احکام طلاق

احکام طلاق

وکالت زوجه در طلاق خودش

سوال 857 :

هر گاه زوجه از طرف زوج وکالت در مطلّقه کردن خود داشته باشد، در مورد صيغه ى طلاق بايد چه بگويد؟

جواب :

بگويد ـ زوجةُ موکّلى طالق ـ و مقصود، خودش باشد.

ميزان عدالت در شاهد طلاق

سوال 858 :

در عدالت عادل هايى که شاهِد طلاق مى شوند، آيا حسن ظاهر کافى است يا احراز عدالت واقعى لازم است؟

جواب :

حکم عدالت در آن همانند عدالت در باب نماز جماعت است.

آشکار شدن عدم عدالت شهود

سوال 859 :

پس از طلاق معلوم مى شود که دو شاهد، هنگام طلاق فاسق بوده اند، طلاق چه صورتى دارد؟

جواب :

آن طلاق باطل است؛ زيرا عدالت واقعى آن ها شرط است و احراز عدالت به تنهايى کافى نيست.

طلاق در حال حيض و ازدواج بعد از آن

سوال 860 :

چند سال قبل با کسى ازدواج کردم و بعد از مدّتى در حال حيض، طلاق گرفتم. بعد از گذشت عدّه، چون نمى دانستم طلاق در حال حيض صحيح نيست، دو مرتبه ازدواج کردم و فعلاً يک بچّه دارم. لطفا مرا راهنمايى کنيد و حکم شرعى را بيان بفرماييد؟

جواب :

طلاق در حال حيض صحيح نيست، مگر در سه صورت که در مسأله ى 1993 رساله بيان شده و در فرض بطلان، در زوجيت شوهر اوّل هستيد و بايد از دوّمى جدا شويد و بچّه، احکام حلال زاده را دارد.

شرط اختيار طلاق ضمن عقد

سوال 861 :

در صورتى که زوج ضمن عقد ازدواج، يا عقد لازم ديگر، زوجه ى خود را در طلاق وکيل کند، آيا اين وکالت قابل عزل مى باشد يا خير؟

جواب :

اگر به نحو شرط نتيجه بوده، قابل عزل نيست و اگر شرط فعل بوده، احکام وکالت در آن جارى است.

زمان طهر خانمى که رحم ندارد

سوال 862 :

خانمى که جراحى کرده و رحمش را خارج کرده اند، عادت ماهانه ندارد و خونى هم نمى بيند، بفرماييد، زمان طهر غير مواقعه ى او جهت اجراى صيغه ى طلاق چگونه است؟

جواب :

بايد از وقتى که با او نزديکى کرده تا سه ماه از نزديکى با او خوددارى نمايد و بعد او را طلاق دهد.(مسأله 2000 رساله)

طلاق حامل

سوال 863 :

آيا در طلاق حامل، لازم است آثار حمل ظاهر شده باشد، يا علم به حمل کفايت مى کند، اگرچه آثار حمل ظاهر نشده باشد؟

جواب :

علم به حمل کفايت مى کند.

مردى که به تعهّدات خود عمل نمى کند

سوال 864 :

حکم مردى که به تعهّدات خويش در رابطه با همسرش عمل نمى کند و حاضر به طلاق او نيز نمى باشد، چيست؟

جواب :

امر طلاق به دست زوج است؛ مگر اختيار طلاق وکالتا ضمن عقد به زوجه منتقل شده باشد، در غير اين صورت براى الزام مرد به انجام تعهّدات، مى تواند به حاکم شرع صالح مراجعه کند.

شرط اختيار طلاق در صورت ازدواج مجدّد

سوال 865 :

اگر زنى شرط کرده باشد در صورتى که شوهرش همسر ديگرى اختيار کند وکالت در طلاق داشته باشد، آيا در صورتى که شوهر به خاطر ناسازگارى زن، همسر دوّمى اختيار کند، باز هم همسر اوّل وکيل در طلاق است؟

جواب :

اگر آن شرط در صورت عدم ناسازگارى زن بوده، در اين جا در طلاق وکالت ندارد.

نحوه ى اثبات ادّعاى طلاق توسّط زوج

سوال 866 :

آيا طلاق به مجرّد ادّعاى شوهر و اين که بگويد: من او را مطلّقه نموده ام، ثابت مى شود، به گونه اى که زن حقّ ازدواج داشته باشد و نفقه ساقط شود، يا اين که بايد با شهادت دو عادل باشد؟

جواب :

آن چه به اقرار بر عليه زوج است، ثابت است و در امور ديگر، عدم زوجيّت ثابت نيست و اما خود زن با اطمينان به راستگويى و صدق شوهر، احکام طلاق را اجرا مى کند و شهادت دو عادل شرط نيست.

اختلاف زن و مرد در طلاق

سوال 867 :

مرد و زن در وقوع طلاق اختلاف دارند؛ مرد مدّعى وقوع طلاق و زن منکر آن است. قول کدام يک مقدّم است؟

جواب :

اگر انکار زوجه به عدم آگاهى وى از طلاق ـ به تنهايى ـ باز نگردد، قول او با قَسَم مقدّم است.

مردى که زن خود را اذيت مى کند و نفقه نمى دهد

سوال 868 :

مردى عيال خود را اذيّت مى کند و نفقه نمى دهد و از طلاق او نيز خوددارى مى کند. آيا آن زن مى تواند شوهر ديگر اختيار کند؟

جواب :

نمى تواند.

اختيار طلاق در دست زوج است

سوال 869 :

اينجانب سردفتر مى باشم، خانمى مراجعه کرده که با بخشيدن مهريه ى خود و نفقه در ايّام عده، طلاق مى خواهد. توضيح آن که خانم از ديوان عالى کشور حکم طلاق دارد، امّا شوهر وى به هيچ وجه رضايت نمى دهد. آيا طلاق دادن زن شرعا جايز است؟

جواب :

خير، بلکه بايد شوهر به طلاق راضى شود.

ميزان مدخوله بودن زن در طلاق

سوال 870 :

با دختر باکره اى ازدواج کرده و دخول ـ به اندازه اى که موجب غسل است ـ شده، ولى بکارت برداشته نشده و باقى است و سپس زن را طلاق داده ام. آيا در طلاق دادن حکم مدخوله را دارد يا نه؟

جواب :

حکم مدخوله را دارد.

سوال 871 :

آيا دخول در دُبُر موجب مى شود که طلاق بعد از دخول باشد، يا دخول در قُبُل لازم است؟

جواب :

بله، طلاق مدخول بها محسوب مى شود.

طلاق قبل از غسل

سوال 872 :

هر گاه طلاق پس از انقطاع خون و قبل از غسل واقع شود، آيا صحيح است؟

جواب :

صحيح است.

عده ى زنانى که بچه دار نمى شوند

سوال 873 :

عده نگه داشتن براى زنى که عقيم است، يا به واسطه ى دارو بچه دار نمى شود و يا رحم خود را درآورده است، لازم است؟

جواب :

بله، لازم است.

نفقه ى زن مطلقه

سوال 874 :

پس از طلاق، نفقه ى زن مطلقه بر عهده ى کيست؟ آيا پدر و مادر در مورد او وظيفه اى دارند؟

جواب :

اگر زن فقير باشد و پدر و مادرش تمکن مالى داشته باشند، واجب النفقه ى آن ها است.

عنوان طلاق حاکم شرع

سوال 875 :

طلاق حاکم شرع، آيا رجعى است يا بائن؟

جواب :

به هر نوعى که طلاق داده، به همان نوع مى باشد.

طلاق زن بدون عادت

سوال 876 :

طلاق زنى که به وسيله ى قرص جلوگيرى از حاملگى عادت نمى شود، چه وقت است؟

جواب :

به مسأله ى 2000 رساله رجوع شود.

طلاق به علت بى نمازى زن

سوال 877 :

زنم نماز نمى خواند و داراى هفت فرزند هستيم، آيا مى توانم به اين جهت او را طلاق بدهم؟

جواب :

مى توانيد او را طلاق دهيد، ولى بهتر است به هر راه ممکن او را نمازخوان کنيد.

سه طلاقه کردن زن در يک مجلس

سوال 878 :

در صورتى که همسر زنى سنّى باشد، آيا مرد مى تواند در يک مجلس زنش را سه طلاقه کند؟

جواب :

خير، نمى تواند و با قاعده ى الزام منافات ندارد.

طلاق خلعى

سوال 879 :

اگر زن مبلغى را براى رضايت شوهر به طلاق بدهد، آيا مرد در انجام يا عدم انجام طلاق اختيار دارد يا لازم است او را طلاق دهد؟

جواب :

خير، مرد اختيار دارد.

استمتاع از زن در ايام طلاق رجعى

سوال 880 :

کسى که همسرش در عده ى طلاق رجعى است، مى تواند به او نگاه شهوت آلود داشته باشد؟ و استمتاعاتى که در اين ايام براى او جايز است چه مقدار است؟

جواب :

هيچ نگاه و استمتاعى براى او جايز نيست؛ مگر اين که با آن استمتاع رجوع عملى از طلاق بکند.

طلاق در ايام عادت

سوال 881 :

اگر زن پس از طلاق متوجه شود که او در حال عادت بوده، آيا طلاق صحيح است؟

جواب :

خير، باطل است، مگر از سه مورد مذکور در مسأله ى 1993 رساله باشد.

طلاق زن حامله

سوال 882 :

آيا طلاق زن حامله در حال عادت زنانگى صحيح است؟

جواب :

بله، صحيح است.

طلاق سوّم بعد از عقد انقطاعى ديگرى

سوال 883 :

زنى دو طلاق داده شده و سپس به عقد موقت ديگرى درمى آيد و سپس با شوهر اوّلى ازدواج مى کند و مطلّقه مى شود. آيا اين طلاق سوّم است؟ يا ازدواج موقّت اثر دو طلاق اوّلى را مانند عقد دايم از بين مى برد؟

جواب :

اثر دو طلاق اوّل را از بين نمى برد.

جستجو از شوهر مفقودالاثر

سوال 884 :

براى جستجو از شوهر مفقودالاثر، آيا اعلان در جرايد و وسايل ارتباط جمعى ـ مثل راديو ـ کفايت مى کند؟

جواب :

جستجو، شأن حاکم شرع است.

عسر و حرج زن در زمان غيبت همسر

سوال 885 :

آيا عسر و حرج زن بر اثر غيبت همسر، باعث جواز طلاق براى حاکم مى شود؟ به ويژه اگر غيبت به وسيله ى رفتن و فرار کردن خود زوج باشد، يا موردى که نفقه دهنده اى نيست که نفقه ى زوجه را بدهد؟

جواب :

در مدّت فحص و جستجو، حاکم بر زوجه انفاق مى کند توسّط ولىّ از مال زوج يا متبرّع ديگرى يا از بيت المال.

تقاضاى طلاق به علت وطى در دبر

سوال 886 :

در محاکم قضايى، زوجه به جهت وطى در دُبُر و نارضايتى وى، دادخواست طلاق غيابى و يا حضورى شوهر داده است، در حالى که شوهر به طلاق راضى نيست. آيا عنوان مذکور مجوّز طلاق مى باشد؟ و در صورت صدور طلاق توسّط قاضى، آيا زوجه مى تواند ازدواج مجدّد کند؟

جواب :

طلاق به دست زوج است و نفس عنوان مذکور مجوّز مبادرت قاضى به حکم طلاق نخواهد شد و با فرض فوق، ازدواج مجدّد جايز نيست.

شرط نديدن بچّه توسّط زوجه ضمن طلاق

سوال 887 :

اگر در ضمن اجراى طلاق خلع، علاوه بر بذل مهر با زن شرط شده است که وى حقّ ملاقات با فرزندش را نداشته باشد، چون موجب ناراحتى و اضطراب طفل مى شود و نگهدارى آن براى زوج مشکل مى شود و زوجه هم قبول نموده است. حال اگر زوجه از اين شرط تخلّف کند و بخواهد با فرزندش ملاقات کند، آيا اين هم مثل رجوع مهر محسوب مى شود که موجب تبدّل طلاق خلع به رجعى است يا خير؟

جواب :

در صورتى که زوجه حقّ حضانت داشته باشد، شرط صحيح نيست و در هر صورت، موجب بطلان و تبدل خلع نيست.

امر پدر و مادر به طلاق همسر

سوال 888 :

اگر پدر يا مادر به فرزند بگويند زنت را طلاق بده، آيا بايد اطاعت امر ايشان کرد يا خير؟

جواب :

خير.

عدّه طلاق زنى که خون نمى بيند

سوال 889 :

هر گاه زنى به خاطر شير دادن بچّه عادت ماهانه نبيند، تکليف او براى طلاق چيست؟

جواب :

بايد از وقتى که با او نزديکى کرده تا سه ماه از نزديکى با او خوددارى نمايد و بعد او را طلاق دهد.

استحقاق نصف مهر براى زوجه غير مدخوله

سوال 890 :

بخشى از مهريه زوجه اى، دو دانگ از خانه مسکونى که زوج بعدا خواهد خريد قرار داده شده است، (به شرط خريد خانه). اکنون زوج پيش از خريد خانه و پيش از دخول، قصد طلاق دارد و آن دو دانگ را به شش ميليون تومان تعيين کرده اند. آيا زوجه مستحقّ چه مقدارش مى باشد؟

جواب :

زوجه نصف آن را حق دارد.

کشف عدم يائسگى پس از چند مرتبه ازدواج موقت

سوال 891 :

زنى به يائسه بودن خود علم داشته و چند مرتبه بدون گرفتن عدّه، ازدواج موقّت نموده است و بعد حامله شده که کاشف از عدم يأس است و در لحوق اين ولد به اين ازدواج مردّد گشته که شايد هم براى شوهر اوّل باشد. حکم وطى هايى که انجام شده چيست و ولد ملحق به کدام است؟

جواب :

اين وطى ها، به شبهه بوده و ظاهرا ولد ملحق به آن است که صاحب عدّه ى فعليه ى بوده، بنابراين که عدّه وطى به شبهه هم فراش است. (مستفاد از جامع المسائل، ج3، صفحه 535.)

اگر عدم طلاق زوج موجب عسر و حرج باشد

سوال 892 :

زنى با شوهرش اختلاف دارد و با هم متارکه کرده اند. شوهر اصلاً طلاق نمى دهد و زن در عسر و حرج به سر مى برد، آيا زن مى تواند خودش به طلاق اقدام نمايد؟ تکليفش چيست؟

جواب :

زن نمى تواند خودش طلاق بگيرد و تا امکان دارد به حدّ ميسور و مقدور با هم سازش کنند، هر چند به نحو ارتباط جزيى باشد، به اين که حتّى الامکان واسطه اى نزد زوج ببرند تا او را حاضر به طلاق يا زندگى کنند، ولو به اين که زن در خانه ى ديگرى باشد و گاهى به او سر بزند. خلاصه زن به اين صورت صبر کند تا شايد فرجى برايش حاصل شود.

وکالت بلاعزل زوجه در طلاق در صورت تخلف مرد از شرايط عقدنامه

سوال 893 :

در ضمن عقد ازدواج، زوج به زوجه وکالت بلاعزل براى طلاق در صورت تخلّف از شرايط مندرج در عقدنامه مى دهد. آيا زوج در فرض مذکور حق فسخ و رجوع از اين وکالت را دارد؟

جواب :

حق فسخ و رجوع نداشتن زوج از اين وکالت، خالى از اشکال نيست؛ زيرا بلاعزل بودن وکالت، خلاف مقتضاى وکالت است و وکيل قابل عزل است. زيرا معناى بلاعزل، اصالت است و قوام وکالت به عدم اصالت است. مگر اين که شرط نتيجه کند. يعنى شرط کند که زن وکيل باشد که قابل عزل نمى باشد.

طلاقِ باطلِ زن مسيحى و ازدواج موقت با مرد مسلمان

سوال 894 :

مسيحيان طبق ضوابط و دستورات شرع خودشان، بايد در کليسا ازدواج يا طلاق را انجام دهند. زنى به حکم دادگاه آن ها، در دادگاه طلاق داده شده است که در شرع مسيحيّت اين طلاق باطل است. آيا در اين صورت، مرد مسلمان مى تواند با چنين زنى ازدواج موقت کند؟

جواب :

در فرض مرقوم، مسلمان نمى تواند با آن زن عقد موقّت انجام دهد.

اختلاف زن و مرد در صحّت طلاق

سوال 895 :

زنى سال ها پس از طلاق، ادّعا مى کند طلاق در حال حيض واقع شده، لذا باطل بوده است، امّا مرد مدّعى صحّت طلاق است، قول کدام يک مقدّم است؟

جواب :

مدّعى صحّت مقدم است، مگر بيّنه بر خلاف بياورد؛ هر چند وظيفه ى زن اين است که طبق علم خود عمل کند.

بطلان طلاق در زمان عادت

سوال 896 :

در سال 1360 از زوجه ام جدا شدم، در حالى که از وى دو فرزند پسر داشتم. در سال 1362 مجددا ازدواج کردم و اکنون داراى دو فرزند مى باشم. در سال 1363 همسر سابقم ازدواج کرد، مدتى بعد صاحب فرزند شد، در زمانى که بچه دوّم را آبستن بود، فهميد در زمان طلاق در عادت به سر مى برده است. وى و همسرش به اين نتيجه رسيدند که بچه بايد سقط شود و آن ها از هم جدا شوند که اين عمل صورت گرفت. بفرماييد:

1) نسبت من با همسر سابقم چيست؟ آيا محرم مى باشيم؟

2) آيا ما مى توانيم بدون خواندن صيغه ى مجدّد با هم زندگى کنيم و زناشويى داشته باشيم؟

3) حکم اولاد متولد شده از همسر دوّم چيست؟

جواب :

زوجه به همسرى زوج اوّل باقى است و نياز به عقد جديد ندارد. اولاد از همسر دوّم، اولاد شبهه و ملحق به والدين است و سقط هم حرام است و اين در صورتى است که طلاق شخص غايب نبوده باشد و الا در مسأله ى 1993 رساله و بعد آن بيان شده است.

وقوع طلاق در طهر مواقعه

سوال 897 :

کسى صيغه ى طلاق را به وکالت از زوج اجرا کرده و پس از آن زن اعلام نموده که طلاق در طهر مواقعه واقع شده و مجرى صيغه دوباره آن را در طهر ديگرى بخواند، آيا طلاق دوّم صحيح است؟

جواب :

طلاق دوّمى صحيح است و نيازى به وکالت مجدّد از زوج ندارد و عدّه را بايد از طلاق دوم شروع کند.

زنده شدن زوج و مسأله ى رجوع وى

سوال 898 :

در صورتى که ميّت به طور غير طبيعى زنده شود ـ مثلاً با دعا يا تصرّف ولايى يا رجعت ـ يا مواردى که زن بايد در عدّه ى وفات باشد ـ مانند مرتدّ شدن زوج يا طلاق حاکم در زوج مفقود الاثر ـ بعد از رفع مانع (توبه و رجوع از ارتداد، عودت زوج مفقود الاثر)، حکم رجوع زوج را شرعا بيان نماييد. آيا فرقى بين موارد فوق هست؟

جواب :

بعد از تحقّق موت، همسرش نيست تا به رجوع حلال شود و در صورت دوّم (ارتداد) هم حقّ رجوع ندارد و در صورت سوم (مفقود شدن شوهر) اگر شوهر در عدّه آمد، حقّ رجوع دارد و اگر بعد از انقضاى عدّه آمد، حقّى ندارد؛ اگرچه هنوز شوهر اختيار نکرده باشد، واللّه العالم.

اختلاف زن و مرد در اصل طلاق

سوال 899 :

اگر زوج مدّعى طلاق و زوجه منکر باشد و بيّنه و شهود هم نباشند، قول کدام يک مقدّم است؟

جواب :

قول زوجه با يمين او مقدم است.

شيربها و بازپس گيرى آن

سوال 900 :

حکم شيربهايى که هنگام عقد ازدواج به پدر زوجه، طبق رسومات محلّى جهت تهيّه جهيزيه داده مى شود، در صورت طلاق چيست؟ آيا زوج مى تواند آن را بازپس گيرد؟

جواب :

احکام هبه را دارد؛ لذا اگر پول را در جهيزيه صرف کرده و شرطى هم نشده و يا متعارف نبوده، مرد حق ندارد آن را مطالبه کند.

بطلان طلاق خلعِ مشروط به شرط باطل

سوال 901 :

اگر در طلاق خلع، زوج با مجرى صيغه شرط کند که در صورتى طلاق خلع مى دهم که زن به هيچ وجه فرزندش را نبيند و طلاق هم واقع شده و زن از اين شرط خبر نداشته باشد، آيا شرط مذکور و طلاقى که مشروط به اين شرط شده است، صحيح است؟

جواب :

اين شرط و طلاق خلعِ مشروط به اين شرط، باطل است. مانند اين است که عوض در خلع چيز حرامى مانند خمر باشد؛ ولى در بطلان اصل طلاق، تأمّل است.

تقاضاى نصف مهر پس از بخشش به شوهر

سوال 902 :

اگر زوجه در عوض طلاق، تمام مهريه خود را ببخشد يا ابرا کند و زوج وى را پيش از دخول طلاق بدهد، آيا زن مى تواند نصف مهر را به زوج رجوع کند؟

جواب :

محلّ تأمل است و احتياط در اين است که زن نصف مهر را به زوج برگرداند، ولى احتمال اقرب، تأثير جامع يا مجموع خلع و طلاق قبل از دخول در احدالنّصفين است، مثل تأثير خلع در نصف ديگر به تنهايى. (مستفاد از جامع المسائل، ج3، ص 507.)

تقاضاى بازگرداندن خدمات انجام داده توسط مرد

سوال 903 :

آيا مرد مى تواند هنگام طلاق، يا غير طلاق تقاضاى بازگرداندن مال يا خدماتى را که خارج از وظيفه لازم خويش انجام داده بنمايد؟

جواب :

خير، نمى تواند مگر مالى به او بخشيده باشد و باقى باشد که رجوع در هبه ى به زوجه جايز است، گر چه خلاف احتياط است.

رضايت به طلاق در برابر پول

سوال 904 :

آيا مرد مى تواند در مقابل درخواست طلاق زن، مبلغى را از او بگيرد و به طلاق رضايت دهد؟

جواب :

طلاق زنى را که به شوهرش مايل نيست و مهر يا مال ديگر خود را به شوهر مى بخشد تا طلاقش دهد، خلع مى گويند و اگر زن و شوهر يکديگر را نخواهند و زن مالى به مرد بدهد که او را طلاق دهد آن طلاق را مبارات گويند.