تحقق و اثبات وقفيت
سوال 1218 :
قطعه زمينى است که به هيچ وجه آثار وقفيت و مدرک و سندى که حاکى از موقوفه بودن باشد و شاهدى که گواهى عينى بر وقفيّت بدهد ندارد آيا مى توان به گفته يک عده آن را وقف دانست؟
جواب :
با فرض اينکه در محل شهرت به وقفيت نداشته باشد و قرينه و مدرکى براى وقفيت در دست نباشد موقوفه محسوب نمى شود. در عين حال از طريق اداره اوقاف مربوطه مى توان تحقيق کرد.
سوال 1219 :
زمينى متروکه بوده و عده اى از مؤمنين آن را براى حسينيّه معين کرده اند و عدّه اى مى گويند براى دفن اموات است، وظيفه چيست؟
جواب :
از خصوص زمين مزبور اطلاع ندارم، بطور کلّى اگر زمين براى جهت خاص وقف شده باشد بايد به همان نحو عمل شود [الوقوف على حسب ما يوقفها اهلها] و اگر وقف نيست بطورى که از ظاهر سوال استفاده مى شود که متروکه و بلامعارض بوده، خوب است مؤمنين با يکديگر توافق کنند و به يکى از دو امر اختصاص دهند. هرچند محل دفن مؤمنين باشد و اگر آنجا را محل دفن قرار دهند، عزادارى حضرت اباعبدالله الحسين (عليه السلام) هم در آنجا اشکالى ندارد.
سوال 1220 :
زمينى به مساحت 500 متر با مساعدت افراد خيّر خريدارى شده و جهت
(صفحه317)
مسجد وقف گرديده است ولى تا به حال وقف محقق نشده و کسى در آن به عنوان مسجد نماز نخوانده است. اکنون متوليان وقف مى خواهند در زيرزمين حسينيه و در طبقه همکف مسجد و در طبقه بالاى بناى تجارى بسازند، آيا جايز است؟
جواب :
چنانچه تحويل متولى داده شده باشد وقفيت محقق شده است و تبديل آن جايز نيست.
سوال 1221 :
زمينى است به صورت باير و بلا استفاده که در سى سال گذشته تنها چند جنازه کودک در آن دفن گرديده است و هيچ مدرکى مبنى بر وقف بودن آن وجود ندارد. آيا اهالى مى توانند دور آن را حصارکشى کرده و حسينيه ايجاد کنند؟
جواب :
اگر وقف بودن زمين براى دفن اموات محرز نباشد و تأسيس حسينيه مستلزم نبش قبرى که آثار و بقاياى ميت در آن است نباشد، مانعى ندارد.
سوال 1222 :
الف ـ مسجدى در زمين شخصى بدون اذن و اجازه آن شخص ساخته شده است و چندين سال گذشته است، فعلا مالک آن پيدا شده است، تکليف چيست؟
ب ـ آيا مى توان مقدارى از مسجد مزبور را تخريب کرده و دستشويى و ساير امکانات را در آن ساخت؟
جواب :
الف ـ با جلب رضايت صاحب آن، خود او فعلا وقف کند.
ب ـ چون قبل از رضايت در آن نماز خوانده شده مسجد نبوده و فعلا با توجه به خواست صاحب آن عمل شود. هرچه او گفت و به هرنحو که وقف کرد، عمل شود.
سوال 1223 :
انواع وقف را توضيح دهيد و تفاوت آنها را بيان کنيد.
جواب :
بطور اجمال گاهى نظر واقف به عنوان وقف است، مانند وقف مساجد و مشاهد. و در اين صورت وقف، فک و تحرير ملک است. و لذا به هيچ وجه قابل فروش و تبديل نيست. و گاهى نظر او به تمليک منفعت است مانند وقف دکاکين يا املاک براى مساجد و ذريه. يعنى نظر او از وقف اين است که فوايد و منافع دکاکين يا ملکها مال مسجد يا ذريه خود باشد. و گاهى نظر او از وقف،
(صفحه318)
تمليک انتفاع است مانند وقف کاروانسرا و حمام. يعنى مى خواهد مردم از اينها استفاده سکونتى و استحمامى کنند و اين دو نوع وقف در موارد خاصى که در کتب فقهى ذکر شده قابل فروش و تبديل است. ضمناً فرق تمليکِ منفعت با انتفاع اين است که منفعت ملک طِلق موقوف عليه يا عليهم مى شود و مى توانند آن را بفروشند و يا اجاره دهند، مثل گندمى که از زمين وقفى سهم موقوف عليه شده است. و اگر کسى آن را غصب کند، ضامن و مديون مغصوب منه است. ولى انتفاع، ملک طلق نيست و غير قابل فروش است. مثل حق سکونت در کاروانسرا يا حق استفاده از حمام وقفى يا مدارس وقفى که موقوف عليه نمى تواند حق انتفاع سکونت يا استحمام خود را به ديگرى بفروشد. و محل تفصيل اين اجمال کتب استدلالى است.
سوال 1224 :
اگر با پول فروش موقوفه، چيزى براى وقف خريده شده، آيا خواندن صيغه وقف لازم است يا خير؟
جواب :
اجراى صيغه لازم نيست. ولى براى تحقق وقفيت علاوه بر نيّت، انشاء نيز لازم است. اگرچه مظهر و مبرز آن فعل و به تصرف دادن به موقوف عليهم باشد.