مسائل متفرّقه پزشکى
سوال 1785 :
بعضى از افراد براى کمک به درمان بيمارانى که نياز به فرآورده هاى خونى يا اعضاى بدن دارند، حاضر مى شوند که خون يا مثلاً کليه يا چشم خود را بفروشند، خريد و فروش اين اعضا چه حکمى دارد؟
جواب :
فروختن خون و کليه در صورتى که خطرى براى دهنده ايجاد نکند اشکالى ندارد; ولى بهتر آن است که پول را در مقابل اجازه برداشتن کليه يا گرفتن خون بگيرند; ولى در مورد چشم مطلقاً جايز نيست.
سوال 1786 :
آيا تعيين ضرورت به عهده عرف است، يا شخص مکلّف، يا افراد صاحب نظر و اهل خبره؟
جواب :
موارد مختلف است; در امور ساده بسته به نظر عرف و در موارد پيچيده بسته به نظر اهل خبره است.
سوال 1787 :
آيا در موردى که احتمال ضرورت مى رود، مى توان معامله ضرورت نمود؟
جواب :
احتمال ضرورت کافى نيست، بايد ضرورت ثابت شود; ولى در موارد خطر، خوف خطر کافى است و يقين به خطر لازم نيست.
سوال 1788 :
چنانچه بنابر ضرورت در آموزش پزشکى لازم شود دانشجو يا پزشک نامحرم، بيمار را معاينه يا درمانى که ملازم لمس و نظر مى باشد نمايد، آيا اجازه بيمار يا بستگان وى لازم است؟
جواب :
هرگاه آموزش ضرورى منحصر به آن مورد باشد رضايت طرف لازم نيست; ولى اگر موارد ديگرى براى آموزش پيدا شود که طرف مقابل رضايت مى دهد نمى توان از مواردى که راضى نيستند استفاده کرد.
سوال 1789 :
اهدا و انتقال خون از غير مسلمان به مسلمان، مرد به زن و بالعکس چه حکمى دارد؟
جواب :
اشکالى ندارد; مگر اين که بيم انتقال بيمارى برود.
سوال 1790 :
آيا انسان مى تواند خون خود را به زوجه اش بدهد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 1791 :
آيا جرّاحى غددى که در بدن قرار دارد (حتّى اگر ضررى براى شخص نداشته باشد)، يا جرّاحيهاى مختلف که جهت زيبايى انجام مى شود، جايز است؟
جواب :
در حدّ معقول و منطقى جايز است. (حکم زيباسازى را مشروحاً در جلد اوّل استفتائات سوال 1563 بيان کرده ايم).
سوال 1792 :
برخى از خانمهاى حامله که مى توانند به وضع طبيعى زايمان کنند، اصرار دارند سزارين شوند تا درد کمترى را تحمّل کنند. در اين زمينه حکم چيست؟
جواب :
اگر اين کار جنبه عقلايى داشته باشد اشکالى ندارد.
سوال 1793 :
بسيارى از احکام شرع در مسائل پزشکى مشروط به عدم لمس و نظر جنس مخالف شده است، آيا منظور از لمس، لمس مستقيم پوست با بدن بيمار است، يا در صورتى که دست پزشک با پوششهايى نظير دستکش طبّى پوشيده باشد، لمس محسوب نمى شود؟
جواب :
در صورتى که بدن مستقيماً تماس پيدا نکند، براى نيازهاى پزشکى اشکالى ندارد.
سوال 1794 :
اين جانب از علاقه مندان به طبّ اسلامى و سنّتى مى باشم. نيازى به توضيح نيست که جوامع روايى ما سرشار از توصيه هاى حکيمانه در زمينه مسائل بهداشتى و درمانى است (براى مثال توصيه هاى عديده و مؤکّدى در باب حجامت وجود دارد) که عمل و تمسّک بدين گنجينه گرانبها، گذشته از اجر اخروى که در بر دارد، مى تواند منشأ خير و برکت براى جامعه اسلامى و مسلمانان بلکه تمام بشريّت گردد; زيرا نظر به هزينه هاى گزاف درمان به شيوه امروزى و در بعضى اوقات تبعات منفى پزشکى کنونى که ناشى از وارداتى بودن صرف اين شيوه است، عمل به دستورات دين مبين اسلام به دليل هماهنگى آن با روح و جان انسان على رغم سادگى اين فرامين در مرحله اجرا، مى تواند ضامن سلامت روحى و جسمى جامعه و در بعد سياسى، اجتماعى موجب استقلال و بى نيازى مملکت اسلامى گردد.
از سوى ديگر در مجامع علمى امروز، اثبات يک مدّعا منوط به داشتن پشتوانه محکم تحقيقاتى و بررسى آمارى منطبق با شيوه هاى پژوهشى استاندارد مى باشد. لذا با توجّه به موارد فوق الذّکر خواهشمند است نظر خود را در مورد مسائل ذيل بيان فرماييد:
الف) انجام تحقيق و پژوهش پيرامون حجامت و فصد (و ساير موضوعات پزشکى مشابه که در روايات موجود مى باشد) مطابق با استانداردهاى علمى بين المللى و بررسى آمارى نتايج حاصل از آن از نظر شرعى چه وجهى دارد؟
جواب :
اين گونه پژوهش ها بسيار خوب و موجب سربلندى اسلام و مسلمين است; ولى بايد موازين شرعى در موارد عوارض جانبى آن رعايت شود.
ب) با توجّه به اثرات مثبت ناشى از به کارگيرى توصيه هاى بهداشتى و درمانى دين مبين اسلام و نيز اثرى که مى تواند در خودکفايى و قطع وابستگى از بيگانگان داشته باشد، به نظر حضرتعالى ضرورت تحقيق پيرامون اين موضوعات به منظور کاربردى کردن آنها در سطح جامعه تا چه حدّى است؟
جواب :
بى شک انجام اين کار مفيد و سودمند، بلکه در بعضى از موارد لازم و ضرورى است.
سوال 1795 :
آيا دندانپزشک مى تواند مبلغ و زمان درمان را با بيمار مشخص کند؟ اگر اين مقاطعه بر خلاف تعرفه هاى وزارت بهداشت باشد، چگونه است؟
جواب :
مقاطعه با روشن شدن شرايط اشکالى ندارد; ولى تخلّف از مقرّرات جمهورى اسلامى مجاز نيست.
سوال 1796 :
آيا دندانپزشک مى تواند براى درمان افراد غير عادّى (افراد حسّاس، بچّه ها و مانند آن) با توجّه به وقت بيشترى که صرف درمان مى کند، مبلغ زيادترى مطالبه نمايد؟
جواب :
اگر واقعاً وضع بيمار غير عادّى است، قرارداد مخصوص مانعى ندارد; ولى در هر حال انصاف را رعايت کند.
سوال 1797 :
استفاده از دفترچه بيمه ديگران چگونه است؟ آيا تحقيق و تفحّص توسّط پزشک لازم مى باشد؟
جواب :
هرگونه استفاده از دفترچه بيمه بر خلاف مقرّرات و قرارداد شرعاً مجاز نيست; ولى براى طبيب، تفحّص لازم نيست.
سوال 1798 :
تحويل دارو در مطب طبق مقرّرات ممنوع مى باشد، آيا دندانپزشک مى تواند با توجّه به اين که تهيّه دارو براى بيمار باعث عسر و حرج مى گردد، دارو تجويز و تحويل نمايد؟
جواب :
در موارد ضرورت مانعى ندارد.
سوال 1799 :
آيا آزمايش اسپرم، که با استمنا حاصل مى شود و براى ازدواج در بعضى از موارد لازم مى باشد، جايز است؟
جواب :
گرفتن اسپرم براى آزمايش از طريق استمنا تنها در صورت ضرورت جايز است.
سوال 1800 :
پزشکى يقين دارد که عمل جرّاحى روى فلان بيمار تأثيرى در زنده ماندن او ندارد، بطورى که بيمار چه عمل شود و چه عمل نشود بيش از مدّت کوتاهى زنده نخواهد ماند. آيا بنا به اصرار همراهان بيمار يا مسئولين بيمارستان جايز است اقدام به جرّاحى نمايد؟
جواب :
در صورتى که بيمار راضى باشد و اطّلاع کافى به او داده شود، مانعى ندارد