گفتار در واجبات غسل

گفتار در واجبات غسل

مساءله 1 - چند چيز در غسل واجب است اول نيت و اخلاص در نيت واجب است به اين معنا که بايد جز اطاعت فرمان خدا انگيزه اى نداشته باشد و اين نيت و اخلاص بايد تا آخر عمر ادامه داشته باشد هرچند که بطور ارتکازى باشد.

مساءله 2 - اگر به قصداين که غسل کند داخل حمام شود اگر انگيزه غسل کردن همچنان در دلش باقى مانده باشد و فرورفتنش در آب و شستشو کردنش به همان انگيزه باشد بطوريکه اگر از او بپرسند چه مى کنيى بگويد دارم غسل مى کنم غسلش صحيح است و با نيت واقع شده و اما اگر از غسل کردن بکلى غافل شود بطوريکه اگر بپرسند چه مى کنى متحير بماند غسل او باطل است بلکه اصلا غسل نکرده تا باطل باشد.

مساءله 3 - اگربه حمام برود به اين نيت که غسل کند ولى وقتى بيرون ميايد شک کند که غسل کرده ام يا نه ؟ بايد بنا بگذارد بر اينکه غسل نکرده و اما اگر ميداند که غسل کرده ولى شک کند در اينکه صحيح غسل کرده يا نه بنا را بگذارد بر اينکه صحيح بوده .

دومين امرى که در غسل واجب است شستن ظاهر بشره ، پوست بدن ، است و شستن چيز ديگرى که جزء بشره نيست کافى نيست ، پس اگر چيزى به بشره چسبيده و مانع رسيدن آب به بشره است واجب است آنرا برطرف کند و نيز اگر آب بدون تخليل (خلال کردن بدن ) به بشره نمى رسد بايد تخليل کند مثلا اگر انگشتر بدست دارد بايد آنرا حرکت دهد تا آب غسل بزير آن برسد و اما شستن باطن چشم و بينى و گوش و هرجاى ديگرى که جزء باطن شمرده مى شود واجب نيست و نيز واجب نيست داخل سوراخى که در گوش مخصوص گوشواره و يا در بينى مخصوص حلقه است شسته شود مگر آنکه سوراخ آنقدر گشاد باشد که داخل آن جزء ظاهر بدن شمرده شود و در جائى که مکلف شک دارد آيا جزء ظاهر بدن است يا باطن آن احتياط واجب آنست که آنجا را بشويد.

مساءله 4 - شستن بشره زير مو و همچنين موى ريزى که از توابع بدن شمرده مى شود واجب است و احتياط واجب شستن همه مويهاست چه درشت و چه رير.

سومين تکليف واجب در غسل ترتيبى رعايت ترتيب است و آن افضل از غسل ارتماسى است و غسل ارتماسى عبارت است از فرو بردن بدن در آب به طوريکه فرو بردن جزء اول بدن با نيت باشد و تا آخر غسل استمرار يابد هرچند به اتکاز باشد و ترتيب در غسل عبارت از اين است که اول تمامى سر و گردن و مختصرى از پائين گردن را بشويد تا يقين کند همه سر و گردن را شسته و سپس تمامى نيمه راست بدن و مختصرى از نيمه چپ و مقدارى از گردن را به نيت طرف راست بشويد تا يقين کند همه طرف راست را شسته و نزديکتر به احتياط و بهتر آن است که همه نيمه راست گردن را با نيمه راست بدن بشويد و براى اينکه يقين کند اين مقدار از سمت راست بدن را شسته مختصرى از بالاى گردن (يعنى بناگوش ) را نيز ضميمه آن کند و سپس همه سمت چپ بدن را بشويد و براى اينکه يقين کند همه را شسته مختصرى از نيمه راست را و احتياطا تمامى سمت چپ گردن را و بلکه مختصرى از بالاى گردن را ضميمه کند و در هر يک از طرف راست و چپ بايد نيمى از ناف و عورت را با آن طرف بشويد چيزى که هست بهتر اين است که همه آن ها را هم در شستن سمت راست داخل کند و هم شستن سمت چپ و لازم است آب اين سه قسمت را فراگيرد حال چه اين که آب خودش سرازير شود و يا با دست کشيدن و يا به نحوى ديگر آب همه آن قسمت راتر کندچه با يک بار ريختن فراگير شود و چه با چند بار ريختن .

مساءله 5 - در غسل ترتيبى در شستن يک عضو ترتيب شرط نيست پس لازم نيست اول بالاى سر و سپس پائين تر و پائين تر آن شسته شود بلکه جائز است از پائين به بالا بشويد هر چند که بهتر آنستکه از بالاى هر عضوى شروع نموده در پائين ختم کند همچنان که در غسل جنابت هيچ خصوصيتى در کيفيت شستن معتبر نيست تنها چيزى که معتبر است بعمل آمدن مسماى شستن است بنابراين اگر سرو گردن را زير آب کند و سپس ‍ طرف راست را ودر آخر طرف چپ را کافى است همچنانکه اگر يک قسمت را در آب فروببرد و بقيه را آب بريزد کافى است و اگر سه بار همه بدن را در آب فرو ببرد بار اول به نيت سر و گردن و بار دوم به نيت طرف راست و بار سوم به نيت طرف چپ نيز صحيح است بلکه اين نيز کافى و صحيح است که همه بدن را زير آب قرار دهد يک بار به نيت سر و گردن حرکت دهد بار ديگر به نيت طرف راست و بار سوم به نيت طرف چپ چيزى که هست در اين نحو غسل کردن بايد هر عضو را طورى حرکت دهد که آب بر آن عضو جريان يابد پس لازم نيست مثلا براى غسل طرف راست سر را از آب خارج کند و دوباره زير آب ببرد.

مساءله 6 - ظاهر غسل ارتماسى به اين نحو حاصل مى شود که تدريجا در آب فرو رود و بنا بر احتياط لازم آنست که تمامى بدن در آن واحد زير آب قرار بگيرد پس اگر قسمتى از بدنش قبل از آن که قسمت ديگر در آب فرو رود از آب خارج شود ارتماس تحقق نيافته .

بله اندکى فرورفتن پا در گل براى اينکه بدن را زير آب کند مضر به ارتماس ‍ نيست ، بنابراين غسل ارتماسى در نهرها و جدول ها که معمولا هنگام فروبردن سر در آب پاى انسان کمى در گل فرو مى رود جائز است هرچند که نزديک تر به احتياط آنست که غسل ترتيبى را انتخاب کند و از اين نزديک تر آنست که فرو بردن عضو در آب (تدريجى نباشد) بلکه طورى باشد که عرف آن را دفعتا بداند.

مساءله 7 - اگر در غسل ارتماسى بعد از غسل يقين کند به اينکه قسمتى از بدنش شسته نشده واجب است دوباره غسل کند اما در غسل ترتيبى اگر آن قسمت در سمت چپ بدن باشد کافى است همان قسمت را بشويد هرچند که فاصله زياد شده باشد بحديکه آب غسل ساير قسمت ها خشکيده باشد و ديگر لازم نيست غسل را از نو اعاده کند و يا ساير قسمت هاى سمت چپ را بشويد و اما اگر در سمت راست بوده آن جزء را مى شويد و سپس ‍ همه دست چپ را دوباره اعاده مى کند و اگر قسمت ناشسته در سمت سر بوده بايد خصوص آن قسمت را بشويد و آنگاه غسل طرف راست و چپ را اعاده کند.

مساءله 8 - در غسل ترتيبى پى در پى بودن شستن اعضاء واجب نيست پس ‍ اگر اول روز سر و گردن خود را غسل دهد و سمت راست را در وسط روز و سمت چپ را در آخر روز انجام دهد غسلش صحيح است .

مساءله 9 - براى مکلف جائز است در زير باران و يا ناودان غسل کندالبته اين در ترتيبى است و در ارتماسى جائز نيست .

چهارمين واجب غسل اين است که بايستى آب آن مطلق و پاک و مباح باشد بلکه نزديکتر به احتياط آنست که محل غسل کردن و مکانى که آب غسل بدانجا مى ريزد و ظرف آب نيز مباح - غيرغصبى - باشد هرچند که مشروط نبودن صحت غسل به اين سه شرط خالى از وجه نيست و نيز لازم است که مکلف در حال اختيار خودش خود را غسل دهد و نيز لازم است که از بابت بيمارى و امثال آن مانعى در استعمال آب در بين نباشد که تفصيل اين قيد در باب وضوء گذشت و همچنين لازم است پاک بودن اعضائى که مى خواهد آب غسل بر آن بريزد پس اگر جائى از بدن نجس ‍ است آن را تطهير کند و سپس به قصد غسل آب بر آن بريزد.

مساءله 10 - اگر تصميم داشته باشد که اجرت حمامى را ندهد و يا بنا دارد آن را از مال حرام بپردازد و يا به عنوان نسيه به حمام برود بدون اينکه رضايت حمامى را تحصيل کرده باشد غسلش باطل است هرچند که بعدا رضايت حمامى را بدست آورد.

مساءله 11 - وضوء و غسل با آبى که براى نوشيدن سبيل شده اشکال دارد مگر آنکه بداند مالک آن ، آن را براى هر کارى مانند وضوء و غسل مباح کرده است .

مساءله 12 - ظاهرا تهيه کردن آب براى غسل جنابت و حيض و نفاس زن و همچنين اجرت گرم کردن آن در جائى که گرم کردنش اجرت لازم دارد بعهده شوهر است .

مساءله 13 - جنب در روز ماه رمضان بايد غسل ترتيبى کند و اگر بطريقه ارتماسى غسل کند بنابر احتياط غسل و روزه اش باطل مى شود.

مساءله 14 - اگر در جزئى از اجزاء غسل شک کند که شسته يا نشسته اگر اين شک بعد از تمام شدن غسل پيدا شده بنا را بگذارد بر اينکه غسلش صحيح انجام شده و همچنين اگر در حال غسل جزء بعدى شک کند در درستى جزء قبلى که بنا را بر صحت مى گذارد هرچند نزديک تر به احتياط آنستکه در فرض اخير قسمت مشکوک را دوباره انجام دهد.

مساءله 15 - سزوار است که مکلف بعد از انزال منى و قبل از غسل مجراى منى را بوسيله بول کردن از منى پاک کند و اين شرط در صحت غسل نيست بلکه براى اين است که اگر چنين کند و سپس بعد از غسل رطوبتى مشتبه از او خارج گردد اعاده غسل بر او واجب نمى شود بخلاف اينکه بدون بول کردن غسل کند که در اينصورت رطوبت مشتبه حکم منى را دارد و مکلف بايد دوباره غسل کند حال چه اينکه بعد از خروج منى مجرى را بوسيله دست کشيدن استبراء کرده باشد و چه نکرده باشد.

بله اگر در استبراء آنقدر محکم دست کشيده که يقين کرده ديگر هيچ ذره اى از منى داخل مجرى نمانده و احتمال مى دهد اين رطوبت رطوبتى جديد باشد نه باقيمانده منى در اينصورت اقوى اينستکه اعاده غسل واجب نيست و همچنين در جائى که فاصله ميان خروج منى و خروج اين رطوبت آنقدر طولانى است که يقين دارد اين رطوبت تتمه آن منى نيست اعاده غسل واجب نيست هرچند که اعاده غسل در اين دو صورت به احتياط نزديکتراست .

مساءله 16 - کسيکه بوسيله انزال منى جنب شده اگر غسل کند و سپس ‍ رطوبتى مشتبه بين بول و منى از او خارج شود اگر بعد از خروج منى با بول کردن مجرى را استبراء نکرده آن رطوبت محکوم به منى است پس تنها غسل بر او واجب است و اگر بعد از آن بول هم کرده ولى با دست کشيدن ها مجرى را استبراء ننموده تنها وضوء بر او واجب مى شود و در اين دو صورت فرقى نيست بين اينکه احتمال غير منى و بول از قبيل مذى و غير مذى را بدهد يا نه و اگر پس از انزال منى با بول و با دست کشيدن بعد از بول استبراء کرده اگر غير از بول و منى احتمال ديگر را نيز بدهد نه غسل بر او واجب است و نه وضوء و اگر احتمال غير ايندو را نمى دهد اگر قبل از غسل هردونوع استبراء را از منى وبول کرده آنوقت بعد از غسل رطوبت مشتبه از او خارج شود واجب است احتياط نموده و هم غسل کند هم وضوء بگيرد واگر بعد از غسل آندو استبراء را انجام داده و سپس رطوبت مشتبه از او خارج شده وضو به تنهائى کافى است .

مساءله 17 - اگر بعد از انزال منى و بعد از غسل رطوبتى مشتبه بين منى و غير آن از او خارج شود و شک کند که آيا از منى استبراء کرده و يا با بول کردن مجرى را از منى شسته يا نه بنابراين بنا مى گذارد که استبراء نکرده در نتيجه بايدمجددا غسل کند و اگر احتمال مى دهد بول باشد در اينصورت به احتياط واجب علاوه بر غسل وضو نيز بگيرد.

مساءله 18 - غسل جنابت کار وضو را مى کند و با آن همه کارهائيکه مشروط به داشتن طهارت است را مى توان انجام داد.

مساءله 19 - اگر در اثناء غسل کردن حدث اصغر(از قبيل خواب و بيهوشى و بول و غائط) از مکلف سربزند اقوى آنستکه غسل باطل نمى شود ولى بعد از غسل واجب است براى هر عملى که نيازمند به وضو است ، وضو بگيرد و نزديکتر به احتياط اين است که غسل را به نيت آنچه که بر او واجب است (و نمى داند آن واجب انجام دادن بقيه غسل و يا از نو غسل کردن ) از نو انجام دهد و سپس وضو بگيرد.

مساءله 20 - اگر به قصد غسل کردن زير آب برود و سپس شک کندآيا نيت غسل ارتماسى کرده تا عملش انجام شده باشد و يا آن که نيت غسل ترتيبى کرده و سر در آب کردنش به نيت غسل سر و گردن بوده و بايد راست و چپ را دوباره غسل دهد بايد احتياط نموده دو طرف ديگر را غسل دهد و لازم نيست غسل را از سر بگيرد و بلکه احتياط اين است که بگوئيم در چنين حالتى ديگرنمى تواند غسل ارتماسى کند.

مساءله 21 - اگر شخص جنب نماز بخواند و بعد از نماز شک کند در اينکه آيا غسل کرده يا نه بنا را بر صحت نمازش مى گذارد ولکن براى نماز و سايراعمال آينده اش بايد غسل کند و اگر اين شک در بين نماز پيدا شود نمازش باطل است هر چند که نزديکتر به احتياط آنست که هم آن نماز را تمام کند و هم پس از غسل اعاده اش نمايد.

مساءله 22 - اگر چند غسل واجب يا مستحب و يا مخالف بگردن مکلف باشد در صورتيکه در آغاز غسل همه آنها را نيت کند يک غسل براى همه آنها کافى است و اگر يکى از اين غسلها جنابت باشد ديگر براى نماز و ساير کارهائى که طهارت مى خواهد واجب نيست وضو بگيرد و اگر يکى از آن ها غسل جنابت نباشد آن غسل کافى از وضو نيست و بايد قبل از غسل و يا بعد از آن وضو بگيرد و اگر نيت همه غسلها را نکرده باشد کفايت آن غسل از سايرغسلها محل اشکال است و به همين جهت نبايد احتياط را ترک کند.

بله بعيد نيست بگوئيم نيت غسل جنابت به تنهائى از ساير اغسال کفايت مى کند ولى در اينجا نيز احتياط ترک نشود و نيت همه غسلها را بکند.