احکام اموات
آمادگى براى سفر آخرت
ياد مرگ
سوال 1152 :
چه مقدار لازم است که انسان در طول زندگى به ياد مرگ باشد؟ و آيا ياد مرگ موجب افسردگى و رکود در کارهاى زندگى نمى شود؟
جواب :
آن چه لازم است، اجتناب از محرمات است هر چند با کمک ياد مرگ باشد و سرّ افسردگى ناصحيح، دنيازدگى است.
آرزوى مرگ و شهادت
سوال 1153 :
آيا جايز است انسان آرزوى مرگ يا شهادت بنمايد؟
جواب :
با انگيزه ى ايمانى، آرزوى شهادت جايز است.
کراهت از مرگ
سوال 1154 :
آيا اگر کسى مرگ را کراهت داشته و از آن خوشش نيايد، اشکال دارد؟
جواب :
اشکال ندارد، ولى خواه ناخواه مرگ او را در مى يابد و وقتى احساس رفتن کرد، مکروه است لقاى الهى را خوش نداشته باشد.
نفرين بر خود
سوال 1155 :
اگر کسى بر خود نفرين کرده و مثلاً بگويد: «خدايا من را از اين دنيا خلاص کن!»، چه حکمى دارد؟
جواب :
در روايت دارد چنين نگوييد؛ زيرا که هول و هراس مطَّلع، عظيم است.
محروم کردن از ارث
سوال 1156 :
آيا فرد مى تواند بر اثر اختلاف با فرزند خود، او را از ارث محروم سازد؟
جواب :
خير نمى تواند از سهم شرعى او از ترکه اش جلوگيرى کند و اين منافاتى با جواز وصيت در ثلث و يا تقليل ترکه ندارد.
انتقال اموال به غير ورثه
سوال 1157 :
آيا جايز است انسان اموال خود را در مرضى که منتهى به مرگ مى شود يا غير آن به ديگران (غير از ورثه) منتقل کند؟
جواب :
بله، جايز است.
آگاه کردن ورثه به اموال
سوال 1158 :
اگر انسان مالى داشته باشد و آن را جايى پنهان کرده و يا به کسى سپرده باشد و وارثان از آن اطلاع نداشته باشند، آيا لازم است آنان را از اين امر مطلع سازد؟
جواب :
بله.
گماشتن قيّم
سوال 1159 :
آيا فردى که در آستانه مرگ است، لازم است براى فرزندان کوچک خود قيّم تعيين نمايد؟
جواب :
اگر انسان فرزند يا فرزندان صغير و نابالغ داشته باشد و نگماردن قيّم و سرپرست به آنان موجب تضييع حقوق فرزندان و يا از رفتن بردن اموال و حقوق ايشان مى گردد، واجب است کسى را به عنوان قيّم و سرپرست بر آنان بگمارد و اگر چنين نباشد گماردن قيم، واجب نيست.
تعيين قيم از طرف ديگران
سوال 1160 :
آيا افراد ديگر ـ اعم از اطرافيان محتضر و يا حاکم شرع ـ مى توانند بر فرزندان صغير و نابالغ او قيم تعيين کنند؟
جواب :
جدّ پدرى طفل و بعد از او حاکم شرع مى توانند اين کار را بکنند.
عدالت قيم
سوال 1161 :
شرايط قيم چيست؟ و آيا لازم است که فرد قيّم عادل نيز باشد؟
جواب :
خير، همين که امين باشد کافى است.
پرداخت بدهى
سوال 1162 :
فردى که علائم مرگ را در خود مى بيند و قرض مدت دارى نيز دارد، لازم است که در همان وقت آن را ادا کند؟
جواب :
زود پرداخت کردن آن لازم نيست؛ ولى بايد وصيت کند که بازماندگانش در زمان سررسيد بدهى، آن را پرداخت نمايند.
پرداخت حقوق توسط اطرافيان
سوال 1163 :
اگر هنگام ظهور نشانه هاى مرگ انسان يقين داشته باشد که اطرافيان پس از او حقوقى که بر گردن او است را به نحو شايسته پرداخت مى کنند، آيا لازم است که خود به اين امر مبادرت ورزد؟
جواب :
با تمکن در آن چه فوريت دارد لازم است و در غير آن، با اطمينان به اِنجازِ آن ها با وصيت او، مى تواند به همان وصيت اکتفا کند.
نشانه هاى مرگ
سوال 1164 :
کسى که نشانه هاى مرگ را در خود مى بيند، چه بايد بکند؟
جواب :
اوّل لازم است توبه کرده و سپس به انجام واجبات و به پرداخت اموال و حقوقى که بر عهده دارد بپردازد و يا به انجام و پرداخت آن ها وصيت نمايد، اگر اطمينان به انجام آن دارد.
وظايف اطرافيان محتضر
سوال 1165 :
اطرافيان و نزديکان فردى که در بستر مرگ افتاده است، نسبت به او چه وظايفى بر عهده دارند؟
جواب :
بر همه مکلفين واجب کفايى است على الاحوط که مسلمانى را که در حال جان کندن و احتضار است (اعم از مرد و زن و بچه و بزرگ) رو به قبله نمايند، به اين صورت که وى را به پشت خوابانده و کف پاهايش را رو به قبله قرار دهند، به گونه اى که اگر نشست، رويش به سمت قبله باشد.
و نيز مستحب است نزديکان محتضر او را تلقين نموده و ذکر لا اله الا اللّه و محمد رسول اللّه و اقرار به امامان و ساير اعتقادات حق را در آن حالت سخت به او تلقين نمايند و به گونه اى به او تلقين کنند که محتضر بفهمد و مستحب است که تا وقت مرگ محتضر، مکرّر به وى تلقين نمايند. خواندن دعاى عديله در نزد محتضر نيز مناسب است.
سخت شدن جان کندن
سوال 1166 :
اگر جان کندن فردى دشوار شد، چه راه هايى براى آسان شدن جان کندن او وجود دارد؟
جواب :
مستحب است اگر جان کندن او سخت شد، محتضر را به محل مخصوصى که معمولاً در آن جا نماز مى خوانده انتقال دهند، البته اين در صورتى است که اين کار موجب اذيت او نشود، نيز مستحب است سوره يس و صافات، براى زودتر راحت شدن محتضر قرائت شود.
آن چه نزد محتضر بايد پرهيز کرد
سوال 1167 :
از چه امورى بايد نزد محتضر پرهيز کرد؟
جواب :
1) گذاشتن چيز سنگين مانند آهن بر شکم محتضر؛ 2) تنها گذاشتن محتضر؛ 3) حضور شخص جنب و حائض در کنار محتضر؛ 4) زياد سخن گفتن نزد محتضر؛ 5) حضور مرده شورها نزد محتضر؛ 6) حضور زن ها به تنهايى در نزد محتضر، از جمله امورى است که مکروه است نزد محتضر انجام شود.