احکام نذر و عهد (آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی)

احکام نذر و عهد

مسأله 2649 :

نـذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خيرى را براى خدابجا آورد, يا کارى را که نکردن آن بهتر است براى خدا ترک نمايد.

مسأله 2650 :

در نذر بايد صيغه خوانده شود, و لازم نيست آن را به عربى بخواند.

پس اگر بگويد: از بـراى خـدا بـر من , يا بر عهده من يا بر ذمه من است که اگرمريض من خوب شود, ده تومان به فقير بدهم , نذر او صحيح است .

مسأله 2651 :

نذر کننده بايد مکلف وعاقل باشد, و به اختيار خود نذر کند,بنابراين نذر کسى که او را مجبور کرده اند, يا بواسطه عصبانى شدن بى اختيار نذرکرده , صحيح نيست .

مسأله 2652 :

آدم سفيهى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند, اگرنذر کند مالش را به مصرفى برساند, صحيح نيست .

مسأله 2653 :

نذر زن در موردى که منافى با حق شوهر باشد بدون اذن او منعقدنمى شود بلکه بـنـابر احتياط در امور مالى غير از حج و زکات و احسان به پدر و مادرو صله رحم نيز با اذن شوهر نذر نمايد.

مسأله 2654 :

اگـر زن با اجازه شوهر نذر کند, شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند, يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد.

مسأله 2655 :

اگر فرزند با اجازه پدر نذر کند, بايد به آن نذر عمل نمايد, بلکه اگربدون اجازه او هـم نـذر کند, عمل کردن به آن نذر واجب است .

ولى اگر پدر از کارى منع کرده باشد, و يا بعد از نذر از آن کار منع کند, آن نذر صحيح نيست .

مسأله 2656 :

انسان کارى را مى تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشدبنابراين کسى که نمى تواند پياده کربلا برود, اگر نذر کند که پياده برود, نذر او صحيح نيست .

مسأله 2657 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد, يا کار واجب يامستحبى را ترک کند, نذر او صحيح نيست .

مسأله 2658 :

اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد يا ترک نمايد, چنانچه بجاآوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد, نذر او صحيح نيست .

و اگر انجام آن ازجهتى بهتر باشد, و انسان بـه قـصـد همان جهت نذر کند, مثلا نذر کند غذايى رابخورد که براى عبادت قوت بگيرد, نذر او صـحـيح است .

و نيز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد, و انسان براى همان جهت نذر کند که آن را تـرک نـمـايـد, مـثـلا براى اين که دود مضر است نذر کند که آن را استعمال نکند, نذر او صحيح مى باشد.

مسأله 2659 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جايى بخواند که بخودى خودثواب نماز در آنجا زياد نيست , مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند, چنانچه نمازخواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد مثلا بواسطه اين که در مکان خلوت , انسان حضور قلب پيدا مى کند, نذر صحيح است .

مسأله 2660 :

اگر نذر کند عملى را انجام دهد, بايد همانطور که نذر کرده بجاآورد, پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد يا روزه بگيرد, چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد کفايت نمى کند.

و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد, چنانچه پيش از آن که خوب شود صدقه را بدهد, کافى نيست .

مسأله 2661 :

اگر نذر کند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معين نکند, چنانچه يک روز روزه بگيرد کافى است .

و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آن را معين نکند, اگر يک نماز دو رکـعـتى بخواند کفايت مى کند.

و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معين نکند, اگـر چـيزى بدهد که بگويند صدقه داده , به نذر عمل کرده است .

و اگر نذر کند کارى براى خدا بـجا آورد, در صورتى که يک نمازبخواند يا يک روز روزه بگيرد, يا چيزى صدقه بدهد, نذر خود را انجام داده است .

مسأله 2662 :

اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد: بايد همان روز را روزه بگيرد و اگرعمدا روزه نـگـيـرد بـايد گذشته از قضاى آنروز کفاره هم بدهد و احوط در کفاره نذر درمسأله 1681 گـفـتـه شـد ولـى در آن روز اخـتيارا مى تواند مسافرت کند يا اگر مسافر است قصد اقامه نمايد اگرچه موافق با احتياط ترک سفر يا قصد اقامه است .

مسأله 2663 :

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند, بايد به مقدارى که در مسأله پيش گفته شد کفاره بدهد.

مسأله 2664 :

اگـر نـذر کـنـد کـه تـا وقـت مـعينى عملى را ترک کند, بعد از گذشتن آن وقـت مـى تـوانـد آن عـمـل را بـجـا آورد, و اگـر پـيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا نـاچـارى انـجام دهد, چيزى بر او واجب نيست , ولى باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل رابجا نياورد.

و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد,بايد به مقدارى که در دو مسأله پيش گفته شد کفاره بدهد.

مسأله 2665 :

کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معين نکرده است , اگر از روى فراموشى , يا ناچارى , يا ندانستن , آن عمل را انجام دهد کفاره براو واجب نيست .

ولى بعدا هر وقت از روى اختيار آن را بجا آورد, بايد کفاره بدهد.

مسأله 2666 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معينى مثلا روز جمعه را روزه بگيرد,چنانچه يکى از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد, يا در روز جمعه عذر ديگرى مانندحيض براى او پيدا شود, بايد آن روز را روزه نگيرد, و بايد قضاى آن را بجا آورد.

مسأله 2667 :

اگر نذر کند که مقدار معينى صدقه بدهد, چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد, احتياط لازم اين است که کبار ورثه آن مقدار را از سهم خود از مال اوصدقه بدهند.

مسأله 2668 :

اگر نذر کند که به فقير معينى صدقه بدهد, نمى تواند آن را به فقيرديگر بدهد و اگر آن فقير بميرد, بنابر احتياط بايد به ورثه او بدهد.

مسأله 2669 :

اگر نذر کند که به زيارت يکى از ائمه (ع ), مثلا به زيارت حضرت اباعبداللّه (ع ) مشرف شود, چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافى نيست , و اگربواسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت کند, چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2670 :

کسى که نذر کرده زيارت برود, و غسل زيارت و نماز آن را نذرنکرده , لازم نيست آنها را بجا آورد.

مسأله 2671 :

اگر براى حرم يکى از ائمه (ع ) يا امامزادگان چيزى نذر کند, بايد آن را در تعمير و روشنايى و فرش حرم و مانند اينها مصرف کند, يا به زوار و خدام آنان بدهد.

مسأله 2672 :

اگر براى خود امام (ع ) چيزى نذر کند, چنانچه مصرف معينى راقصد کرده , بايد بـه هـمان مصرف برساند, و اگر مصرف معينى را قصد نکرده بايد به فقرا و زوار بدهد, يا مسجد و مـانند آن بسازد, و ثواب آن را هديه آن امام نمايد, وهمچنين است اگر چيزى را براى امامزاده اى نذر کند.

مسأله 2673 :

گوسفندى را که براى صدقه , يا براى يکى از ائمه (ع ) نذر کرده اند,اگر پيش از آن کـه بـه مصرف نذر برسد شير بدهد, و يا بچه بياورد, مال کسى است که آن را نذر کرده , ولى پشم گوسفند ومقدارى که چاق مى شود, جز نذر است .

مسأله 2674 :

هرگاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود, يا مسافر او بيايد, عملى را انجام دهد, چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده , يا مسافرآمده است , عمل کردن به نذر لازم نيست .

مسأله 2675 :

اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد, بعد ازآن که دختر به تکليف رسيد, اختيار با خود اوست , ونذر آنان اعتبار ندارد.

مسأله 2676 :

هـرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کارخيرى را انجام دهـد, بعد از آن که حاجتش برآورده شد, بايد آن کار را انجام دهد, ونيز اگر بدون آن که حاجتى داشته باشد, عهد کند که عمل خيرى را انجام دهد, آن عمل بر او واجب مى شود.

مسأله 2677 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود, و نيز کارى را که عهدمى کند انجام دهد, بايد يا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب , يا کارى باشدکه انجام آن بهتر از ترکش باشد ولى در صورتى که مورد عهد شرعا مرجوح نباشدبنابر احتياط لازم به عهد خود عمل نمايد.

مسأله 2678 :

اگر به عهد خود عمل نکند, بايد کفاره بدهد يعنى : شصت فقير راسير کند, يا دو ماه روزه بگيرد, يا يک بنده آزاد کند.