احکام نذر و عهد (آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خویی (ره))

احکام نذر و عهد

مسأله 2649 :

نذر آن است که انسان براى خدا بر خود واجب کند که کار خيرى را براى خدا بجا آورد، يا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خدا ترک نمايد.

مسأله 2650 :

در نذر بايد صيغه خوانده شود و لازم نيست آنرا به عربى بخوانند پس اگر بگويد چنانچه مريض من خوب شود، براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم نذر او صحيح است.

مسأله 2651 :

نذر کننده بايد بالغ و عاقل باشد و به اختيار خود نذر کند، بنابر اين نذر کردن کسى که او را مجبور کرده اند، يا بواسطه عصبانى شدن بىاختيار نذر کرده صحيح نيست.

مسأله 2652 :

شخص مفلس و آدم سفيه (کسى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مىکند) اگر مثلا نذر کند چيزى به فقير بدهد صحيح نيست.

مسأله 2653 :

اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگيرى نمايد، زن نمىتواند در صورتى که وفا به نذرش منافى با حق شوهر باشد نذر کند بلکه بدون اذن شوهر در اين صورت نذر زن منعقد نمىشود.

مسأله 2654 :

اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش نمىتواند نذر او را بهم بزند، يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد مگر اين که در ظرف عمل وفا به نذر منافى با حق شوهر باشد که در اين صورت بعيد نيست بتواند بهم بزند.

مسأله 2655 :

اگر فرزند بدون اجازه پدر يا با اجازه او نذر کند، بايد به آن نذر عمل نمايد. ولى اگر پدر يا مادر از عملى که نذر کرده منعش کنند، ظاهر اين است که نذرش منحل مىشود.

مسأله 2656 :

انسان کارى را مىتواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد، بنابر اين کسى که مثلا نمىتواند پياده کربلا برود، اگر نذر کند که پياده برود نذر او صحيح نيست.

مسأله 2657 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد يا کار واجب يا مستحبى را ترک کند، نذر او صحيح نيست.

مسأله 2658 :

اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد، يا ترک نمايد چنانچه بجا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد، نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان بقصد همان جهت نذر کند، مثلا نذر کند غذائى را بخورد که براى عبادت قوت بگيرد، نذر او صحيح است، ونيز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد وانسان براى همان جهت نذر کند که آنرا ترک نمايد مثلا براى اين که دود مضر است نذر کند که آنرا استعمال نکند نذر او صحيح مىباشد.

مسأله 2659 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جائى بخواند که به خودى خود ثواب نماز در آنجا زياد نيست مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد، مثلا بواسطه اين که خلوت است انسان حضور قلب پيدا مىکند، نذر او صحيح است.

مسأله 2660 :

اگر نذر کند عملى را انجام دهد، بايد همان طور که نذر کرده بجا آورد پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد، يا روزه بگيرد يا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد کفايت نمىکند و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شود صدقه بدهد، چنانچه پيش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافى نيست.

مسأله 2661 :

اگر نذر کند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آنرا معين نکند چنانچه يک روز روزه بگيرد کافى است واگر نذر کند نماز بخواند و مقدار وخصوصيات آنرا معين نکند، اگر يک نماز دو رکعتى بخواند کفايت مىکند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آنرا معين نکند، اگر چيزى بدهد که بگويند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کارى براى خدا بجا آورد، در صورتيکه يک نماز يا يک روز روزه بگيرد يا چيزى صدقه بدهد نذر خود را انجام داده است.

مسأله 2662 :

اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد، بايد همان روز را روزه بگيرد، و در صورتيکه عمدا روزه نگيرد، بايد گذشته از قضاى آنروز کفاره هم بدهد و اظهر اين است که کفاره اش کفاره مخالفت يمين است چنانکه خواهد آمد، ولى در آنروز اختيارا مىتواند مسافرت کند وروزه را نگيرد. وچنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه کرده و روزه بگيرد و در صورتيکه از جهت سفر يا از جهت عذر ديگرى مثل مرض يا حيض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا کند.

مسأله 2663 :

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند، بايد کفاره بدهد.

مسأله 2664 :

اگر نذر کند که تا وقت معينى عملى را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت مىتواند آن عمل را بجا آورد واگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد، چيزى بر او واجب نيست ولى باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نياورد و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد کفاره بدهد.

مسأله 2665 :

کسى که نذر کرده عملى را ترک کند ووقتى براى آن معين نکرده است، اگر از روى فراموشى، يا ناچارى، يا غفلت، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نيست ولى بعدا هر وقت از روى اختيار آنرا بجا آورد، بايد کفاره بدهد.

مسأله 2666 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معينى مثلا روز جمعه را روزه بگيرد چنانچه يکى از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد يا در روز جمعه عذر ديگرى مانند سفر يا حيض براى او پيدا شود، بايد آنروز را روزه نگيرد و قضاى آنرا بجا آورد.

مسأله 2667 :

اگر نذر کند که مقدار معينى صدقه بدهد، چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد لازم نيست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند وبهتر اين است که بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود از قبل ميت صدقه بدهند.

مسأله 2668 :

اگر نذر کند که به فقير معينى صدقه بدهد، نمىتواند آنرا به فقير ديگر بدهد و اگر آن فقير بميرد، بنابر احتياط بايد به ورثه او بدهد.

مسأله 2669 :

اگر نذر کند که به زيارت يکى از امامان مثلا به زيارت حضرت ابى عبدالله (ع) مشرف شود، چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافى نيست، واگر بواسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت کند، چيزى بر او واجب نيست.

مسأله 2670 :

کسى که نذر کرده زيارت برود و غسل زيارت ونماز آنرا نذر نکرده لازم نيست آنها را بجا آورد.

مسأله 2671 :

اگر براى حرم يکى از امامان يا امامزادگان نذر کند بايد آنرا بنابر احتياط در تعمير و روشنائى و فرش حرم و مانند اينها مصرف کند.

مسأله 2672 :

اگر براى خود امام (ع) چيزى نذر کند، چنانچه مصرف معينى را قصد کرده، بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معينى را قصد نکرده، بهتر آن است که به مصرفى برساند که نسبتى با امام (ع) داشته باشد مانند زوار فقير يا به مصارف حرم آن امام از قبيل تعمير و مانند آن برساند و همچنين است اگر چيزى را براى امامزاده اى نذر کند.

مسأله 2673 :

گوسفندى را که براى صدقه، يا براى يکى از امامان نذر کرده اند، اگر پيش از آن که به مصرف نذر برسد شير بدهد، يا بچه بياورد مال کسى است که آنرا نذر کرده، ولى پشم گوسفند و مقدارى که چاق مىشود جزء نذر است.

مسأله 2674 :

هر گاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود، يا مسافر او بيايد، عملى را انجام دهد، چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده، يا مسافر آمده است، عمل کردن بنذر لازم نيست.

مسأله 2675 :

اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد بعد از آن که دختر به تکليف رسيد، اختيار با خود او است و نذر آنان اعتبار ندارد.

مسأله 2676 :

هر گاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کارى را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش بر آورده شد، بايد آن کار را انجام دهد، و نيز اگر بدون آن که حاجتى داشته باشد، عهد کند که عمل خيرى را انجام دهد آن عمل بر او واجب مىشود.

مسأله 2677 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود ومشهور آن است کارى را که عهد مىکند انجام دهد، بايد يا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب يا کارى باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد، ولى بنابر احتياط واجب در صورتى که متعلق عهد مرجوح شرعى نباشد آن عمل را انجام دهد.

مسأله 2678 :

اگر به عهد خود عمل نکند، بايد کفاره بدهد يعنى شصت فقير را سير کند، يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد، يا يک بنده آزاد کند.