احکام نـذر و عـهد (آیت الله سید محمد حسینی شاهرودی)

احکام نـذر و عـهد

مسأله 2648 :

نذر آنست که انسان بر خود واجب کند که کار خيرى را براى خدا بجا آورد، يا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خدا ترک نمايد.

مسأله 2649 :

در نذر بايد صيغه خوانده شود و لازم نيست آنرا به عربى بخوانند پس اگر بگويد چنانچه مرض من خوب شود، براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم نذر او صحيح است.

مسأله 2650 :

نذر کننده بايد مکلف و عاقل باشد و به اختيار و قصد خود نذر کند، بنابراين نذر کردن کسى که او را مجبور کرده اند، يا به واسطه عصبانى شدن بى اختيار نذر کرده صحيح نيست.

مسأله 2651 :

آدم سفيهى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند، اگر مثلاً نذر کند چيزى به فقير بدهد صحيح نيست.

مسأله 2652 :

اگر شوهر از نذرکردن زن جلوگيرى نمايد، زن نمى تواند نذر کند و اگر با جلوگيرى شوهر نذر کند نذر او باطل است، بلکه چنانچه اذن ندهد ولکن منع هم نکند باز هم باطل است على الاظهر.

مسأله 2653 :

اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند، يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد.

مسأله 2654 :

اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند، بايد به آن نذر عمل نمايد، بلکه اگر بدون اجازه او نذر کند، بنابر احتياط عمل کردن به آن نذر واجب است.

مسأله 2655 :

انسان کارى را مى تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد بنابراين کسى که نمى تواند پياده کربلا برود، اگر نذر کند که پياده برود، نذر او صحيح نيست.

مسأله 2656 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد يا کار واجب يا مستحبى راترک کند، نذر او صحيح نيست.

مسأله 2657 :

اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد يا ترک نمايد، چنانچه بجا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد، نذر او صحيح نيست، و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد وانسان بقصد همان جهت نذر کند، مثلاً نذر کند غذايى را بخورد که براى عبادت قوت بگيرد، نذر اوصحيح است، ونيز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد وانسان براى همان جهت نذر کند که آنرا ترک نمايد مثلاً براى اينکه دود مضر است نذر کند که آنرا استعمال نکند نذر او صحيح مى باشد.

مسأله 2658 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جايى بخواند که بخودى خود ثواب نماز در آنجا زياد نيست، مثلاً نذر کند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد مثلاً بواسطه اينکه خلوت است و انسان حضور قلب پيدا مى کند، نذر صحيح است.

مسأله 2659 :

اگر نذر کند عملى را انجام دهد، بايد همانطور که نذر کرده بجا آورد، پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد، يا روزه بگيرد، يا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد کفايت نمى کند، و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد، چنانچه پيش از آنکه خوب شود صدقه را بدهد کافى نيست.

مسأله 2660 :

اگر نذر کند روزه بگيرد، ولى وقت و مقدار آنرا معين نکند، چنانچه يک روز روزه بگيرد کافى است، و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آنرا معين نکند اگر يک نماز دو رکعتى بخواند کفايت مى کند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آنرا معين نکند، اگر چيزى بدهد که بگويند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کارى براى خدا بجا آورد، در صورتى که يک نماز بخواند يا يک روز روزه بگيرد، يا چيزى صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.

مسأله 2661 :

اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد، بايد همان روز را روزه بگيرد ولى مى تواند (1) در آن روز مسافرت کند هر چند سفر او ضرورى نباشد ولى بعداً بايد قضا کند ولکن کفاره ندارد.

مسأله 2662 :

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند، بايد به نحوى که در مسأله 2678 ذکر مى شود کفاره بدهد اگر چه احتياط مستحبى که ترکش سزاوار نيست از براى کسى که عاجز از عتق باشد آنست که به شصت فقير طعام بدهد و اگر از اين هم عاجز باشد و نيز از لباس پوشاندن ده فقير هم عاجز باشد دو ماه پى درپى روزه بگيرد و اگر تمکن از جمع بين هر دو داشته باشد جمع نمايد.

مسأله 2663 :

اگر نذر کند که تا وقت معينى عملى را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پيش از گذشتن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد، چيزى بر او واجب نيست، ولى باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نياورد، و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، بايد به مقدارى که در مسأله پيش گفته شد کفاره بدهد.

مسأله 2664 :

کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معين نکرده است، اگر از روى فراموشى، يا ناچارى، يا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نيست، ولى بعداً هر وقت از روى اختيار آنرا بجا آورد، بايد به مقدارى که در دو مسأله پيش گفته شد کفاره بدهد.

مسأله 2665 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معينى مثلاً روز جمعه را روزه بگيرد چنانچه يکى از جمعه ها عيد فطر يا قربان يا ايام تشريق (11 و 12 و 13 ذى الحجه در منى) باشد يا در روز جمعه مريض شود بلکه اگر عذر ديگرى مانند حيض براى او پيدا شود، بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آنرا بجا آورد.

مسأله 2666 :

اگر نذر کند که مقدار معينى صدقه بدهد، چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد، بايد آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

مسأله 2667 :

اگر نذر کند که به فقير معينى صدقه بدهد، نمى تواند آنرا به فقير ديگر بدهد، و اگر آن فقير بميرد، بنابر احتياط بايد به ورثه او بدهد.

مسأله 2668 :

اگر نذر کند که به زيارت يکى از امامان مثلاً به زيارت حضرت اباعبدالله عليه السلام مشرف شود، چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافى نيست، و اگر به واسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت کند، چيزى بر او واجب نيست.

مسأله 2669 :

کسى که نذر کرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آنرا نذر نکرده، لازم نيست آنها را بجا آورد.

1-على الاظهر.

مسأله 2670 :

اگر براى حرم يکى از امامان يا امام زادگان چيزى نذر کند، بايد آنرا در تعمير و روشنائى و فرش حرم و مانند اينها مصرف کند، يا به زوار و خدام آنان بدهد.

مسأله 2671 :

اگر براى خود امام عليه السلام چيزى نذر کند، چنانچه مصرف معينى را قصد کرده، بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معينى را قصد نکرده، بايد به فقرا و زوار بدهد، يا مسجد و مانند آن بسازد، و ثواب آنرا به آن امام هديه نمايد. و همچنين است اگر چيزى را براى امام زاده اى نذر کند.

مسأله 2672 :

گوسفندى را که براى صدقه، يا براى يکى از امامان نذر کرده اند، اگر پيش از آنکه به مصرف نذر برسد شير بدهد يا بچه بياورد، مال کسى است که آنرا نذر کرده، ولى پشم گوسفند و مقدارى که چاق مى شود جزء نذر است.

مسأله 2673 :

هر گاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود، يا مسافر او بيايد عملى را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده، يا مسافر آمده است، عمل کردن به نذر لازم نيست.

مسأله 2674 :

اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد بعد از آنکه دختر به تکليف رسيد، اختيار با خود اوست، و نذر آنان اعتبار ندارد، بلکه اصل نذرشان اشکال دارد.

مسأله 2675 :

هر گاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کار خيرى را انجام دهد، بعد از آنکه حاجتش برآورده شد، بايد آن کار را انجام دهد، و نيز اگر بدون آنکه حاجتى داشته باشد، عهد کند که عمل خيرى را انجام دهد، آن عمل بر او واجب مى شود.

مسأله 2676 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود و نيز کارى را که عهد مى کند انجام دهد، بايد يا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب، يا کارى باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد، و در متساوى الطرفين احوط وجوبى انجام دادن است.

مسأله 2677 :

اگر به عهد خود عمل نکند بايد کفاره بدهد، يعنى شصت فقير را سير کند، يا دوماه روزه بگيرد يا يک بنده آزاد کند.