احکام نذر و عهد (آیت الله میرزا جواد تبریزی (ره))

احکام نذر و عهد

مسأله 2649 :

نـذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خيرى را براى خدا بجا آورد, يا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خداترک نمايد.

مسأله 2650 :

در نذر بايد صيغه خوانده شود و لازم نيست آن را به عربى بخوانند, پس اگر بگويد چـنـانـچـه مريض من خوب شود, براى خدابر من است که ده تومان به فقير بدهم , نذر او صحيح است .

مسأله 2651 :

نذر کننده بايد مکلف و عاقل باشد و به اختيار و قصد خود نذر کند, بنابر اين نذر کردن کسى که او را مجبور کرده اند, صحيح نيست .

مسأله 2652 :

شخص مفلس و آدم سفيه ( کسى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند ) اگر مثلا نذر کند چيزى به فقير بدهدصحيح نيست .

مسأله 2653 :

اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگيرى نمايد, زن نمى تواند در صورتى که وفاء به نذرش منافى با حق شوهر باشد نذرکند.

مسأله 2654 :

اگـر زن با اجازه شوهر نذر کند, شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند, يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد.

مسأله 2655 :

اگر فرزند بدون اجازه پدر يا با اجازه او نذر کند, بايد به آن نذر عمل نمايد.

ولى اگر پدر يا مادر از عملى که نذر کرده منعش کنند, ظاهر اين است که نذرش منحل مى شود.

مسأله 2656 :

انسان کارى را مى تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد, بنابر اين کسى که نمى تواند پياده کربلا برود, اگر نذر کند که پياده برود, نذر او صحيح نيست .

مسأله 2657 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد يا کار واجب يا مستحبى را ترک کند, نذر او صحيح نيست .

مسأله 2658 :

اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد يا ترک نمايد, چنانچه بجا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد, نذر اوصحيح نيست , و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان بـه قـصـد همان جهت نذر کند, مثلا نذر کند غذائى را بخورد که براى عبادت قوت بگيرد, نذر او صـحـيح است , و نيز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر کند که آن را ترک نمايد, مثلا براى اينکه دودمضر است نذر کند آن را استعمال نکند, نذر او صحيح مى باشد.

مسأله 2659 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جائى بخواند که بخودى خود ثواب نماز در آنجا زياد نيست , مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند, چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد مثلا بواسطه اينکه خلوت است , انسان حضور قلب پيدا مى کند, نذر او صحيح است .

مسأله 2660 :

اگر نذر کند عملى را انجام دهد, بايد همانطور که نذر کرده بجا آورد, پس اگر نـذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد, يا روزه بگيرد, يا نماز اول ماه بخواند, چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد کفايت نمى کند.

و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد, چنانچه پيش از آنکه خوب شود صدقه را بدهد کافى نيست .

مسأله 2661 :

اگر نذر کند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معين نکند, چنانچه يک روز روزه بـگـيـرد کافى است , و اگر نذر کند نماز بخواندو مقدار و خصوصيات آن را معين نکند, اگر يک نـمـاز دو رکـعـتـى بـخـوانـد کفايت مى کند, و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معين نکند, اگر چيزى بدهد که بگويند صدقه داده , به نذر عمل کرده است , و اگر نذر کند کارى براى خدا بجا آورد, در صورتى که يک نماز يا يک روز روزه بگيرد يا چيزى صدقه بدهد, نذر خود را انجام داده است .

مسأله 2662 :

اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد, بايد همان روز را روزه بگيرد, ودر صورتى که عمدا روزه نگيرد, بايد گذشته از قضاى آن روز کفاره هم بدهد, و اظهر اين است که کفاره اش کفاره مخالفت يمين است چنانکه خواهد آمد, بلى در آن روز اختيارا مى تواند مسافرت کند و روزه را نـگـيـرد, و چنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه کرده و روزه بگيرد, و در صورتى که از جهت سفر يا از جهت عذر ديگرى مثل مرض يا حيض روزه نگيرد, لازم است روزه را قضا کند.

مسأله 2663 :

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند, بايد کفاره بدهد.

مسأله 2664 :

اگـر نـذر کـنـد که تا وقت معينى عملى را ترک کند, بعد از گذشتن آن وقت مـى تـواند آن عمل را بجا آورد, و اگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهـد, چـيـزى بـر او واجـب نـيـسـت ولـى بـاز هـم لازم اسـت که تا آن وقت آن را بجا نياورد, و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد کفاره بدهد.

مسأله 2665 :

کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معين نکرده است , اگر از روى فـرامـوشى يا ناچارى يا ندانستن , آن عمل را انجام دهد, کفاره بر او واجب نيست ولى بعدا هر وقت از روى اختيار آن را بجا آورد, بايد کفاره بدهد.

مسأله 2666 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معينى مثلا روز جمعه را روزه بگيرد, چنانچه يکى از جـمـعـه هـا عيد فطر يا قربان باشد يا در روزجمعه عذر ديگرى مانند سفر يا حيض براى او پيدا شود, بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن را بجا آورد.

مسأله 2667 :

اگر نذر کند که مقدار معينى صدقه بدهد, چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد, لازم نـيـسـت آن مقدار را از مال او صدقه بدهند, وبهتر اين است که بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود از طرف ميت صدقه بدهند.

مسأله 2668 :

اگر نذر کند که به فقير معينى صدقه بدهد, نمى تواند آن را به فقير ديگر بدهد, و اگر آن فقير بميرد, بنابر احتياط بايد به ورثه اوبدهد.

مسأله 2669 :

اگـر نذر کند که به زيارت يکى از امامان مثلا به زيارت حضرت ابى عبداللّه (ع ) مشرف شود, چنانچه به زيارت امام ديگرى برود کافى نيست , و اگر بواسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت کند, چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2670 :

کسى که نذر کرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نکرده , لازم نيست آنها را بجا آورد.

مسأله 2671 :

اگر براى حرم يکى از امامان يا امامزادگان نذر کند, بايد آن را بنابر احتياط در تعمير و روشنائى و فرش حرم و مانند اينهامصرف کند.

مسأله 2672 :

اگر براى خود امام (ع ) چيزى نذر کند, چنانچه مصرف معينى را قصد کرده , بايد بـه هـمان مصرف برساند, و اگر مصرف معينى را قصد نکرده , بهتر آن است که به مصرفى برساند که نسبتى به امام (ع ) داشته باشد مانند زوار فقير يا به مصارف حرم آن امام از قبيل تعمير و مانند آن برساند, و همچنين است اگر چيزى را براى امامزاده اى نذر کند.

مسأله 2673 :

گوسفندى را که براى صدقه يا براى يکى از امامان نذر کرده اند, اگر پيش از آنکه بـه مـصـرف نـذر بـرسـد شـيـر بدهد يا بچه بياورد, مال کسى است که آن را نذر کرده , ولى پشم گوسفند و مقدارى که چاق مى شود جزء نذر است .

مسأله 2674 :

هرگاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود يا مسافر او بيايد, عملى را انجام دهد, چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده يا مسافر آمده است , عمل کردن به نذر لازم نيست .

مسأله 2675 :

اگر مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد, نذر او باطل است , و اگر پـدر نـذر کـنـد و قصدش آن باشد که اگر سيدى براى خواستگارى بيايد که تزويج دخترش به او ضـررى نـدارد, قبول کند, نذرش صحيح است و در غير اين صورت باطل است , و در هرحال اگر خواستگار غير سيد پيدا شود که تزويج دختر به او ضررى ندارد, پدر مى تواند قبول کند.

مسأله 2676 :

هـرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کار خيرى را انجام دهـد, بـعـد از آنـکه حاجتش بر آورده شد, بايدآن کار را انجام دهد, و نيز اگر بدون آنکه حاجتى داشته باشد, عهد کند که عمل خيرى را انجام دهد, آن عمل بر او واجب مى شود.

مسأله 2677 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود, و مشهور آن است که کارى را که عهد مـى کند انجام دهد, بايد يا عبادت باشدمثل نماز واجب و مستحب , يا کارى باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد, ولى بنابر احتياط واجب در صورتى که متعلق عهد مرجوح شرعى نباشد, آن عمل را انجام دهد.

مسأله 2678 :

اگر به عهد خود عمل نکند, بايد کفاره بدهد, يعنى شصت فقير را سير کند, يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد, يا يک بنده آزادکند.