معاينات پزشکى
سوال 1723 :
در صورت وجود پزشک زن و مرد به تعداد کافى، آيا ملاک مراجعه بيماران، همجنس بودن پزشک است يا حاذق بودن؟
جواب :
در صورتى که در عدم مراجعه به حاذق تر، بيم خطر و ضرر باشد، بايد حاذق تر را مقدّم بشمرد و اگر بيم ضرر و خطرى نباشد معيار همجنس بودن است. (البتّه در مواردى که معاينات بدنى لازم است).
سوال 1724 :
تعيين حاذق بودن طبيب به عهده چه مرجعى است؟ بيمار يا مراجع ديگر؟
جواب :
بديهى است حاذق بودن را تنها اهل خبره مى توانند تشخيص دهند.
سوال 1725 :
آيا مى توان بيماران را به مراجعه به پزشک همجنس، حتّى با ادّعاى اضطرار و مجوّز شرعى، ملزم کرد؟
جواب :
در صورتى که بيمار خود را ناگزير از مراجعه به غير همجنس ببيند مراجعه به غير همجنس مجاز است.
سوال 1726 :
لمس و نظر به بيماران غير همجنس تا چه سنّى جايز است؟
جواب :
مادامى که مميّز نباشند، لمس و نظر جايز است و هنگامى که به حدّ تمييز رسيدند نگاه کردن قبل از بلوغ، اگر مفسده خاصّى نداشته باشد، اشکالى ندارد.
سوال 1727 :
آيا پزشک مى تواند از معاينه بيمار غير همجنس، که به او مراجعه کرده است، خوددارى کند؟
جواب :
در صورتى که بيمار بتواند به وسيله طبيب همجنس، مشکل خود را حل نمايد، بايد به او مراجعه کند.
سوال 1728 :
آيا ضيق امکانات مکانى، لوازم، کارکنان و وقت بيمار، جزء موارد اضطرار است؟
جواب :
اضطرار يک امر عرفى است، هرگاه تشخيص داده شود راه منحصر به پزشک جنس مخالف است، يا اگر منحصر نيست عسر و حرج دارد، مصداق ضرورت محسوب مى شود.
سوال 1729 :
آيا معطّل شدن بيمار جهت دريافت خدمات درمانى، اضطرار شمرده مى شود؟
جواب :
از جواب بالا معلوم شد.
سوال 1730 :
آيا مراجعه زن به پزشک مرد، در صورتى که بتواند پزشک زن بيابد، جايز است (با توجّه به اين که معمولاً پزشکان مرد به دليل سابقه زيادتر از مهارت بيشترى برخوردار بوده و در امر طبابت از بانوان پزشک موفّق تر و حاذق تر هستند)؟ فرض سوال در جايى است که از او معاينه جسمى به عمل مى آيد.
جواب :
در صورتى جايز است که تفاوت آگاهى آن دو در حدّى باشد که بيم آن برود پزشک زن موفّق به معالجه نشود و بيمارى ادامه يابد يا تشديد شود يا بهبودى به تأخير افتد.
سوال 1731 :
از آن جا که صدور جواز دفن اجساد منوط به معاينه توسّط پزشکى قانونى مى باشد و از آن جا که در مرکز پزشکى قانونى بعضى از استانها به دليل کمبود امکانات، معاينه متوفّيات توسّط پزشک مرد صورت مى گيرد. آيا از نظر شرعى يک پزشک مرد مجاز به معاينه جسد زن مى باشد؟ توضيح آن که معاينه جسد منوط به عريان بودن کامل آن مى باشد.
جواب :
اين امر شرعاً جايز نيست; بايد تلاش کنند پزشک قانونى زن براى زنان تعيين شود.
سوال 1732 :
در کارهاى مربوط به زايمان، دانشجويان زن (اعمّ از پزشکى و مامايى) به حدّ کفايت تربيت شده اند. آيا لزومى براى حضور مردان در بخشهاى زايمان که موجب نظر يا تماس با بدن زن مى شود، وجود دارد؟
جواب :
در صورت وجود زنان لايق، حضور مردان در اين موارد جايز نيست.
سوال 1733 :
هرگاه گرفتن نبض و فشار خون به راحتى از روى پارچه يا دستکش امکان پذير باشد، آيا برهنه کردن جايز است؟
جواب :
در فرض مسأله حرام است.
سوال 1734 :
آموزش هايى که همراه لمس و نظر به نامحرم است و به احتمال اين که در آينده حفظ جان فردى منوط به آن باشد، چه حکمى دارد؟
جواب :
هرگاه مقصود يادگرفتن و تکميل اطّلاعات طبّى براى نجات جان مسلمانان بوده باشد و بدون اين کار، آن مقصود حاصل نشود جايز است.
سوال 1735 :
لطفاً نظر خود را در مورد نگاه کردن در موارد زير بيان فرماييد:
الف) در صورتى که انسان احتمال زيادى بدهد که در طىّ دوره آموزش، بيمار خانم وجود نخواهد داشت، يا اين که اگر وجود داشته باشد شرايط آموزش مهيّا نخواهد شد; در هر دو صورت فوت اين فرصت موجب نقصان سطح علمى او خواهد شد، يا اين که يادگيرى بهتر را از دست مى دهد.
جواب :
در صورتى که نگاه کردن مقدّمه انحصارى براى تکميل علم طب جهت نجات جان مسلمانان بوده باشد، به مقدار ضرورت جايز است.
ب) همان فرض بالا، در صورتى که انسان بداند عدم اطّلاع و مهارت کافى به کوتاهى و قصور در درمان بيمار خواهد انجاميد.
جواب :
در موارد ضرورت اشکالى ندارد.
سوال 1736 :
آيا نگاه مستقيم به عورت بيمار، براى يادگيرى مسأله مهمّ پزشکى و يا براى درمان جايز است؟ با فرض اين که در حال حاضر در محيط هاى آموزشى از طريق نگاه مستقيم به عورت بيمار آموزش داده مى شود و شرايط و مقدّماتى براى نگاه غير مستقيم فراهم نشده است.
جواب :
اگر راهى جز نگاه مستقيم نداشته باشد به مقدار ضرورت جايز است.
سوال 1737 :
مراجعه بيمار به پزشک غير همجنس در هر يک از دو حالت زير چه صورتى دارد؟
الف) در صورتى که فقط نياز به نگاه به غير وجه و کفّين باشد.
ب) در صورتى که علاوه بر نگاه، نياز به لمس و ساير معاينات نيز باشد.
جواب :
مادام که دسترسى به پزشک همجنس است به غير همجنس مراجعه ننمايد; مگر در موارد ضرورت يا جايى که همجنس توانايى کافى ندارد.
سوال 1738 :
در صورتى که در يک مريض بنا به ادلّه اى (همچون خلق فرزندان ناقص الخلقه، داشتن بيماريها، زمينه اى که باعث خطر جانى براى زوجه گردد) طبق تشخيص طبيب جلوگيرى از حاملگى لازم باشد، و از طرفى بهترين روش پيشنهادى اطبا نيز مستلزم لمس يا نظر است. آيا اين مورد از مصاديق اضطرار است؟
جواب :
آرى از مصاديق اضطرار است.