تغيير وقف
سوال 1226 :
شخصى دو دانگ از مزرعه خودش را به اضافه چند ساعت آب در شبانه روز
(صفحه319)
به وقف صحيح و شرعى با متولى معلوم، وقف عزادارى امام حسين (عليه السلام)کرده است، آيا جايز است آب موقوفه را جهت شرب مردم به جاى ديگر منتقل کرد؟
جواب :
با توجه به اينکه آب وقف مزرعه موقوفه است، جايز نيست در جاى ديگر استفاده شود.
سوال 1227 :
زمينى را براى مسجد درنظر گرفته بودم و ساختن آن را به اهالى محل واگذار کرده بودم، چندين سال مى گذرد و هيچ اقدامى براى ساختن آن از طرف اهالى به عمل نيامده و صيغه وقف هم خوانده نشده و نماز هم در آن خوانده نشده است، آيا مى توان از نيت خود برگشته و زمين را صرف امور خيريه ديگر بکنم؟
جواب :
مى توانيد صرف امور ديگرى کنيد.
سوال 1228 :
شخصى به علت ناراحتى از فرزندان خود و به جهت محروم کردن آنها بدون رضايت قلبى خانه مسکونى خود را وقف کرده است و در محضر هم ثبت کرده است و بعد از مدتى پشيمان شده و مدت ده سال به مقتضاى وقف عمل نکرده است و اکنون فوت کرده و وراث هم به اين خانه احتياج دارند، آيا چنين وقفى صحيح است و عمل به آن لازم است؟
جواب :
چنانچه شرايط صحت وقف وجود داشته، صحيح است. و وراث نمى توانند به صرف احتياج آن را به هم بزنند و رضايت قلبى چيزى نيست که مشاهده شود. همينطور که پشيمانى نقشى ندارد.
سوال 1229 :
شخصى در سال 1369 ملکى را با متولى و ناظر معلوم، وقف عزادارى سيدالشهداء (عليه السلام) کرده است و چند سالى طبق آن عمل مى شد، بعد از فوت او وقفنامه ديگرى مربوط به همين ملک به تاريخ 1374 بدست آمده است که نسبت به قبلى فرق دارد و کمتر از آن مقدار است، به کداميک از دو وقفنامه بايد عمل کرد؟
جواب :
چنانچه صيغه وقف جارى شده باشد و شرايط آن صحيح باشد، تغيير آن جايز نيست. وقف مثل وصيت نيست که هرکدام تأخر زمانى داشته باشد، واجد اعتبار باشد.
سوال 1230 :
چند نفر سه هزار متر زمين وقف گلستان شهداى محل کرده اند، اخيراً اهالى،
(صفحه320)
نياز شديد به دبيرستان دارند، نصف آن را اداره آموزش و پرورش براى تأسيس مرکز فرهنگى لازم دارد و باقيمانده کفاف براى گلستان مى دهد، وظيفه چيست؟
جواب :
چنانچه ميّتى در زمين مزبور دفن نشده باشد و صاحبان زمين موافق باشند، مى توانند قسمتى از آن را براى تأسيس مرکز فرهنگى اختصاص دهند.
سوال 1231 :
يک ملک موقوفه با سابقه 60 ساله در حال تخريب مى باشد، براى اينکه اين ملک از بين نرود تصميم داريم که سرقفلى اين ملک فروخته شود و به جاى آن ملک ديگرى خريدارى شود تا زير نظر اوقاف، درآمد حاصله آن صرف امور خيريه گردد. با توجّه به اينکه طبق وصيّت مى بايست پشت در پشت در حفظ آن کوشا و آن را اداره کنند تا درآمد آن صرف امور خيريه گردد، متمنّى است بفرماييد آيا مى توانيم سرقفلى اين ملک مخروبه را تبديل به مکان ديگرى کنيم؟ تا علاوه بر اينکه باعث حفظ موقوفه شويم، بتوانيم طبق وصيّت نامه ميّت عمل کرده و درآمد حاصله صرف امور خيريه گردد؟
جواب :
چنانچه راه حفظ عين موقوفه منحصراً فروش سرقفلى آن به نحو مشروع باشد، مانعى ندارد.
سوال 1232 :
آيا اشياى وقف شده براى مسجد، از قبيل قالى و فرش که در حال فرسوده شدن است، و اهل خبره مى گويند هرچه بماند به ضرر مسجد است و اين فرشهاى کهنه را خوب مى خرند و مى شود فرشهاى نو از پول آنها خريد، آيا اين تبديل به احسن جايز است؟ و آيا اشياى ديگر که قابل استفاده و احتياج نيست و چنانچه بماند وسايل آن مى پوسد، آيا فروختن آنها و خريدن چيز ديگر که مسجد احتياج دارد، جايز است يا خير؟
جواب الف ـ در مفروض سوال، تبديل به احسن جايز است.
ب ـ چنانچه در مسجد ديگرى نيز امکان استفاده نداشته باشد و در مسجد اصلى زمينه اى براى استفاده آينده در کار نباشد، فروختن آنها و صرف پول آن در مصالح مسجد بلامانع است.
سوال 1233 :
اگر قبرستانى را نبش کنند و يا بدون نبش روى آنها شن ريزى کنند در صورتى که همه اجساد موجود در آن از بين نرفته باشند و سپس مؤسسات عامّ المنفعه از قبيل: مدرسه،
(صفحه321)
هلال احمر، مخابرات و غيره در آنها بنا کنند نظر مبارک حضرتعالى درباره آن مؤسسات چيست؟
جواب :
چنانچه زمين وقف براى قبرستان باشد، تأسيس مؤسسات مذکوره در آنجا جايز نيست و اگر وقف نباشد در صورتى که نبش قبر نشود و قبور علما و صلحاى معروف در آن نباشد، تأسيس آنها مانعى ندارد.
سوال 1234 :
بعضى از موقوفات هست که عرصه و اعيان موقوفه بوده و به مرور زمان اعيان، از بين رفته و فعلا زمين تنها به اجاره واگذار مى شود، که مستأجر ايجاد اعيان براى خود کند. آيا موقوفه به اعتبار اعيان سابق حقّى بر اعيان مستحدثه پيدا مى کند يا خير؟ و آيا مى شود مستأجر را مقيد کرد که قسمتى از اعيان را به موقوفه تمليک کند؟ يا اينکه مى توان بدون چنين قيدى فقط عرصه را اجاره داد؟
جواب :
اجاره جايز است. و به اعتبار اعيان سابقه موقوفه حقى پيدا نمى کند، و تمليک يا عدم تمليک نيز تابع قراردادى است که با مستأجر منعقد مى کنند و نمى توان مستأجر را ملزم به اين کار کرد.
سوال 1235 :
آب انبار قديمى وقف است، ولى فعلا با وجود لوله کشى، از آن هيچ استفاده اى نمى شود، آيا اجازه مى فرماييد آن را تخريب کرده و به جاى آن مراکز ورزشى يا فرهنگى بسازيم؟
جواب :
اگر محل آب انبار، قابل استفاده جهت تأمين آب آشاميدنى مردم، حتى با لوله کشى از آب شهر نباشد، متولى شرعى آن مى تواند آنجا را اجاره دهد و اجاره بهاى آن را به مصرف آب آشاميدنى مردم برساند.
سوال 1236 :
حوض و آب انبار و اراضى وقفى، که با لوله کشى شهرى از استفاده افتاده و بعضى آن را تصرف و خانه و محل کار و زراعت کرده اند، لطفاً وظيفه متولى آنها را بيان فرماييد؟
جواب :
الوقوف على حسب مايوقفها اهلها، از مورد سوال اطلاع ندارم، ولى حکم کلى مسأله اين است که لوله کشى سبب نمى شود که حوض و آب انبار وقفى
(صفحه322)
و اراضى موقوفه مربوط به آن از وقف بودن خارج شود و تصاحب و تصرف در آنها بدون اذن متولى شرعى آن خلاف شرع و جايز نيست و بر متولى لازم است که با تمکن، از تصرف متصرفين منع و آنها را برگرداند، بلکه بر ديگران نيز لازم است از باب نهى از منکر با تحقق شرايط آن از تصرف غير متولى ممانعت و نهى کنند و بايد از محل موقوفه به نحوى که به نظر واقف، اقرب باشد با نظر متولى شرعى استفاده شود.