اختيارات قيّم
سوال 87 :
- احتراما با توجه به وصيّت نامه همسرم که در جبهه‌هاى نبرد حق عليه باطل به شرف شهادت نائل آمده خواهشمند است به سوالات ذيل پاسخ فرمائيد:
1- به دليل وجود اختلافات و مشکلات عديده اينجانب به اتّفاق فرزندم ناگزير به ترک خانه‌اى که متعلّق به همسرم بوده است هستم و لذا قصد آن دارم با رعايت حق شفعه نسبت به فروش بى‌قيد و شرط سهم الارث خود و فرزندم که قيموميّت او را به عهده دارم اقدام نمايم آيا فروش خانه مذکور به صرف وجود اين جمله: "خانه‌ام را تا زمان حيات مادرم نبايستى بفروشيد زيرا او حق اين را
استفتاءات، ج2، ص: 448
دارد که تا آخر عمرش در آن زندگى کند" در وصيّت نامه، صرف نظر از شرائط زمان تحرير آن، بر خلاف موازين شرع مقدس اسلام است يا تنها براى اينجانب تعهّد اخلاقى ايجاد مى‌نمايد. آيا کلّ وصيّت نامه براى کليّه ورثه لازم الإجراء است يا تنها براى اينجانب؟
2- در صورتى که فروش خانه بر خلاف شرع باشد و چنانچه مادر شهيد حق داشته باشد مادامى که در قيد حيات است در آن خانه سکونت نمايد- با عنايت به اينکه قسمت اعظم آن خانه متعلّق به طفل صغير شهيد مى‌باشد- در صورتى که خانه در تصرّف کامل مادر شهيد باشد و يا اينجانب ناگزير به فروش غير عادلانه آن (مثلا با اقساط 25 ساله) به مادر شهيد گردم که نتيجتا در دراز مدّت منجر به تضييع حقّ فرزند شهيد شود مسؤوليت شرعى آن به عهده چه کسى خواهد بود؟ و تکليف شرعى من در اين ميان چيست؟
3- با توجه به اين جمله از وصيّت نامه که: "تمام اموال جزئى و خانه و ماشين و غيره که دارم متعلّق به فرزندم مى‌باشد که بايستى فقط همسرم بعنوان قيّم عمل کند تا بزرگ شود" اصولا اينجانب حق دارم تا نحوى که مصلحت آتى صغير ايجاب نمايد در مورد اموال مذکور تصميم گيرى نمايم يا خير؟
4- آيا اينجانب حق دارم مهريّه خود را نقدا درخواست نمايم يا خير؟ و با توجّه به اينکه در وصيّت نامه تصريح گرديده که: "کليّه اموالم متعلّق به فرزندم مى‌باشد" از محل فروش کدام اموال بايد مهريّه اينجانب پرداخت گردد و آيا مى‌شود، لوازم و مايحتاج زندگى را براى تأمين آن فروخت يا خير؟
جواب:
- وصيّت سکنى منزل براى مادر و واگذارى اموال به فرزند در ثلث مجموع ترکه نافذ و در زائد بر آن موقوف بر اجازه ورثه است 2. بدهى شهيد بابت مهريّه زوجه و غيره مقدّم بر وصيّت است و از اصل ترکه خارج مى‌شود 3 و زن از قيمت ساختمان منزل و از اعيان منقولات ارث مى‌برد 4 و قيّم صغير مکلف است اموال صغير را حفظ کند تا پس از بلوغ و رشد او تحويل وى دهد مگر آن که
استفتاءات، ج2، ص: 449
مصلحت صغير ايجاب کند که تمام يا قسمتى از اموال او را برايش بفروشد و وصيّت سکناى منزل براى مادر مانع از فروش منزل نيست ولى مشترى حق ندارد موصى لها را از سکونت منع کند.
سوال 88 :
- خانواده ما يازده نفر هستند که از اين يازده نفر، دو نفر صغير هستند.
بعد از فوت پدرم، مادرم از نظر شرعى و قانونى قيّم ما شدند، تکليف مادرم براى استفاده از اموال افراد خانواده براى کارهايى از قبيل خيرات براى پدرم، ميهمانى در منزل، برگزارى مراسم دعا در منزل و ... چگونه است؟
جواب:
- با مراعات مصلحت صغار، مانع ندارد.
سوال 89 :
- اينجانب قيّم يک صغير مى‌باشم؛ مدّتى پيش قسمتى از زمينى را که متعلّق به صغير بود، به علّت اين که ساير شرکاء حاضر شده بودند از سهمشان به خاطر ساختن کاروان حسينى بگذرند من هم به نيّت اين که چون براى کار خيرى است و شايد بتوانم در جاى ديگر تبديل به احسنش کنم، رضايت دادم؛ امّا چون اخيرا خريد و فروش زمين خيلى مشکل شده و مخصوصا پيدا کردن
استفتاءات، ج2، ص: 450
زمينى بهتر يا مثل آن غير ممکن است با توجه به اين که زمين چيز خراب شدنى نيست و مى‌توان آن را تا کبير شدن صغير نگهداشت، آيا مى‌توان قيمت آن را محاسبه کرده و به حساب صغير بريزم يا بايد رضايتم را پس بگيرم و از ساختن آن قطعه- که مربوط به صغير است- براى کاروان حسينى جلوگيرى نمايم؟
جواب:
- قيّم صغير مجاز در فروش مال صغير نيست، مگر آن که حفظ مال صغير منوط به تبديل باشد و يا صلاح صغير باشد.
سوال 90 :
- من زنى هستم که دو سال پيش شوهرم فوت کرده، شوهرم قبل از فوتش وصيتنامه محضرى نوشته و از مال خودش ثلث قرار داده و من چهار بچه دارم که در زمان فوت پدرشان دو تاى از آنها صغير بودند و حالا يکى صغير است که غير از دخترم که شوهر دارد بقيه بچه‌ها مشغول درس خواندن هستند ملکى به شوهرم در حدود پانصد يا ششصد هکتار از پدرش به ارث رسيده که اين زمين بين بچه‌هاى من و عموشان است که با اجازه عادى به اجاره داده‌اند و هر سال کشت ديم مى‌شد و امسال هم زير کشت ديم است و من پول بچه‌ها را جمع آورى کرده‌ام و به بانک توسعه کشاورزى هم رجوع کرده‌ام و از بانک هم مهندسى براى بررسى آب و خاک برده‌ام چون اين زمين قناتهايش خشک شده و بايد چاه بزنيم بانک به ما گفته است که اگر سيصد هزار تومان خودتان سرمايه گذارى کنيد ما به شما يک ميليون و دويست هزار تومان وام دراز مدت مى‌دهيم حالا با در نظر گرفتن مال صغير و ثلث ميّت که من وصى و قيم هستم آيا مى‌توانم اين بودجه را خرج کنم يا نه؟
جواب:
- قيم شرعى صغار بدون احراز مصلحت صغار حق تصرف در اموال آنها را ندارد.
استفتاءات، ج2، ص: 451
ستفتاءات ج2 462 نذر فرزند بدون اذن پدر ..... ص : 462