احکام امر به معروف و نهى از منکر
سوال 1 :
- در شرايط امروز وظيفه ما نسبت به امر به معروف افرادى ناشناس که نمى‌دانيم اثر دارد يا نه، چيست؟
جواب:
- در فرض احتمال اثر و اجتماع ساير شرايط واجب است.
سوال 2 :
- معاشرت با افرادى که عمل حرامى چون مشروب خوارى و ...
انجام داده‌اند، چگونه است؟
جواب:
- با مراعات شرايط مقررّه نهى از منکر نمايند و ترک معاشرت يکى از درجات نهى از منکر است.
سوال 3 :
- خواهشمند است نظر خود را راجع به رفت و آمد و ساير ارتباطات- گفتگو و مصافحه، صله رحم، صرف غذاى آنان، نماز خواندن در منزل ايشان، هديه دادن و گرفتن- با خانواده‌ها يا افرادى که خصوصيات ذيل را دارند چگونه است:
افرادى که مخالف نظام جمهورى اسلامى هستند يا رعايت حجاب و اصول
استفتاءات، ج1، ص: 483
اسلامى- کلّى يا جزئى- را نمى‌کنند يا وضع کسب و در آمدشان از نظر شرعى مشکوک و يا حرام و يا مخلوطى از حرام و حلال است؟
جواب:
- گفتگو و رفت و آمد با آنان اشکال ندارد، بخصوص اگر موجب هدايت آنها شود ولى تصرّف در اموال آنها در صورتى جايز است که علم به وجود مال حرام در آنچه مورد تصرّف است نباشد.
سوال 4 :
- شخصى است که مبادرت به خوردن مشروبات الکلى مى‌نمايد و کارهاى منافى با عفّت انجام مى‌دهد و به مراجع عاليقدر توهين مى‌نمايد، از نظر وظيفه شرعى، نصيحت و نهى از منکر شده است ولى متأسفانه مؤثر واقع نگرديده؛ تقاضا دارم حکم اللّه را از نظر معاشرت و طهارت و نجاست و حدّ شرعى بيان فرماييد.
جواب:
- اگر ترک معاشرت موجب مى‌شود شخص مشار اليه دست از اعمال خلاف خود بردارد لازم است از معاشرت با او خوددارى نماييد و تا ارتداد او ثابت نشود، محکوم به حکم ساير مسلمين است.
سوال 5 :
- امروزه که در مناطق و کشورهاى مختلف، مسلمانان مشغول
استفتاءات، ج1، ص: 484
مبارزه با طاغوت و کفر جهانى هستند، اگر در افرادى نقاط ضعفى مشاهده شود ولى موضع گيرى در مقابل مبارزين و انقلابيّون نداشته باشند، آيا جايز است با آنان در جهت ضعفى که دارند مبارزه شود يا آن که به منظور حفظ وحدت بايد از نقاط ضعف چشم پوشى کرد؟ و اساسا چه ضابطه‌اى مى‌تواند ملاک تقديم وحدت بر خط مبارزه يا بالعکس باشد؟
جواب:
- اگر انقلاب اسلامى را تضعيف نمى‌کنند و توطئه بر ضدّ جمهورى اسلامى ندارند، در امانند و نبايد با آنان مبارزه کرد.
سوال 6 :
- روحانى نمايانى که آمريکا و يا دولتهاى دست نشانده آمريکا و ديگر دولتهاى کفر را با توجيهى که دارند، علنا تأييد مى‌کنند، آيا جايز است که با چنين افرادى مبارزه شود و در مجالس و محافل از خط سياسى آنان انتقاد شود تا به رسوايى کشيده شوند و عوام مردم، فريب آنان را نخورند؟
جواب:
- موارد مختلف است و ممکن است اشخاص مزبور را به مقامات جمهورى اسلامى معرّفى کنند تا مسؤولين اقدام مقتضى معمول دارند.
سوال 7 :
- افرادى در ادارات هستند که انسان احساس مى‌کند با انقلاب ميانه‌اى ندارند و فقط ظاهر خود را عوض کرده و احتمالا گاهى اوقات هم کار شکنى مى‌کنند آيا معرفى اينطور افراد به مقامات ذى صلاح مملکت از نظر شرعى اشکال ندارد؟ رفت و آمد خانوادگى با آنان چه صورتى دارد؟
جواب:
- در صورتى که کار شکنى بکند بعد از ارشاد معرفى او اشکال ندارد.
سوال 8 :
- دوستى با کسى که مسلمان است و فرايض دينى خود را نظير
استفتاءات، ج1، ص: 485
نماز و روزه انجام مى‌دهد، ولى اعتقادى به ولايت فقيه و رهبرى امام خمينى و به دولت جمهورى اسلامى ايران ندارد و طرز فکر التقاطى دارد، آيا لازم است با مباحثات، امر به معروف و نهى از منکر را انجام داد؟ يا قطع رابطه کنيم؟
جواب:
- او را ارشاد نمائيد.
سوال 9 :
- يکى از نزديکان مخفيانه ترياک مى‌کشد تکليف من نسبت به او چيست؟ لطفا فتواى امام را نسبت به خريد و فروش و کشيدن ترياک بنويسيد.
جواب:
- او را ارشاد نمائيد خريد و فروش ترياک جايز نيست.
سوال 10 :
- آيا با اينکه مى‌بينيم مردم در آشغاليها و زباله‌ها نان و برنج و گوشت و ... مى‌ريزند وظيفه ما نسبت به اين امور چيست؟ با اينکه اسراف و تبذير و بى احترامى به نعمت‌هاى الهى است.
جواب:
- با مراعات شرايط امر به معروف و نهى از منکر نمائيد.
سوال 11 :
- مدتى است در مغازه دوخته فروشى مشغول به کار هستم، [صاحب] مغازه قسم‌هاى ناروا و دروغ‌هاى بيجا براى فروختن جنس خود مى‌خورد، آيا از نظر شرعى اشکال دارد من آنجا کار کنم يا نه؟ در ضمن جاى ديگرى براى کار کردن ندارم، آيا شريک جرم او هستم يا نه؟
جواب:
- کار کردن در آنجا اشکال ندارد ولى دروغ گفتن و قسم دروغ حرام است او را نهى از منکر نمائيد.
سوال 12 :
- شخصى مدّت زيادى با رفت و آمدهاى مشکوک و برخورد
استفتاءات، ج1، ص: 486
شبهه آميز با همسر يکى از اقوام، شوهر او را وادار نموده تا او را طلاق دهد، و پس از عده با او ازدواج کرد، البتّه اين شخص در زمان طاغوت در بين دوستانش مشهور به فساد و فحشاء بوده و توبه هم نکرده، رفت و آمد اقوامش با چنين شخصى چگونه بايد باشد؟
جواب:
- قطع رحم جايز نيست و رفت و آمد اشکال ندارد و با مراعات شرايط مقرّره امر به معروف و نهى از منکر نماييد.
سوال 13 :
- بنده داراى چهار پسر عمو و يک دختر عمو مى‌باشم که بطور کلى اهل عبادت نيستند که هيچ، اکثر در آمد آنها از قمار و خريد و فروش مواد مخدر مى‌باشد و به مقدسات مکتب من نيز توهين مى‌کنند و با حکومت طاغوتى گذشته که منافع آنها را از راه نامشروع تهيه مى‌کرد موافق بوده و مى‌باشند و حال هم در انتظار حکومت طاغوتى هستند انشاء اللّه که در خواب هم نخواهند ديد آيا من مى‌توانم با ايشان آمد و رفت نمايم؟
جواب:
- قطع رحم نکنيد و تا مى‌توانيد آنها را ارشاد نمائيد.
سوال 14 :
- اگر زنى در زندگى اولا اطاعت از شوهر نکرد ثانيا براى شوهرش ارزش قائل نبود ثالثا اسرار زندگى را در همه جا فاش نمود رابعا در زندگى مرتب دروغ گفت تکليف مرد از نظر شرعى با چنين زنى چيست؟
جواب:
- بايد او را امر به معروف و نهى از منکر نمائيد.
سوال 15 :
- چندين سال است که ازدواج کرده‌ام، خودم خيلى دنبال مسائل
استفتاءات، ج1، ص: 487
دينى و شرعى هستم و مقلّد امام مى‌باشم، ولى متأسفانه همسرم زياد به مسائل دينى اهميّت نمى‌دهد و بعضى اوقات پس از خيلى سر و صدا يک دفعه نماز مى‌خواند و چند دفعه نمى‌خواند و اين امر مرا زياد رنج مى‌دهد، در اينجا وظيفه من چيست؟
1- آيا خوردن غذايى که او درست مى‌کند از نظر شرعى جايز است؟
2- آيا در اين مورد، در روز قيامت، من مسؤول نيستم؟
3- آيا در اثر بى توجّهى او به دين، بايد او را طلاق داد؟
جواب:
- اگر منکر خدا يا رسول يا يکى از ضروريات دين نيست پاک است و بايد او را امر بمعروف کنيد و اگر مؤثّر نباشد شما معذور هستيد و لازم نيست طلاق دهيد و اختيار طلاق در دست خود شما است.
سوال 16 :
- زنى که به مسائل شرعى مثل نماز و ديگر مسائل بى اهميت باشد بخصوص نماز صبح را هيچ گاه بپا نمى‌دارد- وظيفه شرعى شوهر او چيست؟
جواب:
- بايد او را امر به معروف نماييد و به خواندن نماز وادارش کنيد.
سوال 17 :
- آيا صله رحم با خويشاوندى که کافر يا مرتد محسوب مى‌شود نيز واجب است؟
جواب:
- صله رحم مطلقا واجب است.
استفتاءات، ج1، ص: 488
استفتاءات ج1 498 س 21 ..... ص : 497
سوال 18 :
- آيا انسان مى‌تواند از نظر شرعى با خويشاوندانى که بى تقوا و بى نماز و ضد انقلاب‌اند از قبيل پدر، مادر، خواهر و غيره قطع رحم نمايند؟
جواب:
- قطع رحم جايز نيست ولى بايد آنها را با مراعات موازين، امر به معروف و نهى از منکر نمايند.
سوال 19 :
- اگر ارحام انسان مرتکب فسق علنى شوند به طورى که معاشرت با آنها انسان را نيز در معرض گناه قرار دهد، آيا باز هم معاشرت با آنان واجب است؟
جواب:
- بايد سعى کند در گناه واقع نشود بلکه آنان را ارشاد نمايد.
سوال 20 :
- اينجانب پدرى دارم که خوش اخلاق نيست و مغرور و خود پرور مى‌باشد در حق خانواده خود ظلم روا مى‌دارد و من از وقتى که به تکليف رسيده‌ام در حال مبارزه با پدرم هستم، اگر جوابش را همان موقع در حضور ديگران بدهم که کار نادرست و ناشايست انجام داده‌ام و اگر تنها با پدرم صحبت نمايم حرفم را قبول نمى‌کند و مى‌گويد در مقابل پدرت درشتى نکن، خلاصه نمى‌دانم چه کنم؟ آيا شما صلاح مى‌دانيد که من اين صحبتها را بنمايم يا نه؟
جواب:
- حفظ احترام والدين و مراعات ادب در صحبت با آنان لازم است و در موارد لزوم امر به معروف و نهى از منکر، اگر مأيوس از تأثير باشيد تکليف ساقط است.
استفتاءات، ج1، ص: 489
سوال 21 :
- فرزند پدرى هستم که هيچ گونه اعتقادى به خدا و پيامبر و معاد ندارد و مسلما نماز هم نمى‌خواند، بلکه در مواردى توهين به آستان قدس خدا و پيامبر مى‌کند و با انقلاب فوق العاده بد است. اخلاق خانوادگى او- به خاطر اين که مادرم و خواهر و برادرانم همه معتقد به مبانى مذهبى هستند- فوق العاده تند و به دور از عواطف پدرى است. من تا آنجا که توانستم با محبّت و رفتار ملايم با پدرم صحبت کرده و او را از روشى که در مقابل خدا و پيامبر و در مقابل خانواده پيش گرفته است، نهى کرده‌ام، امّا محبّت و طبع ملايم هم در او کارگر نيست و اکنون وضع خانواده آشفته و هر روز دعوا و ناسزا گويى از طرف پدرم در خانواده شديدتر شده و من هم با پدرم دعوا کرده و از او قهر نمودم. البتّه متذکّر مى‌شوم که من ازدواج کرده و در منزل همسرم زندگى مى‌کنم و شوهرم گفته است که راضى نيستم ديگر به خانه پدر و مادرت بروم.
حال از امام عزيز مى‌خواهم تکليف اينجانب را نسبت به پدرم که کافر به همه چيز است روشن کند!
جواب:
- از قطع رحم اجتناب کنيد و حتى المقدور در هدايت او کوشش نماييد.
سوال 22 :
- با مجروحانى که بر اثر عدم اعتقاد کامل نماز را بر پا نمى‌دارند، به عنوان يک پرستار چگونه بايد رفتار کرد؟
جواب:
- وظيفه، امر بمعروف و نهى از منکر است با مراعات مقررّات آن.
استفتاءات، ج1، ص: 490
سوال 23 :
- آيا دخترى با شرط رعايت کردن موازين اسلامى مى‌تواند پسرى را راهنمائى و کمک کند؟
جواب:
- با مراعات موازين اسلامى مانع ندارد.
با ارسال نسخه‌اى از استفتائات خصوصى خود به اين دفتر، ما را در تنظيم اين مجموعه نفيس فقهى يارى فرماييد و در ثواب اخروى آن شريک شويد.
استفتاءات، ج1، ص: 491
دفاع چاپ و نشر استفتائات امام خمينى حفاظت از فقه سنتى اسلام و فقاهت صاحب جواهرى است.
استفتاءات، ج1، ص: 492