آنها را مبطلات مى گويند.

اول : آنـکه در بين نماز يکى از شرطهاى آن از برود , مثلا در بين نماز بفهمد لباسش که ساتر است غصبى است .

دوم : آنـکـه در بين نماز عمدا يا سهوا يا از روى ناچارى , چيزى که وضو يا غسل را باطل مى کند پيش آيد , مثلا بول از او بيرون آيد , هر چند - بنابر احتياط - پيش آمدن آن پس از تمام شدن سجده آخر نماز از روى سـهو يا ناچارى باشد , ولى کسى که نمى تواند از بيرون آمدن بول و غايط خوددارى کند , اگر در بين نماز بـول يـا غـايـط از او خارج شود , چنانچه به دستورى که در احکام وضو صفحه 51 گفته شد , رفتار نمايد نمازش باطل نمى شود , و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود , در صورتى که به دستور استحاضه رفتار کرده نمازش صحيح است .

مسأله 1136 :

کـسـى که بى اختيار خوابش برده , اگر نداند که در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن لازم نيست نـمازش را دوباره بخواند , به شرط آنکه بداند آنچه از نماز بجا آورده به اندازه اى که عرفا آن را نماز بگويند بوده است .

مسأله 1137 :

اگـر بداند به اختيار خودش خوابيده و شک کند که بعد از نماز بوده يا در بين نماز يادش رفته که مشغول نماز است و خوابيده نمازش با شرطى که در مسأله پيش گفته شد صحيح است .

مسأله 1138 :

اگـر در حال سجده از خواب بيدار شود و شک کند که در سجده آخر نماز است يا در سجده شکر , چـنـانـچـه بـدانـد کـه بى اختيار خوابش برده بايد آن نماز را دوباره بخواند و اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و احتمال دهد که از روى غفلت در سجده نماز خوابيده نمازش صحيح است .

1/1138 - سـوم از مـبـطلات نماز آن است که دستها را به قصد خضوع و ادب روى هم بگذارد , ولى باطل شـدن نـمـاز بـه ايـن کار بنابر احتياط است هر چند در حرام بودنش اگر به قصد مشروعيت آورده شود , اشکالى نيست .

مسأله 1139 :

هرگاه از روى فراموشى يا ناچارى يا تقيه يا براى کار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن دستها را روى هم بگذارد اشکال ندارد.

1/1139 - چـهـارم از مـبـطلات نماز آن است که بعد از خواندن حمد آمين بگويد و اين باطل شدن نماز به گـفـتـن آمين در غير ماموم بنابر احتياط است هر چند در حرام بودنش چنانچه به قصد مشروعيت آورده شود اشکالى نيست و در هر حال اگر آمين را اشتباها يا از روى تقيه بگويد نمازش اشکال ندارد.

پنجم از مبطلات نماز برگشتن از قبله بدون عذر است و اما اگر با عذر باشد مثل فراموشى يا به سبب امر قهرى ( مانند باد شديدى که او را از قبله برگرداند ) چنانچه به طرف راست و يا چپ نرسد نماز او صحيح است , ولى لازم است که بعد از برطرف شدن عذر فورا به طرف قبله برگردد , و اما اگر به طرف راست و يا چپ برسد - چه پشت به قبله باشد يا نه - اگر عذر او فراموشى باشد و وقتى متذکر شود , که اگر نماز را قطع کند مى تواند دوباره آن را رو به قبله بخواند ( هر چند يک رکعت از آن در وقت واقع شود ) بايد نماز را از سر بگيرد و گرنه به همان نماز اکتفا مى کند و قضا بر او لازم نيست و همچنين است اگر برگشت او از قـبله به واسطه امر قهرى باشد پس چنانچه بتواند بدون برگشتن از قبله نماز را دوباره در وقت بخواند ( هـر چند يک رکعت از آن در وقت واقع شود ) بايد نماز را از سر بگيرد و گرنه بايد همان نماز را تمام کند و اعاده و قضا بر او لازم نيست .

مسأله 1140 :

اگـر صورت خود را فقط برگرداند ولى بدنش به طرف قبله باشد چنانچه به حدى گردن را کج کند که بتواند مقدارى از پشت سرش را ببيند حکم او همان حکم برگشتن از قبله است که قبلا ذکر شده , و اما اگر مقدار کمى گردنش را کج کند که عرفا بگويند طرف جلو بدنش مقابل قبله است نمازش باطل نمى شود هر چند اين کار مکروه است .

1/1140 - شـشـم از مـبـطـلات نـماز آن است که عمدا تکلم کند هر چند به کلمه اى که بيش از يک حرف نداشته باشد , اگر آن حرف مفهم معناى خودش باشد , مثل ( ق ) که در زبان عربى به معناى اين است که نگهدارى کن يا مفهم معناى ديگرى مثل ( ب ) در جواب کسى که از حرف دوم از هجا سوال کند.

و چـنـانچه مفهم هيچ معنايى نباشد اگر مرکب از دو حرف يا بيشتر باشد باز هم بنابر احتياط مبطل نماز است .

مسأله 1141 :

اگـر سـهوا کلمه اى بگويد که يک حرف يا بيشتر دارد اگر چه آن کلمه معنى داشته باشد نمازش باطل نمى شود , ولى بنابر احتياط لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانچه خواهد آمد.

مسأله 1142 :

سرفه کردن و آروغ زدن در نماز اشکال ندارد و احتياط لازم آن است که در نماز اختيارا آه نکشد و ناله نکند و اما گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدى باشد , نماز را باطل مى کند.

مسأله 1143 :

اگر کلمه اى را به قصد ذکر بگويد , مثلا به قصد ذکر بگويد اللّه اکبر و در موقع گفتن آن , صدا را بـلـند کند که چيزى را به ديگرى بفهماند اشکال ندارد , و همچنين اگر کلمه اى را به قصد ذکر بگويد هر چـنـد بداند که اين کار سبب مى شود که کسى متوجه مطلبى شود اشکال ندارد , ولى اگر اصلا قصد ذکر نکند يا قصد هر دو امر را بکند اشکال دارد.

مسأله 1144 :

خـوانـدن قرآن در نماز ( حکم چهار آيه اى که سجده واجب دارد و احکام قرائت مسأله 992 گفته شد ) و نيز دعا کردن در نماز اشکال ندارد ولى احتياط مستحب آن است که به غير عربى دعا نکند.

مسأله 1145 :

اگر چيزى از حمد و سوره و ذکرهاى نماز را عمدا بدون قصد جزئيت يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشکال ندارد.

مسأله 1146 :

در حـال نماز , انسان نبايد به ديگرى سلام کند , و اگر ديگرى به او سلام کند بايد جواب دهد ولى جـواب بـايد مثل سلام باشد يعنى نبايد بر اصل سلام اضافه داشته باشد , مثلا نبايد در جواب بگويد ( سلام عـليکم و رحمة اللّه و برکاته ) بلکه بنابر احتياط لازم نبايد لفظ ( عليکم يا عليک ) را بر لفظ سلام در جواب مـقدم بدارد , اگر آن کسى که سلام کرده اين چنين نکرده باشد , مثلا اگر گفته سلام عليکم در جواب بـگويد سلام عليکم و اگر گفته السلام عليکم بگويد السلام عليکم و اگر گفته سلام عليک بگويد سلام عليک ولى در جواب عليکم السلام هر صيغه اى که مى خواهد مى تواند بگويد.

مسأله 1147 :

انـسـان بـايـد جـواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فورا بگويد و اگر عمدا يا از روى فراموشى جـواب سـلام را بـه قدرى طول دهد که اگر جواب بگويد , جواب آن سلام حساب نشود , چنانچه در نماز باشد , نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد , جواب دادن واجب نيست .

مسأله 1148 :

بايد جواب سلام را طورى بگويد که سلام کننده بشنود ولى اگر سلام کننده کر باشد يا سلام داده و تـنـد رد شود , چنانچه ممکن باشد که جواب سلام را به اشاره يا مانند آن به او بفهماند جواب دادن لازم است و در غير اين صورت جواب دادن در غير نماز لازم نيست و در نماز جايز نيست .

مسأله 1149 :

واجب است نمازگزار جواب سلام را به قصد تحيت بگويد و مانعى ندارد که قصد دعا هم بکند يعنى از خداوند عالم براى کسى که سلام کرده سلامتى بخواهد.

مسأله 1150 :

اگـر زن يـا مـرد نـامـحرم يا بچه مميز يعنى بچه اى که خوب و بد را بفهمد نمازگزار سلام کند , نـمـازگزار بايد جواب او را بدهد , و اگر زن به لفظ ( سلام عليک ) سلام کند , مى تواند در جواب بگويد ( سلام عليک ) يعنى کاف را زير بدهد.

مسأله 1151 :

اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگر چه معصيت کرده ولى نمازش صحيح است .

مسأله 1152 :

اگـر کـسـى بـه نمازگزار غلط سلام کند , به طورى که سلام حساب نشود , جواب دادن او جايز نيست .

مسأله 1153 :

جـواب سلام کسى که از روى مسخره يا شوخى سلام مى کند و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صـورتـى که ذمى نباشند واجب نيست , و اگر ذمى باشند بنابر احتياط واجب به کلمه ( عليک ) اکتفا شود.

مسأله 1154 :

اگـر کـسـى بـه عده اى سلام کند , جواب سلام او بر همه آنان واجب است , ولى اگر يکى از آنان جواب دهد کافى است .

مسأله 1155 :

اگر کسى به عده اى سلام کند و کسى که سلام کننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد , باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است .

مسأله 1156 :

اگـر بـه عـده اى سـلام کند و کسى که بين آنها مشغول نماز است شک کند که سلام کننده قصد سلام کردن به او را هم داشته يا نه , نبايد جواب بدهد.

و هـمچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولى ديگرى جواب سلام را بدهد , اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگرى جواب ندهد , بايد جواب او را بگويد.

مسأله 1157 :

سـلام کـردن مـسـتـحب است و خيلى سفارش شده است که سوار به پياده و ايستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

مسأله 1158 :

اگر دو نفر با هم به يکديگر سلام کنند , بنابر احتياط واجب بايد هر يک جواب سلام ديگرى را بدهد .

مسأله 1159 :

در غير نماز , مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد , مثلا اگر کسى گفت سلام عليکم در جواب بگويد سلام عليکم ورحمة اللّه .

هـفتم از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدى است هر چند بدون اختيار باشد اگر مقدماتش اختيار باشد , بـلـکـه بـنابر احتياط هر چند هم مقدماتش اختيار نباشد باز هم موجب باطل شدن نماز مى شود ولى اگر عمدا بى صدا يا سهوا با صدا بخندد ظاهر اين است که نمازش اشکال ندارد.

مسأله 1160 :

اگـر براى جلوگيرى از صداى خنده حالش تغيير کند , مثلا رنگش سرخ شود , احتياط واجب آن است که نمازش را دوباره بخواند.

1/1160 - هشتم از مبطلات نماز بنابر احتياط واجب آن است که براى کار دنيا عمدا با صدا يا بى صدا گريه کـنـد , ولـى اگـر از تـرس خدا يا براى آخرت گريه کند , آهسته باشد يا بلند اشکال ندارد بلکه از بهترين اعمال است .

نهم از مبطلات نماز کارى است که صورت نماز را به هم بزند , مثل به هوا پريدن و مانند آن عمدا باشد يا از روى فراموشى , ولى کارى که صورت نماز را به هم نزند , مثل اشاره کردن با دست اشکال ندارد.

مسأله 1161 :

اگر در بين نماز به قدرى ساکت بماند که نگويند نماز مى خواند , نمازش باطل مى شود.

مسأله 1162 :

اگـر در بين نماز کارى انجام دهد يا مدتى ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده يا نه , بايد نماز را اعاده نمايد , ولى بهتر اين است که آن را تمام کرده و سپس اعاده نمايد.

1/1162 - دهـم از مـبـطـلات نماز خوردن و آشاميدن است , که اگر در نماز طورى بخورد يا بياشامد که نگويند نماز مى خواند , عمدا باشد يا از روى فراموشى نمازش باطل مى شود.

ولـى کسى که مى خواهد روزه بگيرد , اگر پيش از اذان صبح نماز مستحبى بخواند و تشنه باشد , چنانچه بترسد که اگر نماز را تمام کند صبح شود , در صورتى که آب روبروى او در دو سه قدمى باشد مى تواند در بين نماز آب بياشامد , اما بايد کارى که نماز را باطل مى کند , مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.

مسأله 1163 :

اگـر خـوردن يـا آشاميدن عمدى , صورت نماز را هم به هم نزند , بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند خواه موالات نماز به هم بخورد يعنى طورى شود که نگويند نماز را پشت سر هم مى خواند يا نه .

مسأله 1164 :

اگـر در بين نماز , غذايى را که در دهان يا لاى دندانها مانده فرو ببرد , نمازش باطل نمى شود , و نيز اگر کمى قند يا شکر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم کم آب شود و فرو رود اشکال ندارد.

1/1164 - يـازدهـم از مـبـطلات نماز , شک در رکعتهاى نماز دو رکعتى يا سه رکعتى يا در دو رکعت اول نمازهاى چهار رکعتى است , در صورتى که نمازگزار در حال شک باقى باشد.

دوازدهـم از مـبطلات نماز آن است که رکن نماز را عمدا يا سهوا کم کند يا چيزى را که رکن نيست عمدا کـم نمايد يا چيزى را عمدا در نماز زياد کند و همچنين اگر رکنى را مثل رکوع يا دو سجده از يک رکعت سهوا زياد کند نمازش بنابر احتياط واجب باطل مى شود , و اما زياد کردن تکبيرة الاحرام سهوا مبطل نماز نيست .

مسأله 1165 :

اگـر بعد از نماز شک کند که در بين نماز کارى که نماز را باطل مى کند انجام داده يا نه , نمازش صحيح است .