مستثنيات دين
سوال 1 :
آيا بدهکارى که فقط خانه دارد، مى‌توان او را مجبور به فروش خانه براى اداى دين کرد ؟
جواب :
خانه از مستثنيات دين است و نبايد در مقابل بدهکارى فروخته شود .
فروش اموال بدهکار در مقابل دين
سوال 1 :
اگر کسى بدهى او زياد شده و از پرداخت آن عاجز است، آيا مى‌توان سرقفلى مغازه بدهکار را تصرّف کرد و از اين طريق طلب طلبکاران را پرداخت نمود ؟
جواب :
سرقفلى مى‌تواند بابت مطالبات و بدهى حساب شود .
پرداخت دين
سوال 1 :
اگر ماترک ميّت کفايت از دين او نکند، تکليف چيست ؟
جواب :
به نسبت ديونى که دارد نسبت سنجى کنند و به طلبکاران بپردازند و شايسته است که ورثه ديون ميّت را تبرّعاً بپردازند .
سوال 2 :
اگر مديون چيزى را بعنوان دينى که دارد، معيّن نمايد آيا ملک طلبکار مى‌شود ؟
جواب :
در تعيُّن، قبض شرط است .
سوال 3 :
مى‌گويند در فشار قرار دادن مديون براى پرداخت بدهى اشکال دارد، حال اگر خود طلبکار در عسرت باشد و نياز مبرم به پول خود داشته باشد تکليف چيست ؟
جواب :
در صورتى که وقت مطالبه دين رسيده باشد، مطالبه پول خود اشکال ندارد و در صورتى که صاحب مال در عسرت باشد، مى‌تواند فشار بياورد تا مال را بگيرد .
سوال 4 :
در نزاع بين بدهکار و طلبکار، بدهکار حاضر به پرداخت بدهى نيست شخصى براى جلوگيرى از پيامدهاى بعدى پول طلبکار را از جانب خود مى‌دهد آيا در اين صورت بدهکار برى‌ءالذمّه مى‌شود ؟
جواب :
شخص ميانجى کننده بايد مال را به بدهکار ببخشد و از جانب او به طلبکار بدهد تا بدهکار برى‌ء الذمّه شود .
خسارت تأخير اداء دين
سوال 1 :
آيا اخذ خسارت در تأخير اداى بدهى در صورتى که شرط شده باشد، مشروعيّت دارد ؟
جواب :
جايز نيست و مشروعيّت ندارد مگر اين شرط در ضمن عقد لازمى غير از عقد قرض شده باشد که آن هم خالى از اشکال نيست .
متفرّقات دين
سوال 1 :
اگر مديون هنگام پرداخت بدهى به طلبکار تذکّر ندهد که اين وجه از بابت بدهى است، آيا در صورت آگاهى يا عدم توجّه طلبکار، بدهکار برى‌ء الذمّه مى‌شود ؟
جواب :
در صورتى که مال پرداخت شده بنحوى است که قرينه دارد که پرداخت دين است برى‌ء الذمّه مى‌شود ولى در صورتى که هيچ قرينه‌اى نباشد برى‌ء الذمّه شدن بدهکار، خالى از اشکال نيست .
سوال 2 :
اگر وصىّ ثلث اموال ميّت را به صورت دين برداشت، بعد از گذشت چند سال، آيا بايد همان مبلغ يوم القرض را بدهد يا بيشتر ؟
جواب :
اگر به صورت نقدى تبديل شد و به ذمّه گرفت همان مبلغ را بدهکار است، مگر کاملاً از ماليّت ساقط شود يا به منزله آن باشد، که در اين صورت احتياط به دادن قيمت فعلى است .
سوال 3 :
در صورتى که شخص بدهکار، هيچ اطّلاعى از صاحبان طلب نداشته باشد، براى پرداخت بدهيهاى خود چگونه عمل کند ؟
جواب :
در صورتى که طلبکاران محصور در چند نفر هستند و به شخصه آنها را نمى‌شناسد، بايد از همه آنها حلاليّت بطلبد و در صورتى که به هيچ وجه امکان ندارد که اطّلاع پيدا کند، جزء مجهول المالک است و بايد به حاکم شرع تقديم شود .